N.a.v. "Dertigers en de dwangbuiskerk"

[Boekenlezer]

Hoogopgeleide dertigers, die carrière hebben gemaakt, en dàn nog eens een keer over hun geloof gaan nadenken...
Tja, dan ben je in mijn visie toch wel erg laat hoor!
En blijkbaar brengen ze in die situatie dan ook nog eens allerlei gedachten voort, die nergens op slaan.
Of beter gezegd: ze moeten dan nog volwassen worden. Allerlei reactionaire ondeskundige gedachten, waar ze op een veel te absolute manier mee omgaan.
Reactionaire ondeskundige gedachten, kun je op zich moeilijk kwalijk nemen. Ik heb ze ook gehad. Maar het is wel een fase waar je overheen moet komen. Dus ga er een beetje bescheiden mee om als je dat hebt.

Zo eens wat gedachten van mij. Deze gedachten werden opgeroepen door het volgende kranteartikel: http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=58192
Dat artikel prikkelde mij.

Hieronder geef ik op sommige passages wat nadere reacties, wat het bij mij voor gedachten oproept.

[Boekenlezer]

Suzan de Boer voelt zich platgepreekt. Iedere zondag ging ze naar de Christelijke Gereformeerde Kerk en ervoer hoe vooral de preek haar steeds meer ging tegenstaan. ,,Steeds weer te horen hoe het zou moeten, hoe het voor God het beste is. Het gevoel dat ik daaraan niet kon en wilde voldoen, groeide. Ik was kerkelijk actief in het jongerenwerk, wilde echt mijn beste beentje voorzetten. Maar als je erachter komt dat de angst voor de hel je enige motivatie is, klopt er iets niet. Dat idee zat diep. Als ik het niet zo zou doen als dominee, ouderlingen en andere kerkmensen dachten, was de hel mijn eindbestemming. Geleidelijk aan kon ik daar niet meer tegen.''

"Steeds weer te horen hoe het zou moeten, hoe het voor God het beste is. Het gevoel dat ik daaraan niet kon en wilde voldoen, groeide."
Wie heeft ons verteld dat wij door onze werken de zaligheid moeten, of zelfs ook maar kunnen verdienen? Hieruit blijkt dus weinig begrip van het Evangelie.

Maar als je erachter komt dat de angst voor de hel je enige motivatie is, klopt er iets niet.
Was dat dan zo? Dat gevoel bekruipt mij niet zo vanuit "Ik was kerkelijk actief in het jongerenwerk, wilde echt mijn beste beentje voorzetten." Maar als je geloof niet meer in zou houden dan angst voor de hel, dan is er inderdaad iets niet in de haak.

"Dat idee zat diep. Als ik het niet zo zou doen als dominee, ouderlingen en andere kerkmensen dachten, was de hel mijn eindbestemming."
Een beetje scheiding tussen wat de Bijbel zegt, en wat mensen zeggen is wel goed. Dat herken ik hier dus totaal niet in. Natuurlijk ga je niet naar de hel omdat je niet zou voldoen aan de eisen van de dominee, de ouderling of het medekerklid. Ik heb mij in mijn leven altijd vrij gevoeld om een eigen mening te vormen. De mening van de predikant, ouderling of wie ook heb ik daarin nooit als belemmerend ervaren. De waarheid is voor mij nog wat anders dan wat mensen denken. Dat valt voor mij niet noodzakelijkerwijs samen. Of kunnen mensen zich nooit vergissen...? Hoe heette dat gezegde ook weer? "Vergissen is menselijk."

[Boekenlezer]

Doriens ouders zijn oprecht gelovige mensen in de Gereformeerde Kerk (synodaal) en waren voorheen actief bij de Navigators. Zelf draaide Dorien ook mee in verschillende clubs. Maar toen ze trouwde en zich wilde aansluiten bij een gemeente in haar stad, kon ze geen kerk vinden waar ze zich thuisvoelde. ,,Het stramien 'zo geloven wij het', dat staat me steeds meer tegen. Laatst was er Avondmaal in de Nederlands Gereformeerde Kerk in Houten. De voorganger nodigde iedereen uit deel te nemen, die God hartelijk wil erkennen als zijn Vader en Jezus als Verlosser. Wie daarvan niet zeker was, mocht voorbij laten gaan. De uitnodiging klonk vriendelijk, maar hij ging me recht tegen de haren in. Daar heb je het weer, dacht ik. God nodigt iederéén uit. En hoe ik God zie of invul, moet niet uitmaken. Waarom bepaalt die voorganger dat voor mij?! Alsof er één beeld van God bestaat.''

Een passage waar wel het een en ander aan valt op te merken, waar je nogal wat kanttekeningen bij kunt plaatsen.
Maar laten we even eerlijk wezen: ...in de Gereformeerde Kerk (synodaal)... (En nou ga ik iets zeggen wat niet erg aardig is.) Tja, daar nóém je ook wat! Dat is een kerkverband wat zo ongeveer model staat voor post-modern geloven als je het mij vraagt: "de waarheid bestaat niet", die heeft niemand in pacht, dus mag je denken wat je wilt, het maakt allemaal geen moer uit.
(Tegenwoordig is dat kerkverband opgegaan in de PKN, maakt daar deel van uit.)
"God nodigt iederéén uit." Leuk, maar je hebt het hier wel over het Heilig Avondmaal. En dan wordt toch wel verwacht dat je het echte gelooft hebt. Dat je meer kan zeggen dan: "Ja, ik geloof ook wel dat er iets is."
"Alsof er één beeld van God bestaat." Ongetwijfeld niet onder de mensen, maar daar gaat het niet om. De norm is de Heilige Schrift! Wat heeft het voor zin om over dit soort dingen te praten als je die norm er niet in betrekt?

[Boekenlezer]

Hij kon niet meer uit de voeten met ,,dat vergeestelijkte denken''. Hij sneed de band met zijn gemeente door, leest de Bijbel niet meer en bidt ook niet langer. Toch heeft hij het idee dichter bij God te staan dan ooit. ,,Omdat ik zoek naar God en niet leef vanuit het beperkte beeld dat de kerk mij opgedrongen heeft.''

Hij kon niet meer uit de voeten met ,,dat vergeestelijkte denken''.
Daar kan ik me in dit geval wat bij voorstellen.

Hij sneed de band met zijn gemeente door, leest de Bijbel niet meer en bidt ook niet langer. Toch heeft hij het idee dichter bij God te staan dan ooit.
Wordt hij hier misschien bedrogen door zijn eigen gevoel? Dat er één en ander verkeerd was in de gemeente, en dat hij het daarom als een bevrijding ervaren heeft om daarmee te breken... ja, daar kan ik me iets bij voorstellen. Maar ik kan me niet voorstellen dat je dichter bij God komt te staan door de Bijbel dicht te laten. Dat vind ik uitermate raar! Ik heb zelf juist het tegenovergestelde ervaren in mijn leven. Ik ging juist meer van God ervaren door die Bijbel op een zo origineel mogelijke manier proberen te lezen. (Alles uit mijn hoofd zetten wat ik er van dacht te weten, en zo puur mogelijk de tekst proberen te lezen, en dan opletten wat er dan uit gaat komen.) En gebed, dat kan ik ook moeilijk missen. Als het stil wordt tussen God en mij, hoe kan ik mij dan dichterbij voelen bij Hem?

,,Omdat ik zoek naar God en niet leef vanuit het beperkte beeld dat de kerk mij opgedrongen heeft."
Oké, als je in een gemeente hebt gezeten waar het mis was... Maar dan zou ik adviseren: ga nu eens op zoek naar de echte waarheid, door bijbelstudie.

[Boekenlezer]

Het is niet verkeerd dat een gelovige even afstand neemt van 'de kerk van zijn ouders' om te herformuleren hoe hij er zelf over denkt, vindt Stefan Paas, evangelisatieconsulent bij het dienstenbureau van de Christelijke Gereformeerde Kerken. ,,We willen toch een geloof uit het hart, in plaats van een nageaapt belijden? En toegegeven, erg veel ruimte voor anders denken is er in de orthodoxe kerken lange tijd niet geweest. Dat daar nu zoveel deining is, komt denk ik mede doordat er een generatie van zich laat horen die veel noten op haar zang heeft.''

...die veel noten op haar zang heeft.
Dat denk ik ook, ja! Maar dan wel volstrekt ten onrechte, bij chronisch gebrek aan ter zake kennis! Dat soort mensen zouden een studie theologie moeten doen, om hun pretenties rechtvaardigbaar te kunnen maken.

[Boekenlezer]

Twijfel krijgt zo gauw een negatieve lading. Als ik luister naar hoe mijn leeftijdgenoten zoeken, liggen daar oprechte motieven aan ten grondslag. Gemakzucht zie ik weinig. Ik zie mensen die zoeken naar een gemeenschap waar ze zichzelf kunnen vinden, maar waar ze zichzelf ook kunnen geven.

Twijfel krijgt zo gauw een negatieve lading.
Ik denk dat hier inderdaad wel een probleem ligt. Nuchterheid in de omgang met twijfel is wel een goede zaak.
Ik heb zelf in mijn leven ervaren dat het niet goed is om twijfels te onderdrukken, te overschreeuwen. Dat werkt niet, want dan worden ze alleen maar sterker. Maar als ik ze serieus behandelde, door er over na te denken, en er eventueel over te communiceren met anderen, dan werkte dat juist versterkend voor mijn overtuiging! Dan werd mijn geloof daar niet minder van! Integendeel, volwassener en sterker.

[Boekenlezer]

Tot haar verrassing 'vond' Suzan het in de Rooms-Katholieke Kerk. ,,De wijding trok me aan. Alle zintuigen werden geprikkeld. De geur van wierook benadrukte de heiligheid, de lofzang de eerbiedigheid.'' Ze ziet haar gang naar de kerk als een moment van bezinning, een godsdienstoefening voor je geestelijk leven. Maar of ze naar de Rooms-Katholieke Kerk blijft gaan, is niet gezegd. ,,Alles staat open. Ik weet wel, dat ik me niet meer laat binden zoals ik ooit gebonden was. Voortaan sta ik voor mijn eigen keuzes.''

Ik denk dat die Suzan zich wel erg sterk heeft laten leiden door haar gevoel. Dit is een manier van vinden die weinig met gebleken waarheid heeft uit te staan, maar meer met: 'wat spreekt mij aan?'.
Ik heb zelf ook zo'n tijd gehad. Daar zitten zelfs mooie kanten aan. Maar op een gegeven moment moet je dan toch toegeven, als je volwassener wordt: 'het is wat te kort door de bocht, ik moet mijn verstand meer laten spreken.'

[Napoleon]

Ik vind vooral deze:

...Bij mij staat niet langer de vraag centraal wat God met mijn leven wil, maar hoeveel ruimte ik Hem wil geven...

zin heel opvallend. Ik kan me de twijfels over het geloof en de weerstand tegen bepaalde kerkelijke denkwijzen voorstellen, maar als deze zin exemplarisch is voor je denkwijze, creeer je dus een God die in jouw dienst staat, en die je moet helpen om je goed te voelen. Maar als je je met zo'n god goed kunt voelen, heb je m.i. helemaal geen God nodig.

Of je wilt alleen voor jezelf leven, en dan kun je dus een god naar eigen wensen bouwen, maar ik vraag me af waar dat goed voor is, of je accepteert dat er een God bestaat die buiten jezelf staat (en dat je op het wezen daarvan dus geen invloed hebt), en probeert voor Hem te leven, met alle consequenties van dien (dus ook met de vraag wat God nu wil met jouw leven).

[gurl]

Misschien kun je die mensen een brief schrijven ofzo...is het nl niet een btje raar om hier te gaan discusieren over wat deze mensen van het geloof vinden? helemaal omdat ze er niet echt bij zijn ofzo...

[Cathy]

Misschien kun je die mensen een brief schrijven ofzo...is het nl niet een btje raar om hier te gaan discusieren over wat deze mensen van het geloof vinden? helemaal omdat ze er niet echt bij zijn ofzo...

Het gaat niet specifiek om deze mensen, maar om hun gedachtengoed.

Hoogopgeleide dertigers, die carrière hebben gemaakt, en dàn nog eens een keer over hun geloof gaan nadenken...
Tja, dan ben je in mijn visie toch wel erg laat hoor!
En blijkbaar brengen ze in die situatie dan ook nog eens allerlei gedachten voort, die nergens op slaan.
Of beter gezegd: ze moeten dan nog volwassen worden. Allerlei reactionaire ondeskundige gedachten, waar ze op een veel te absolute manier mee omgaan.

Ook ongeveer mijn conclusie

[Marnix]

Tja, hoogopgeleiden leren vaak ook alles te beredeneren en zo... dat kan natuurlijk wel bijdragen aan een dergelijke situatie... dat het bij deze groep veel voorkomt, houdt dat in dat die mensen dan toch erg dom zijn en dat het hun eigen schuld is, moeten ze maar niet zo raar denken? Wel erg gemakkelijk gedacht... blijkbaar spelen allerlei factoren vaak onderbewust een rol hierin.

[Boekenlezer]

Ik vind vooral deze:

...Bij mij staat niet langer de vraag centraal wat God met mijn leven wil, maar hoeveel ruimte ik Hem wil geven...

zin heel opvallend. Ik kan me de twijfels over het geloof en de weerstand tegen bepaalde kerkelijke denkwijzen voorstellen, maar als deze zin exemplarisch is voor je denkwijze, creeer je dus een God die in jouw dienst staat, en die je moet helpen om je goed te voelen. Maar als je je met zo'n god goed kunt voelen, heb je m.i. helemaal geen God nodig.

Of je wilt alleen voor jezelf leven, en dan kun je dus een god naar eigen wensen bouwen, maar ik vraag me af waar dat goed voor is, of je accepteert dat er een God bestaat die buiten jezelf staat (en dat je op het wezen daarvan dus geen invloed hebt), en probeert voor Hem te leven, met alle consequenties van dien (dus ook met de vraag wat God nu wil met jouw leven).

Inderdaad, die viel me ook op.
Toen ik deze zin las:

Twijfel krijgt zo gauw een negatieve lading. Als ik luister naar hoe mijn leeftijdgenoten zoeken, liggen daar oprechte motieven aan ten grondslag. Gemakzucht zie ik weinig.

twijfelde ik eraan of het wel goed was om dit negatief te beoordelen. Maar toen ik die zin las die jij aanhaalde, toen was voor mij duidelijk: hier gaat het wel degelijk over zaken die bepaald niet positief zijn!
Die zin die jij aanhaalt, dat is gewoon een uiting van eigenwillige godsdienst.

Ik vond het ND-artikel wat lastig te beoordelen. Maar dat zit 'm denk ik in de breedte van het onderwerp waar het over gaat.
Er speelt van alles en nog wat, en dat loopt een beetje door elkaar heen. De kerkelijke pluimage van het artikel blijkt ook nogal divers te zijn.
Ontevredenheid over eigen kerkelijke gemeente of eigenlijk kerkverband hoeft niet fout te zijn. Daar kunnen best redenen voor zijn.
Ik heb me ook niet altijd tevreden gevoeld over mijn eigen kerkverband. (Daar zaten ook wel eens redenen bij waarvan ik nu zeg: dat bekijk ik nu anders, en in het verleden verkeerd.) Maar ja, ik leef er toch maar mee, want ik heb er nu eenmaal zo veel sociale banden die ik niet kan missen. (De sociale component is voor mij blijkbaar de belangrijkste. Pas daarna komt dan de theologische, hoe er gepreekt wordt. Zou je misschien niet verwachten bij mij. Maar ik merk dat vermeende homiletische tekortkomingen zich gemakkelijker laten compenseren met handigheden zoals af en toe andere kerken bezoeken en/of internetpreken beluisteren en zelf veel bijbelstudie doen etc., dan sociale. Voor mij tenminste wel.)
Maar wat mij stoort aan het artikel, is de subjectiviteit die daar hoogtij viert in al die voorbeelden. Ik zie wel een hoop "het voelt niet goed", maar niet "ik krijg onvoldoende bijbels onderwijs, de Bijbel heeft zo veel méér te bieden". Dat laatste lijkt wel helemaal geen rol te spelen. En dan ga ik me echt afvragen: waar gáát dit allemaal over?! Hier klinkt naar mijn idee meer: "Ik als consument wil bevredigd worden, en wee die kerk die mij daarin niet tegemoet komt! En de Bijbel en de waarheid? Ach, dat boeit verder niet."
Ik vind het ook nogal raar dat het ND dit blijkbaar op zo'n 'neutrale' wijze in de krant plaatst.

[Boekenlezer]

Misschien kun je die mensen een brief schrijven ofzo...is het nl niet een btje raar om hier te gaan discusieren over wat deze mensen van het geloof vinden? helemaal omdat ze er niet echt bij zijn ofzo...

Zinnen die in een krant worden geplaatst, zijn daarmee publiek, en kunnen reacties oproepen. En die reacties geef o.a. ik hier.
Is er iemand bij die denkt "hé, dat vind ik niet terecht; je beoordeelt dat te negatief; volgens mij bedoelt die persoon ook...", geen probleem, dan kan dat allemaal gezegd worden.
De personen zelf die genoemd worden in het artikel kunnen we niet hierheen halen. Dat ga ik dan ook niet als eis stellen. Maar we kunnen wel van gedachten wisselen.

[Boekenlezer]

Dertigers willen horen wat geloven in deze tijd concreet betekent, denkt Ramaker. Met dogma's alleen hebben ze niet zoveel, het gaat ook om beleving.

Deze zin viel mij ook wel op.
Als ik dat lees, denk ik: ja, daar kan ik me genoeg bij voorstellen! Dat kan van mij ook gezegd worden.

Naar mijn indruk lijkt dit vooral in zg. neo-calvinistische kerken - ik denk even aan de orthodoxe kerken die uit de kerken komen die zich in 1892 verenigden tot de GKN - nogal een lastig punt, om leer/tekstexegese en beleving met elkaar te verbinden.
Bepaalde bevindelijk-gereformeerde kerken lijken daar beter in te zijn. Ik denk dan aan de GB in de NHK (nu HHK en GB in PKN), en ook de GG. Al vind ik die laatsten dan wel eens te sterk op het gevoel drijven.

Maar waar het in feite om gaat, is: delven we wel al het goud op wat er in de Bijbel ligt? De Bijbel biedt genoeg, dus dat kan het probleem niet zijn.
Kerkverbanden kunnen wel helpen om je oog te geven voor bepaalde zaken, door hun benaderingswijze. Maar het gaat uiteindelijk om de Bijbel zèlf.

[Boekenlezer]

Tja, hoogopgeleiden leren vaak ook alles te beredeneren en zo... dat kan natuurlijk wel bijdragen aan een dergelijke situatie... dat het bij deze groep veel voorkomt, houdt dat in dat die mensen dan toch erg dom zijn en dat het hun eigen schuld is, moeten ze maar niet zo raar denken? Wel erg gemakkelijk gedacht... blijkbaar spelen allerlei factoren vaak onderbewust een rol hierin.

Of het dom is en hun eigen schuld?
Kun je niet zo maar één antwoord op geven. Want niet alle gevallen zijn hetzelfde. En: ook niet elke kerkelijke context is dezelfde.

Maar ik heb het idee dat hierin ook nogal eens dit speelt: ze zijn hoogopgeleid, en denken dáárom blijkbaar haantje-de-voorste te mogen spelen, terwijl ze ondertussen geen bal verstand hebben van theologie en ook de Bijbel niet erg serieus nemen. Dat speelt namelijk ook nog wel eens bij wat kerkmensen: ze bedenken van alles, permitteren zich allerlei vrijheden, en als jij met de Bijbel aankomt willen ze zich daar niet eens op aan laten spreken! "Huh watte, de Bijbel? Waar heb je het over!" Dat speelde een rol in mijn hoofd tijdens het lezen van dit artikel.

Wat ik ook raar vindt: er lijkt wel een omgekeerd evenredige verhouding te bestaan tussen opleidingsniveau en bijbelkennis.
Vroeger hadden de mensen een lager opleidingsniveau, maar wisten ze meer van de Bijbel.
Vandaag de dag zit je in een kerk vol HBO'ers en academici, maar moet er héél simpel en eenvoudig gepreekt worden willen de mensen het nog kunnen begrijpen. Dat klopt niet! "Want waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn." (Matth. 6:21, Luk. 12:34)
En Hebr. 5:12a: "Want gij, daar gij leraars behoordet te zijn vanwege de tijd..."