Jeftha: kinderoffer???

[Kaw]

Shito,

30 En Jeftha beloofde den HEERE een gelofte, en zeide: Indien Gij de kinderen Ammons ganselijk in mijn hand zult geven;
31 Zo zal het uitgaande, dat uit de deur van mijn huis mij tegemoet zal uitgaan, als ik met vrede van de kinderen Ammons wederkom, dat zal des HEEREN zijn, en ik zal het offeren ten brandoffer.

De HEERE eistte dit niet van Jeftha. Het was zijn eigen domme belofte. Dat is het grote verschil met Abraham.

[elbert]

Ooit gerealiseerd dat Jefta zijn dochtertje ook heeft moeten offeren, voor YHWH?

Advies: lees de Statenvertaling met kanttekeningen. Dan begrijp je de tekst beter.

SV spreekt over "offeren". Ik heb misschien geen SV met kanttekeningen, maar wat ik erop na heb geslagen, zegt dat hij haar inderdaad gedood, geofferd heeft. Een kinderoffer. Als excuus wordt er maar bij gezet dat "het een periode was waarin de wetteloosheid toenam en dat God het niet wilde". Mooi bedacht, maar het staat er niet. Bij Isaak greep YHWH in, maar hier niet? Blijkbaar moest Jephta zijn belofte nakomen, al betekende dat een kinderoffer. YHWH is krachtig genoeg om er een weg omheen te maken, al was het maar door dat dochtertje even ziek te maken zodat ze niet het huis uit kon. Hij deed het niet.

Als je daar ander licht op kunt zetten, zonder er een heel verhaal omheen te breien, ga je gang, ik ben benieuwd

Jeftha heeft zijn dochter niet geofferd. Immers, het was verboden om mensenoffers te brengen (en trouwens ook geen offers van onreine dieren). Bovendien moest elk offer door de priester worden goedgekeurd (Lev. 27:11 e.v.) en aangezien een mensenoffer nooit en te nimmer kon worden goedgekeurd, moest er naar een vervanging van de invulling van die belofte van Jeftha worden uitgezien. Die vervanging bestond uit het feit dat de dochter van Jeftha nooit met een man zou mogen trouwen. Dit blijkt ook duidelijk op de tekst zoals die tot ons komt in het gedeelte:

34 Toen nu Jeftha te Mizpa bij zijn huis kwam, ziet, zo ging zijn dochter uit hem tegemoet, met trommelen en met reien. Zij nu was alleen, een enig kind; hij had uit zich anders geen zoon of dochter.
35 En het geschiedde, als hij haar zag, zo verscheurde hij zijn klederen, en zeide: Ach, mijn dochter! gij hebt mij ganselijk nedergebogen, en gij zijt onder degenen, die mij beroeren; want ik heb mijn mond opengedaan tot den HEERE, en ik zal niet kunnen teruggaan.
36 En zij zeide tot hem: Mijn vader! hebt gij uw mond opengedaan tot den HEERE, doe mij, gelijk als uit uw mond gegaan is; naardien u de HEERE volkomene wraak gegeven heeft van uw vijanden, van de kinderen Ammons.
37 Voorts zeide zij tot haar vader: Laat deze zaak aan mij geschieden: Laat twee maanden van mij af, dat ik heenga, en ga tot de bergen, en bewene mijn maagdom, ik en mijn gezellinnen.
38 En hij zeide: Ga heen; en hij liet haar twee maanden gaan. Toen ging zij heen met haar gezellinnen, en beweende haar maagdom op de bergen.
39 En het geschiedde ten einde van twee maanden dat zij tot haar vader wederkwam, die aan haar volbracht zijn gelofte, die hij beloofd had; en zij heeft geen man bekend. Voorts werd het een gewoonheid in Israël,
40 Dat de dochteren Israëls van jaar tot jaar heengingen, om de dochter van Jeftha, den Gileadiet, aan te spreken, vier dagen in het jaar.

Duidelijk blijkt dat de dochter dus haar hele leven maagd is gebleven en dat ze niet als mensenoffer geofferd is. Bovendien staat er expliciet bij dat dit een (nieuwe) inzetting in Israel werd. Het feit dat de dochters van Israel met de dochter van Jeftha spraken (en dat nog wel jaarlijks!) bewijst dat ze niet gedood is.

Het offer dat Jeftha dus bracht, bestaat uit het feit dat hij geen nageslacht (buiten zijn dochter) zou krijgen.

[Shito]

Ik neem aan dat je je oordeel baseert op het woord "spreken". In acht nemend dat de SV vaak oud taalgebruik heeft, en ik daarom mijn twijfels heb of "spreken" in die tijd exact dezelfde betekenis had, heb ik het even opgezocht in de andere vertalingen

lament

beklagen

bewenen

rouwklagen

bezingen

rouwklagen

herdenken

Al deze vertalingen gebruiken schijnbaar woorden die meer lijken te slaan op een dode. Waarom zouden ze? Ik volg graag SV, maar zoals gezegd, het is oud nederlands en soms niet helemaal meer accuraat met hedendaags taalgebruik.

En het feit dat het in de wet staat dat het niet mag, is juist het ount van controverse in dit verhaal

[elbert]

De enige andere plek waar het woord tanah (in de SV vertaald met aan te spreken) gebruikt wordt, is in Richteren 5:1:

11 Van het gedruis der schutters, tussen de plaatsen, waar men water schept, spreekt aldaar te zamen van de gerechtigheid des HEEREN, van de gerechtigheden, bewezen aan zijn dorpen in Israël; toen ging des HEEREN volk af tot de poorten.

rehearse

spreken

bezingen

zingen

bezingen

overstemmen

juichen

En dat is opeens een heel ander lijstje. Maar wat de betekenissen verder ook zijn: beklagen kun je heel goed als de beklaagde zelf er ook bijzit. Zo werd bijv. Job ook beklaagd door zijn vrienden (Job 2:11). Daarnaast: het feit dat het een gewoonheid in Israel werd dat iemand beklaagd werd en er bovendien geen voorbeelden zijn die suggereren dat er nog meer mensenoffers gebracht zijn (met beklagingen e.d.), doet bij mij de gedachte postvatten dat de dochter van Jeftha helemaal niet als brandoffer geofferd is.

De controverse werd dus al opgelost tussen Jeftha en zijn dochter en dat volgens de wet, want Jeftha was een godvrezend man, die heel goed wist dat hij zijn dochter niet mocht doden als mensenoffer. Daarom ging het offer de kant op van kinderloosheid (wat tot uitdrukking wordt gebracht in het bewenen van de maagdom van de dochter van Jeftha), wat feitelijk ook een enorm offer is: de geslachtelijke lijn van het geslacht van Jeftha werd verbroken. Het woord bethuwliym wat voor maagdom gebruikt wordt betekent ook maagdelijkheid.

[gertio]

Vragen voor de exegeet:

Als Jefta echt een mensenoffer had gebracht, waarom dan geen protest van Jaweh of van z’n omgeving? (Jonathan werd later in bescherming genomen tegen Saul toen die een lichtvaardige vervloeking had uitgesproken, zie 1 Sam.14:24).
Moeten we de gelofte van Jefta niet geestelijk opvatten?

De argumenten tegen een geestelijke uitleg die ik ergens las zijn volgens mij niet bepaald zwak.

1. De tekst spreekt van brandoffer, dwz een offer dat geheel door vuur verbrand wordt.
2. We lezen dat Jefta na twee maanden z’n gelofte tot uitvoering bracht. Wat zou die uitvoering voorstellen als de gelofte slechts betrekking had op blijvende maagdelijkheid? Na deze twee maanden veranderde er immers niets. Waarom zou Jefta’s dochter een uitstel van twee maanden gevraagd hebben om haar maagdelijkheid te betreuren? Zij kon haar maagdelijkheid toch haar hele leven betreuren?
3. Ook de jaarlijkse bijeenkomst van Israëlische meisjes om vier dagen lang de dochter van Jefta te bezingen is beter te begrijpen voor een vrouw die haar leven opoffert, dan voor een vrouw die in afzondering gaat leven.
3. Ter verzachting van ons oordeel over Jefta’s gelofte en de uitvoering ervan, kan erop gewezen worden dat Jefta geen kinderoffer aan de Moloch bracht. Hij bracht het offer evenmin om een overwinning op de Ammonieten af te dwingen zoals koning Mesa in 1 Kon.3:27.
4. De vroegste Joodse en christelijke uitleg, grotendeels nog gevolgd in de Middeleeuwen, nam aan dat Jefta’s dochter geofferd is. Pas de Joodse exegeet David Kimchi (rond 1200) liet een ander geluid horen. Waarschijnlijk is het niet toevallig dat de geestelijke uitleg opkwam tijdens de jodenvervolgingen in de 12de eeuw. Deze exegese kon dienen om de beschuldiging van de christenen te ontzenuwen dat Joden christenkinderen offerden en opaten. Vertelde het OT reeds zoiets niet over Jefta en z’n dochter?
7. Kimchi las Recht.11:31 alsof er stond: wat uit de deur van zijn huis Jefta tegemoet komt, zal (wanner het een mens is) voor Jaweh zijn, of (wanneer het een dier is en geofferd mag worden) als brandoffer gebracht worden. Deze parafrase is ook in de kanttekeningen van de Statenvertaling te vinden.
8. Luther merkte op dat men graag wil dat het niet zo is, maar de tekst zegt duidelijk dat Jefta zijn dochter wel geofferd heeft.
9. Kerkvader Hieronymus oordeelde over Jefta als volgt: “Bij doen van de gelofte was Jefta dom, en in het uitvoeren van de gelofte was hij goddeloos.”


Ik had moeite met het opnemen van Jefta in de rij van geloofsgetuigen in Hebr.11. Tot een vriend me erop wees dat daarin juist Gods grote ontferming over zondaars tot uitdrukking komt. En hij doet hun en onze zonden weg zo ver het west verwijderd is van het oosten. Hierin schittert Gods grote genade over Jefta en daarin over ons. Zoals de lijn van Christus vol zit met grote zondaren en zondaressen. Ik vind dit zeer vertroostend. God rekent mij het werk van Christus toe alsof ik zelf voor mijn zonden aan het kruis had geleden.
De naam Jefta spreek ik na dit inzicht uit met grote dankbaarheid. Zoals hij ook ik. Wonder van Gods ontferming.

Het boeiende is, dat er ook volop ruimte is voor de geestelijke uitleg in de lijn van de kanttekeningen van de St’vertaling. Dan kan binnen de gereformeerde exegese, gelukkig is daarin ook de ruimte van de gereformeerde katholiciteit zichtbaar. Dat maakt het leven als gereformeerd christen ook zo boeiend.

[Marnix]

Elbert, wat je zegt klopt wel maar baseer je niet op de bijbel maar op je gevoel. Ik denk dat wat je zegt overigens wel klopt...

Maar in de bijbel staat het inderdaad toch wel heel vreemd.

Jefta geeft aan dat hij het eerste wat uit izjn deur naar buiten komt als brandoffer aan God zal brengen..... en hij voert zijn gelofte uit. Er staat nergens dat er een alternatief voor is gezocht. Dat je dat toch gelooft om bepaalde redenen kan, maar dat kan dan niet op de bijbel gebaseerd worden, die zegt dit niet.

Ik snap het stuk sowieso niet echt. Wat Jefta deed is toch ontzettend dom. Hij had toch kunnen weten dat er wel eens een mens als eerste naar buiten zou kunnen komen?

[Shito]

Mensen doen domme dingen. Niet voor niets leert Jezus, dat je beter helemaal geen eed kunt zweren, want als je hem zweert, moet je hem houden.

Het offer van zijn dochter was noodzakelijk, het niet te doen was een minstens zo zware zonde, namelijk het schenden van een eed. Of je het dom noemt...

Ik betwijfel dat Jephta niet naar een andere weg heeft gezocht (het is ook de dochter zelf die zichzelf naar voren schuift zodra haar vader door zijn knieen zakt in verdriet). Maar waarom heeft YHWH geen alternatief gegeven zoals bij Isaak?

Misschien om de Israelieten te leren wat de consequenties van een eed zijn, dat je zulke afschuwelijke dingen soms zult moeten doen?

Er wordt gezegd dat God niet geniet van een mensenoffer. Maar er staat letterlijk in de bijbel ook, dat hij niet geniet van dieroffers. Moet Hij het leuk vinden als een stukje schepping wordt vermoord, mens of dier? In Jesaja's tijd vond dat zelfs zijn toppunt: God zegt daar, dat hij walgt van alle dieroffers.

Dus op dat punt is ook een mensenoffer opeens in een heel ander licht, denk ik.

[elbert]

Vragen voor de exegeet:

Als Jefta echt een mensenoffer had gebracht, waarom dan geen protest van Jaweh of van z’n omgeving? (Jonathan werd later in bescherming genomen tegen Saul toen die een lichtvaardige vervloeking had uitgesproken, zie 1 Sam.14:24).
Moeten we de gelofte van Jefta niet geestelijk opvatten?

De vraag is wat je hier met geestelijk opvat. In elk geval kan ik een afzonderen voor de Heere van de dochter van Jeftha niet enkel als iets geestelijks opvatten (dit aspekt zit er natuurlijk in, maar is niet het enige).

De belofte van Jeftha omvat nl. twee aspekten:
- het afzonderen voor de Heere
- het brengen ten brandoffer

In het geval van zijn dochter, kan hij onmogelijk aan het ene aspekt voldoen, zonder het andere aspekt geweld aan te doen. Er moest dus in dit geval een keuze gemaakt worden.

De argumenten tegen een geestelijke uitleg die ik ergens las zijn volgens mij niet bepaald zwak.

1. De tekst spreekt van brandoffer, dwz een offer dat geheel door vuur verbrand wordt.

Voor een geldig brandoffer waren er een aantal voorwaarden:
- het moest gaan om de daartoe bestemde reine dieren (bijv. bij Noach lezen we al dat hij daarvoor alleen reine dieren gebruikte).
- het offer moest als het in de tempel gebracht werd, door de priester goedgekeurd worden (Lev. 27:12) en dat offer mocht niet zomaar op elke mogelijke plaats uitgevoerd worden (Deut. 12:5-6).
- een mens mocht niet als brandoffer worden gedood (Deut. 12:31).
- verbranden in de bijbel vinden we alleen als straf: Lev. 21:9, Joz. 7:15,25. Het is een (voor)teken van de eeuwige straf, de hel. (Joh. 15:6 enz.)

Dus als Jeftha zijn dochter zou hebben laten verbranden, dan zou hij tegen de wet van God zijn ingegaan. Dit offer zou dan ook zeker geen geldig brandoffer zijn geweest. Want uiteindelijk is de gehoorzaamheid aan God belangrijker dan offeranden (1 Sam. 15:22).
Sterker nog, hij riskeerde het om zichzelf en zijn dochter aan de eeuwige straf bloot te stellen.

2. We lezen dat Jefta na twee maanden z’n gelofte tot uitvoering bracht. Wat zou die uitvoering voorstellen als de gelofte slechts betrekking had op blijvende maagdelijkheid? Na deze twee maanden veranderde er immers niets. Waarom zou Jefta’s dochter een uitstel van twee maanden gevraagd hebben om haar maagdelijkheid te betreuren? Zij kon haar maagdelijkheid toch haar hele leven betreuren?

Dat is inderdaad een moeilijke vraag. Mijn eigen mening is, is dat de dochter van Jeftha in afzondering zou gaan leven. En dat ze die twee maanden heeft doorgebracht samen met haar vriendinnen/zussen/dochters van Israel.
Daarnaast moeten we bedenken dat de dochter instemde met de belofte van Jeftha. Maar ze zou dit zeker niet gedaan hebben, als ze daarmee iets gedaan zou hebben dat tegen Gods wet in zou gaan. Sterker nog: het feit dat ze twee maanden uitstel gekregen heeft, bevestigt dat het volk uiteindelijk achter de gekozen beslissing stond. Immers in het geval van een menselijk brandoffer zou er waarschijnlijk toch de nodige weerstand zijn opgekomen en een verwijzing naar de wet van God, die dit verboden heeft. Daarom lijkt me het argument van maagdelijke afzondering voor God de sterkste, vooral omdat dit tot 3 maal toe in de tekst voorkomt.

3. Ook de jaarlijkse bijeenkomst van Israëlische meisjes om vier dagen lang de dochter van Jefta te bezingen is beter te begrijpen voor een vrouw die haar leven opoffert, dan voor een vrouw die in afzondering gaat leven.

Nou, dat hoeft niet per se. Want dat kan heel goed een teken van bemoediging/steun zijn geweest voor haar, zonder aan de afzondering als regel (361 dagen per jaar) afbreuk te doen. Sterker nog: dat lijkt me de meest voor de hand liggende verklaring. Want het betekent een onderschrijving van de oplossing die door Jeftha en zijn dochter is gevonden in deze kwestie. Ik kan me niet voorstellen dat de dochters van Israel gaan klagen over een voluit goddeloze daad als het brengen van een menselijk brandoffer. In dat geval zou ik eerder afschuw verwachten en een veroordeling, zowel van Jeftha als van zijn dochter, die ermee instemde.

3. Ter verzachting van ons oordeel over Jefta’s gelofte en de uitvoering ervan, kan erop gewezen worden dat Jefta geen kinderoffer aan de Moloch bracht. Hij bracht het offer evenmin om een overwinning op de Ammonieten af te dwingen zoals koning Mesa in 1 Kon.3:27.

Dat ze niet geofferd zou zijn aan de Moloch zou slechts een marginale verbetering zijn. Want een mensenoffer is en blijft een gruwel in Gods oog. (Deut. 12:31)

4. De vroegste Joodse en christelijke uitleg, grotendeels nog gevolgd in de Middeleeuwen, nam aan dat Jefta’s dochter geofferd is. Pas de Joodse exegeet David Kimchi (rond 1200) liet een ander geluid horen. Waarschijnlijk is het niet toevallig dat de geestelijke uitleg opkwam tijdens de jodenvervolgingen in de 12de eeuw. Deze exegese kon dienen om de beschuldiging van de christenen te ontzenuwen dat Joden christenkinderen offerden en opaten. Vertelde het OT reeds zoiets niet over Jefta en z’n dochter?

Het zou kunnen zijn dat deze oorspronkelijke joodse exegese niet correct was. Overigens kan ik me niet voorstellen dat dit de enige exegese was die oorspronkelijk in omloop was.

7. Kimchi las Recht.11:31 alsof er stond: wat uit de deur van zijn huis Jefta tegemoet komt, zal (wanner het een mens is) voor Jaweh zijn, of (wanneer het een dier is en geofferd mag worden) als brandoffer gebracht worden. Deze parafrase is ook in de kanttekeningen van de Statenvertaling te vinden.

Zie mijn opmerking over de twee aspekten. Mijns inziens had Jeftha wel een offerdier in gedachten, maar was hij dom in het uitspreken van zijn belofte.

8. Luther merkte op dat men graag wil dat het niet zo is, maar de tekst zegt duidelijk dat Jefta zijn dochter wel geofferd heeft.

Met alle respect voor de grote reformator Luther, maar dat zegt de tekst mijns inziens niet. Er staat: "die aan haar volbracht zijn gelofte, die hij beloofd had; en zij heeft geen man bekend.". Er staat niet expliciet dat Jeftha zijn dochter heeft verbrand. Mijns inziens is de belofte vervuld door de afzondering van de dochter van Jeftha (het eerste aspekt van de belofte) en het doorbreken van de geslachtelijke doorgaande lijn (wat betekent dat Jeftha geen voorouder zou zijn van de Messias).

9. Kerkvader Hieronymus oordeelde over Jefta als volgt: “Bij doen van de gelofte was Jefta dom, en in het uitvoeren van de gelofte was hij goddeloos.”

Het oordeel dom volg ik inderdaad. Als het werkelijk zo was dat hij zijn dochter daadwerkelijk heeft verbrand, dan is hij een doodslager en iemand die de wet van God moedwillig heeft overtreden. Maar hierover lopen de exegeses uiteen. Mijns inziens gaat het invullen van geloften niet zover, dat daardoor de verplichting zou ontstaan om tegen de wil van God in te gaan. De wil van God gaat boven onze beloften en dient daarom ook altijd voorrang te krijgen. En ik denk dat Jeftha dat ook besefte.

Ik had moeite met het opnemen van Jefta in de rij van geloofsgetuigen in Hebr.11. Tot een vriend me erop wees dat daarin juist Gods grote ontferming over zondaars tot uitdrukking komt. En hij doet hun en onze zonden weg zo ver het west verwijderd is van het oosten. Hierin schittert Gods grote genade over Jefta en daarin over ons. Zoals de lijn van Christus vol zit met grote zondaren en zondaressen. Ik vind dit zeer vertroostend. God rekent mij het werk van Christus toe alsof ik zelf voor mijn zonden aan het kruis had geleden.
De naam Jefta spreek ik na dit inzicht uit met grote dankbaarheid. Zoals hij ook ik. Wonder van Gods ontferming.

Hmm, ja, maar ik geloof nog steeds niet dat hij zijn dochter heeft gedood, enkel om een belofte na te komen aan God, die erop neer zou komen dat hij tegen diezelfde God zou zondigen.

Het boeiende is, dat er ook volop ruimte is voor de geestelijke uitleg in de lijn van de kanttekeningen van de St’vertaling. Dan kan binnen de gereformeerde exegese, gelukkig is daarin ook de ruimte van de gereformeerde katholiciteit zichtbaar. Dat maakt het leven als gereformeerd christen ook zo boeiend.

Dat is het zeker.

[gertio]

Het commentaar van Elbert geeft precies weer, wat ik in mijn slotzin 'boeiend' noemde.

Een paar opmerkingen:

Geestelijke uitleg=niet-letterlijke uitleg.


Elbert schrijft dat God brandoffers van mensen verbiedt met een beroep om Deut. 12:31. Maar daar gaat het om een offer aan de afgoden. Dat is wat anders, dunkt me.

Maar dan zit ik met het offer van Abraham. Daarvan kun je nog zeggen: God wist dat hij er een stokje voor zou steken.

Maar dan het offer van zijn eigen Zoon, onze Heiland.

Verder laat ik het hierbij. Niet omdat de argumenten van Elbert niet zinnig zouden zijn, maar om de vooronderstelling die aan de keuzes ten grondslag ligt. Namelijk: accepteert God mensenoffers, ja dan nee.

In ieder geval stond Jefta voor een dilemma: als ik niet brandoffer, schend ik mijn belofte aan God. Deut.23,24: "Maar als u uw woord gegeven hebt, moet u het nakomen; u hebt zelf, uit eigen vrije wil, de HEER, uw God, een gelofte gedaan."

De vraag is of het niet nakomen van de belofte minder zwaar weegt dan het brandofferen van z'n dochter.

[elbert]

Het commentaar van Elbert geeft precies weer, wat ik in mijn slotzin 'boeiend' noemde.

Een paar opmerkingen:

Geestelijke uitleg=niet-letterlijke uitleg.

Mee eens, maar 1 van mijn argumenten is juist, dat degenen die stellen dat Jefta zijn dochter daadwerkelijk heeft verbrand, moeilijk kunnen zeggen dat ze een volledig letterlijke uitleg geven. Want er staat niet letterlijk dat dit zo gebeurd is. Feitelijk suggereert de tekst iets anders: nl. dat de belofte vervuld is door de maagdelijke afzondering van de dochter van Jefta:

die aan haar volbracht zijn gelofte, die hij beloofd had; en zij heeft geen man bekend.

Elbert schrijft dat God brandoffers van mensen verbiedt met een beroep om Deut. 12:31. Maar daar gaat het om een offer aan de afgoden. Dat is wat anders, dunkt me.

Deut. 12:31 is niet het enige beroep op de wet die ik gebruik. Overigens heb je een punt dat het hierbij om het offeren aan de afgoden gaat. Maar dan nog: wil God dat we Hem op gelijke wijze dienen als de heidenen de afgoden dienden?
Ook de voorschriften voor de brandoffers wijzen het brengen van menselijke brandoffers af.

Maar dan zit ik met het offer van Abraham. Daarvan kun je nog zeggen: God wist dat hij er een stokje voor zou steken.

Maar dan het offer van zijn eigen Zoon, onze Heiland.

Mijns inziens is dit het enige offer geweest dat God heeft geaccepteerd: en wel om de volgende reden: het offer van Christus is het enige onstraffelijke offer van een mens dat God kon accepteren. (Hebr. 9:14).
Om het met de apostel te zeggen: het geheimenis hiervan is groot en ik pretendeer niet dat ik hier met m'n verstand bij kan.

Verder laat ik het hierbij. Niet omdat de argumenten van Elbert niet zinnig zouden zijn, maar om de vooronderstelling die aan de keuzes ten grondslag ligt. Namelijk: accepteert God mensenoffers, ja dan nee.

In ieder geval stond Jefta voor een dilemma: als ik niet brandoffer, schend ik mijn belofte aan God. Deut.23,24: "Maar als u uw woord gegeven hebt, moet u het nakomen; u hebt zelf, uit eigen vrije wil, de HEER, uw God, een gelofte gedaan."

De vraag is of het niet nakomen van de belofte minder zwaar weegt dan het brandofferen van z'n dochter.

Inderdaad is dit 1 van de dilemma's waar het hier om gaat, maar mijns inziens is de vraag hoe God aan zijn eer komt in deze geschiedenis beslissend (en of dat uiteindelijk door Jeftha in praktijk gebracht is, is ook de vraag natuurlijk).
Een moeilijke kwestie inderdaad, waar verschillende meningen over zijn.
En verder laat ik het ook maar hierbij.

[Shito]

1. Een maagdelijke afzondering aannemen omdat het drie keer in de tekst staat? Let me get this straight...

Jephta: dochterlief, je zult je een maagdelijke afzondering moeten aannemen om mijn geloften
dochter: oke, maar voordat ik me maagdelijk afzonder, laat me dan eerst twee maanden maagdelijk afzonderen

???

2. Sindsdien bezoek als steun? Maar dat deed ze toch in die twee maanden?

???

3. Een mensenoffer is een gruwel; maar een eed aan God MOET worden nagekomen. Ook dat staat in de wet. Er een weg omheen zoeken, door de mazen heen proberen te kruipen, is simpelweg de inhoud van zonde: je eigen weg bepalen. als YHWH een alternatief gegeven had, was het vast wel vermeld in plaats van zulke gruwelijke bewoordingen te gebruiken.

4.

Er staat niet expliciet dat Jeftha zijn dochter heeft verbrand

Oke, geef mij eens een lijstje van alle offers in het OT en zet er naast of er EXPLICIET bij staat, dat het met vuur verbrand werd. Als Jephta een uitzondering op die regel blijkt, geef ik je een punt; zo niet, dan zie ik je opmerking als een wanhopige poging om er een weg omheen te vinden.
Kinderen van 6 leerden deze passages uit het hoofd, een goede reden sowieso om de meest gruwelijke details achterwege te laten. Plus: Haar vader volbracht de gelofte. Niet zij.

Ik zou zeggen: sleep er eens een totaal-niet-christen bij, laat hem de tekst lezen, en vraag hem wat hij denkt dat er staat. Immers: waarom zou je het een opschrijven als je iets heel anders wilt leren? Dat zou van de gekken zijn, want je kinderen leren het wel. Ik zie geen enkele reden waarom er niet simpelweg is neergezet: "voor God afzonderen" in plaats van "offeren" behalve deze: dat ze geofferd is. Gruwelijk, maar de consequentie van het maken van een eed.

En als je je dan afvraagt waar het verhaal voor dient: juist dat. Te laten zien dat je een eed altijd zult moeten volbrengen no matter what. Hoe dom, zinloos of afschuwelijk die belofte ook geweest is.


Als je de andere uitleg neemt, zeg je daarmee ook dit: dat, als je een eed maakt, deze niet per se voldaan hoeft te worden. Lees eens Leviticus 5, vanaf vers 4, het gaat over een eed uitgesproken in onbedachtzaamheid (daar valt dit denk ik best onder). Het zegt, als ik het goed lees, dit: dat de schuld van wat je hebt beloofd, sowieso al op je ligt, of je het doet of niet; maar dat je kunt kiezen de eed niet uit te voeren, en in plaats daarvan een schuldoffer te brengen.

Toch doet Jephta dat blijkbaar niet (anders was het er echt wel neergezet). En op dat moment heeft hij nog twee opties. 1: zijn eed breken èn de schuld op zich hebben. Of, 2: de schuld op zich hebben.

Optie 1 is wat jij voorstelt, een tussenweg zoeken. Optie 2 is wat er stomp gezegd staat.

[elbert]

1. Een maagdelijke afzondering aannemen omdat het drie keer in de tekst staat? Let me get this straight...

Jephta: dochterlief, je zult je een maagdelijke afzondering moeten aannemen om mijn geloften
dochter: oke, maar voordat ik me maagdelijk afzonder, laat me dan eerst twee maanden maagdelijk afzonderen

???

Hmm, je dwingt me om hierop te antwoorden. Goed dan.

Er staat het volgende:

37 ... Laat twee maanden van mij af, dat ik heenga, en ga tot de bergen, en bewene mijn maagdom, ik en mijn gezellinnen.
38 En hij zeide: Ga heen; en hij liet haar twee maanden gaan. Toen ging zij heen met haar gezellinnen, en beweende haar maagdom op de bergen.

Ze zonderde zich dus af samen met haar vriendinnen om haar maagdom te bewenen. Dit betekent dus, even aannemende dat ze na die twee maanden echt in afzondering zou leven, dat ze a) dit niet samen met die vriendinnen deed en b) dit niet wenende zou doen, maar God zou dienen met blijdschap (Ps. 100:2).

En het feit dat het bewenen van haar maagdelijkheid tot drie keer toe in dit gedeelte staat, is op z'n minst een hint om het in die richting te zoeken. Want er staan geen zinloze stukken tekst in de Bijbel.

2. Sindsdien bezoek als steun? Maar dat deed ze toch in die twee maanden?

???

Twee maanden steun is niet voldoende om het de rest van je leven mee te doen, volgens mij. Bovendien is het bewenen een zaak van de dochter zelf (in de eerste plaats) en is het steungeven een zaak van haar vriendinnen.

3. Een mensenoffer is een gruwel; maar een eed aan God MOET worden nagekomen. Ook dat staat in de wet. Er een weg omheen zoeken, door de mazen heen proberen te kruipen, is simpelweg de inhoud van zonde: je eigen weg bepalen. als YHWH een alternatief gegeven had, was het vast wel vermeld in plaats van zulke gruwelijke bewoordingen te gebruiken.

Dus om de wet te houden, moest Jeftha de wet overtreden (nl. de wetten aangaande de brandoffers, de wetten aangaande mensenoffers enz.) ???

Het lijkt me een tamelijk zinloze (en zondige) aktie eerlijk gezegd.

En bovendien zeg ik helemaal niet dat Jeftha zijn gelofte niet is nagekomen. Ik stel dat hij zijn belofte op deze manier is nagekomen: er is voldaan aan de belofte van afzondering en tegelijkertijd is er ook voldaan aan het resultaat van verbranding van zijn dochter: er kwam geen nageslacht. Dus zonder menselijk brandoffer kon er toch aan de wezenlijke inhoud van de belofte van Jeftha worden voldaan.

4.

Er staat niet expliciet dat Jeftha zijn dochter heeft verbrand

Oke, geef mij eens een lijstje van alle offers in het OT en zet er naast of er EXPLICIET bij staat, dat het met vuur verbrand werd. Als Jephta een uitzondering op die regel blijkt, geef ik je een punt; zo niet, dan zie ik je opmerking als een wanhopige poging om er een weg omheen te vinden.
Kinderen van 6 leerden deze passages uit het hoofd, een goede reden sowieso om de meest gruwelijke details achterwege te laten. Plus: Haar vader volbracht de gelofte. Niet zij.

Ik zou zeggen: sleep er eens een totaal-niet-christen bij, laat hem de tekst lezen, en vraag hem wat hij denkt dat er staat. Immers: waarom zou je het een opschrijven als je iets heel anders wilt leren? Dat zou van de gekken zijn, want je kinderen leren het wel. Ik zie geen enkele reden waarom er niet simpelweg is neergezet: "voor God afzonderen" in plaats van "offeren" behalve deze: dat ze geofferd is. Gruwelijk, maar de consequentie van het maken van een eed.

Het verbranden van een mens is niet hetzelfde als het voor God afzonderen. Het creeren van een gruwel is wel het omgekeerde als het afzonderen voor God. Daarom ben ik ook niet overtuigd van het feit dat het hier om een menselijk brandoffer zou gaan: want dat zou betekenen dat de belofte ook niet is vervuld.

De belofte is voorts nog veel beter vervuld door de maagdelijke afzondering van de dochter van Jeftha: het is een uitbeelding wat de schriftgeleerde in Mark. 12:33 zegt:

33 En Hem lief te hebben uit geheel het hart, en uit geheel het verstand, en uit geheel de ziel, en uit geheel de kracht; en den naaste lief te hebben als zichzelven, is meer dan al de brandofferen en de slachtofferen.
34 En Jezus ziende, dat hij verstandelijk geantwoord had, zeide tot hem: Gij zijt niet verre van het Koninkrijk Gods. En niemand durfde Hem meer vragen.

Oke, het is misschien wat ver gezocht, maar de opstelling van de dochter van Jeftha zie ik eerder positief als negatief.

En als je je dan afvraagt waar het verhaal voor dient: juist dat. Te laten zien dat je een eed altijd zult moeten volbrengen no matter what. Hoe dom, zinloos of afschuwelijk die belofte ook geweest is.

Dus God vond ook dat de 40 joden die een eed gezworen hadden in Hand. 23:12-14, Paulus om zouden moeten brengen? En zijn ze inderdaad ook allemaal gestorven van honger en dorst? Ik geloof er niks van.
De Bijbel leert ons veel dingen, maar niet om door domheid te zondigen.
Bovendien leert Jezus ons later, om helemaal niet meer te zweren: laat ons ja ja zijn en ons nee, nee.

Als je de andere uitleg neemt, zeg je daarmee ook dit: dat, als je een eed maakt, deze niet per se voldaan hoeft te worden. Lees eens Leviticus 5, vanaf vers 4, het gaat over een eed uitgesproken in onbedachtzaamheid (daar valt dit denk ik best onder). Het zegt, als ik het goed lees, dit: dat de schuld van wat je hebt beloofd, sowieso al op je ligt, of je het doet of niet; maar dat je kunt kiezen de eed niet uit te voeren, en in plaats daarvan een schuldoffer te brengen.

Toch doet Jephta dat blijkbaar niet (anders was het er echt wel neergezet). En op dat moment heeft hij nog twee opties. 1: zijn eed breken èn de schuld op zich hebben. Of, 2: de schuld op zich hebben.

Optie 1 is wat jij voorstelt, een tussenweg zoeken. Optie 2 is wat er stomp gezegd staat.

Ik denk dat je de oplossing al bijna aangedragen hebt, alleen kies je daarvoor niet.
Want de aanhaling uit Leviticus 5 is mijns inziens een hele goede:

4 Of als een mens zal gezworen hebben, onbedacht met zijn lippen uitsprekende, om kwaad te doen, of om goed te doen; naar al wat de mens in den eed onbedacht uitspreekt, en het is voor hem verborgen geweest, en hij is het gewaar geworden, zo is hij aan een van die schuldig.
5 Het zal dan geschieden, als hij aan een van die schuldig is, dat hij belijden zal, waarin hij gezondigd heeft;
6 En tot zijn schuldoffer den HEERE voor zijn zonde, die hij gezondigd heeft, brengen zal een wijfje van klein vee, een lam of een jonge geit, voor de zonde; zo zal de priester voor hem vanwege zijn zonde verzoening doen.

De kanttekeningen geven ons een aantal andere voorbeelden uit de Bijbel waar dit het geval is geweest, nl. 1 Sam. 25:22, waar David zweert om Nabal en zijn metgezellen voor de volgende morgen te doden. Hij doet het uiteindelijk niet en we lezen ook niets van zijn schuldoffer voor het nalaten van het uitvoeren van deze eed. Idem dus het voorbeeld uit Hand. 23:12. Degene die wel een onbedachte eed uit laat voeren is koning Herodes bij de dood van Johannes de Doper. (Mark. 6:23), maar dit is niet een voorbeeld dat we als navolgenswaardig voor Jeftha kunnen nemen.

Gezien het feit dat David ook een dergelijke eed heeft gedaan en we niets lezen over het feit dat hij daarvoor een offer heeft gebracht, is het mogelijk dat deze situatie ook bij Jeftha het geval is geweest. Dus misschien heeft hij ook een schuldoffer gebracht voor het feit dat hij een verkeerde eed heeft gedaan, ook al staat dat er niet bij.

En dit is echt mijn laatste post in dit topic.

[Shito]

39 En het geschiedde ten einde van twee maanden dat zij tot haar vader wederkwam, die aan haar volbracht zijn gelofte, die hij beloofd had

Dat sluit de optie van Leviticus 5, helaas, uit. Hij had kunnen kiezen ervoor, maar hij voerde zijn gelofte uit.

Als het je laatste post is, zel ik geen uitgebreid antwoord meer gaan geven. Ik denk dat het meest nu al herhaling aan het worden is anyway.

Het argument "er staat niets zinloos' in de bijbel" is niet bepaald inhoudsvol. Er staat een verzoek, een daad, en een bevestiging. Dat is niet echt iets dat een diepere betekenis vereist. Je kent de bijbel goed genoeg om er honderden gevallen van te kennen:

1. Er wordt een verzoek/profetie gedaan
2. Het verzoek wordt toegewezen (en daarbij vaak letterlijk herhaald) of de profetie uitgelegd
3. Er wordt een nadere opmerking, vaak een bevestiging van het gedane, geplaatst.

En soms nog een vierde of vijfde keer :) Overigens niet puur bijbels, andere oude geschriften doen vaak hetzelfde.

De inhoud van Jephta's gelofte was niet dat hij zijn nageslacht zou verliezen. De inhoud was: dat het eerste dat uit zijn huis zou komen, geofferd zou worden. De betrokken dochter is tragisch, maar ze speelt slechts een passieve rol. Tenzij er in het hebreeuws hetzelfde woord zou blijken te staan als dat bij de wijding van Samuel aan YHWH is er voor mij slechts 1 argument dat een alternatief geeft voor een offer; en dat argument is, dat wij christenen het niet prettig vinden om te horen hoe mensen in de naam van God vermoord werden.

Een eerder argument, dat daarvoor een priester nodig was: volgens mij mochten mensen best zelf offers brengen ook al waren ze geen priesters. zelfs Bileam, een niet-Jood, offerde aan YHWH. Dus zal Jephta het ook best zelf mogen hebben gedaan.

Het feit dat niet zondigen beter is dan offeren, absoluut. Maar Leviticus 5 zegt ook al, dat bij het uitspreken van die eed, de zonde al gepleegd was.

En zij die zweren en niet doen, zullen daarvan de consequenties moeten dragen, in dit leven of het volgende.

Nabal:
22 Zo doe God aan de vijanden van David, en zo doe Hij daartoe, indien ik van allen, die hij heeft, iets tot morgen overlaat, dat mannelijk is!

Hij zweert niet ze te doden, hij zegt dat God het mag doen als hij het zelf niet doet. En wat staat er 16 verzen later?

38 En het geschiedde omtrent [na] tien dagen, zo sloeg de HEERE Nabal, dat hij stierf.

[Serenity]

39 En het geschiedde ten einde van twee maanden dat zij tot haar vader wederkwam, die aan haar volbracht zijn gelofte, die hij beloofd had

precies, ik snap niet wat het probleem is. Hieruit blijkt dat Jeftha haar dus gewoon geofferd heeft (als dat de belofte was).
Uitvluchten helpen niet. Maagdelijkheid was een bijkomstigheid. Iemand in Israel die geen kinderen kreeg werd niet voor vol aangezien. Denk aan Hannah, die door Peninna (of hoe dat mens ook heette) gepest werd. Hanna was kinderloos, en "hoorde" er dus eigenlijk niet bij. Een schande, kinderloos zijn. Vandaar dat "bewenen".

Als ik dit allemaal zo lees, denk ik dat ze werkelijk geofferd is.

[Omega]

Als ik dit allemaal zo lees, denk ik dat ze werkelijk geofferd is.

Ik ken geen theologen binnen de gereformeerde gezindte die het met je eens zijn. Maar goed, ik ken ook niet iedereen. Overigens is er in de vragenrubriek al eens een vraag over dit onderwerp gesteld. Ter info:

http://www.refoweb.nl/vragen@refoweb/antwoorden/dsvanholten17.html