De Nieuwe Bijbel Vertaling is een feit.

[Boekenlezer]

Bijbelvertaling 5

T.L. Bruinius
22 dec 2004; jaargang 14 nummer 47

In het vorige artikel Bijbelvertaling 4 spraken we over de ontwikkeling van de Nederlandse taal. We kwamen tot de conclusie dat die ontwikkeling niet neutraal is en dat het in feite onmogelijk is de Bijbel te vertalen in hedendaags Nederlands, voor de mens van deze tijd, zonder Gods Woord aan te tasten.
We vervolgen nu met het probleem van de concordantie.

Concordantie
Een belangrijk principe voor het Bijbelvertalen is concordantie. We hebben dat al eerder even genoemd, bij de uitgangspunten van de formeel-equivalente of concordante vertaalmethode. De methode die o.a. gehanteerd is bij de Statenvertaling en bij de Nieuwe Vertaling 1951. Concordant wil zeggen overeenstemmend. Een zelfde woord in de grondtekst wordt zoveel mogelijk ook vertaald door eenzelfde woord in het Nederlands. Daardoor krijg je eenheid in de vertaling. Door zoveel mogelijk dezelfde Nederlandse woorden te gebruiken krijgt de Bijbellezer zicht op bepaalde lijnen en bepaalde grondmotieven in de Bijbel. Met grondmotief bedoelen we een bepaald beeld dat meerdere keren gebruikt wordt en dat ons helpt om Gods Woord te begrijpen. Een voorbeeld van een grondmotief is de wedloper, zoals Paulus die gebruikt. De wedloper, de hardloper, die rent zo hard hij kan, om uiteindelijk de overwinningskrans in ontvangst te nemen. Door dat grondmotief hebben we beter zicht op de inspanning die het geloof van ons vraagt.

Beperkte concordantie
Concordant vertalen is niet altijd mogelijk. Veel woorden hebben meer dan één betekenis. Dat is in onze eigen taal ook zo. Een bank is een geldinstelling maar ook een voorwerp om met meerdere mensen op te zitten. En welke betekenis kies je dan? Het is belangrijk om dan te kijken naar de context. Dat is de plaats van het woord in de zin, in het deel van de Schrift waar de vertaler mee bezig is. Een enkele keer blijft zo’n keus moeilijk. De statenvertalers gaven dan de andere vertaalmogelijkheden aan in de kanttekeningen. In de NBV vinden we dat een enkele keer ook maar veel minder.
Gingen de vertalers van de SV en de NV1951 uit van zoveel mogelijk concordantie, om zo dicht mogelijk bij de tekst te blijven, uit diepe eerbied voor Gods Woord, de vertalers van de NBV kiezen voor een zgn. “beperkte concordantie”. Alleen concordantie waar dat nodig geacht wordt, niet waar dat altijd mogelijk is. Men streefde naar een levendige en gevarieerde tekst en daardoor is op een aantal plaatsen geen concordante vertaling toegepast. Daarbij is de context toch belangrijker dan het in stand houden van een grondmotief. Waar het gaat om belangrijke begrippen als bijv. zonde en genade, heeft men dat wel grotendeels gedaan. Maar voor andere begrippen weer niet.

Voorbeeld
In de literatuur die we gebruikten vonden we een voorbeeld dat ons erg aansprak. Het gaat dan over het grondmotief “vreemdelingschap” (N.a.v. een noot bij hoofdstuk 1, door dr. W. Rose, van “Naar een nieuwe kerkbijbel” uit de TU-bezinningsreeks).
We hebben enkele van de daar genoemde teksten opgezocht en geven ze hier weer.
Genesis 15: 13, NV1951: “Weet voorzeker dat uw nakomelingen vreemdelingen zullen zijn in een land, dat het hunne niet is, …..”De NBV zegt hier ongeveer hetzelfde en gebruikt ook het woord vreemdeling. Maar op andere plaatsen in het zelfde Bijbelboek niet.
Genesis 12: 10, NV1951: “Toen er hongersnood in het land uitbrak, trok Abram naar Egypte, om daar als vreemdeling te vertoeven, ….”
NBV: “Abram trok naar Egypte om daar tijdelijk te gaan wonen, ….”
Genesis 21: 23, SV: “… en bij het land, waarin gij als vreemdeling verkeert.”
NV1951 (!): “… en het land waarin gij als gast vertoeft, …”
NBV: “… en het land waarin u gastvrijheid geniet, … “
Genesis 26: 3, NV 1951: “vertoef in dit land als een vreemdeling, …”
NBV: “Blijf voorlopig in dit land.”
Genesis 32: 4, NV1951: “…..: ik heb als vreemdeling bij Laban vertoefd en ben daar tot nu toe gebleven.”
NBV: “….. dat hij een tijdlang bij Laban heeft gewoond en pas nu bij hem is weggegaan.”
Genesis 35: 27, NV1951: “…. – waar Abraham en Isaäk als vreemdeling vertoefd hadden”.
NBV: “…, de woonplaats van Abraham en van Isaak”.
Genesis 47: 4, NV1951: “Wij zijn gekomen om als vreemdelingen in dit land te vertoeven,…”
NBV: “Uw dienaren zijn hierheen gekomen om een tijdlang in dit land te wonen, ….”
De SV vertaalt op al deze plaatsen, en er zijn er nog meer, concordant, de NV op bijna al die plaatsen. Maar de NBV kiest telkens voor een variatie. Het had wel gekund, concordant vertalen, het begrip in de grondtekst is hetzelfde, “als vreemdeling wonen”, maar men heeft voor iets anders gekozen. Dat is jammer. Nu kunnen in de NBV de genoemde Bijbelgedeelten ons niet helpen bij de invulling van dat rijke, en voor ons leven als kinderen van de Here zo belangrijke, grondmotief van de vreemdelingschap. Terwijl dat in de oorspronkelijke tekst wel het geval is.
Duidelijk is dat de keuze voor “beperkte concordantie” tot verlies leidt en Bijbellezen en Bijbelstudie moeilijker maakt. We vinden dit dan ook een negatief aspect van de NBV.

In een volgend nummer hopen we onze bespreking te vervolgen.

[Boekenlezer]

Bijbelvertaling 6

T.L. Bruinius
12 jan 2005; jaargang 15 nummer 1

In ons vorige artikel over Bijbelvertaling hebben we laten zien dat de keuze voor beperkte concordantie bij het uitgeven van de NBV leidt tot verlies van grondmotieven in de Bijbel. Als voorbeeld gebruikten we het motief van de vreemdelingschap. Het verlies van dergelijke grondmotieven is een ernstige verarming.
We vervolgen nu onze bespreking van de NBV en we willen vandaag het een en ander zeggen over de vertaling van de naam van onze Here..

De naam van onze Here
Onze God heeft zich in zijn Woord als onze Here met verschillende namen geopenbaard. Elke naam heeft zijn eigen plaats en betekenis. In de SV en in de NV1951 hebben de vertalers er voor gezorgd dat het verschil in de namen van God in de tekst zichtbaar is. Er is ook gekozen voor een eerbiedige weergave. In de NBV ligt dat wat anders.
In de grondtekst van de Bijbel, in het Hebreeuws en het Grieks, komen we vier namen tegen voor de Here. De Here laat zich nog op veel meer manieren aanspreken: Vader, Here der Heerscharen, Almachtige, Allerhoogste, Heilige Israëls, Koning, Richter der aarde, Rots. En er zijn er nog wel meer.
Maar als we het hebben over de naam van de Here, dan bedoelen we die woorden, die in onze Nederlandse Bijbel vertaald zijn met “Here” of “HERE”, of, in de SV, als “HEERE”. In het Oude Testament, geschreven in het hebreeuws, komen we de volgende namen tegen: Jahwe, Adonai, Elohim. In het Nieuwe Testament wordt het Griekse woord Kurios gebruikt.

Jahwe
Jahwe ( meestal uitgesproken als [jawee]) is die machtige naam waarmee de Here zich aan zijn volk heeft bekend gemaakt als de God van het Verbond. In de SV wordt die naam Jahwe aangegeven met allemaal grote hoofdletters: HEERE. In de NV1951 met een grote beginhoofdletter en verder kleinere hoofdletters: HERE. Daarmee wordt in de tekst van de Bijbel duidelijk gemaakt dat het hier gaat om die prachtige naam Jahwe. In de kanttekeningen van de SV wordt dat ook nog eens uitdrukkelijk aangegeven.
We vinden in de Bijbel die naam voor het eerst in Genesis 2: 4:
“Ten tijde dat de HERE God aarde en hemel maakte, ….”
Jahweh is de naam van de grote Schepper van alle dingen. De almachtige en souvereine heer van al het geschapene. Het is de naam van de trouwe God van het Verbond:
“De HERE nu zeide tot Abram: Ga uit uw land en uit uw maagschap en uit uws vaders huis naar het land dat Ik u wijzen zal; Ik zal u tot een groot volk maken, en u zegenen, en uw naam groot maken, en gij zult tot een zegen zijn.” (Gen. 12: 1).
En in Genesis 15, het hoofdstuk over de verbondssluiting van de Here met Abram, o.a. in vers 7:
“Ik ben de HERE, die u uit Ur der Chaldeeën heb geleid om u dit land in bezit te geven.”
Jahweh betekent letterlijk zoiets als “Hij is”. Als de HERE tot Mozes spreekt in de woestijn bij de brandende braamstruik, en Mozes vraagt: HERE, maar wat moet ik zeggen als ze naar uw naam vragen, dan zegt de HERE: “Ik ben, die Ik ben”. (Exodus 3: 14). Dat Woord van de Here zelf wijst ook naar die naam Jahwe. Het is eigenlijk hetzelfde. Hij is! Onze HERE is de Eeuwige, de Onveranderlijke, zonder begin en zonder einde. Hij is de trouwe God, die zijn Woord houdt, belofte en eis, altijd volkomen dezelfde, betrouwbaar en waarachtig. Hij is de Schepper, de grote Koning van Hemel en aarde, die recht heeft op al het geschapene, op alle mensen ook. Hij is de Almachtige, tegen wie geen mens en geen menselijke machthebber iets kan beginnen. Hij ìs, zijn raad zal volkomen ten uitvoer worden gebracht. Jahweh, HERE, is zo de verbòndsnaam van onze God. Een rijke naam. Een naam vol bemoediging en troost voor de kinderen van de HERE. Maar ook een naam vol waarschuwing en dreiging. Voor ieder die Hem ongehoorzaam is en tegen Hem opstaat. Voor ieder veranderlijk en ontrouw mensenkind die het Verbond verbreekt. Een naam ook vol belofte en zicht op de toekomst. Hij is! Hij laat nooit varen de werken die zijn hand begon.
Soms komen we die naam tegen als een deel van de naam van een persoon in de Bijbel. Bijvoorbeeld in de naam van Elia: Mijn God (El) is Jahwe. Of in Jedidja, een andere naam voor Salomo (2 Sam. 12): Bemind door Jahweh.

Adonai
Deze naam, Adonai, wordt in de SV en in de NV1951 weergegeven als “Here”. Zonder hoofdletters. Je zou ook kunnen zeggen “Mijn Here” of “Mijn Heer”. Het is een eerbiedige naam voor onze God. Eigenlijk wil deze naam zeggen: hij staat boven mij, ver boven mij. Hij is mijn meester en ik ben slechts zijn dienstknecht. In het Oude Testament lezen we die naam veel minder vaak dan Jahwe. We komen hem o.a. tegen als Abram voorbede doet voor Sodom. Dan spreekt hij de HERE verschillende keren aan met de naam “Here”, Adonai. Zo lezen we in Genesis 18: 27:
En Abraham antwoordde: Zie toch, ik heb mij verstout tot de Here te spreken, hoewel ik stof en as ben.”
Abraham geeft eigenlijk hier meteen de betekenis erbij. De mindere spreekt hier zijn God aan als de zoveel Meerdere.
Ook de naam Adonai komt terug in persoonsnamen. Zo draagt één van de zonen van David de naam Adonia. (1kon. 2). In deze naam komt ook de naam van Jahweh weer terug: Mijn Here is Jahwe.

Elohim
De derde naam waarmee de Here wordt genoemd in het Oude Testament is “Elohim”. Elohim hangt samen met het woord “El”. Het wordt steeds vertaald als “God”. Een naam die net als HERE vele honderden keren in het Oude Testament gebruikt wordt. El wil zoiets zeggen als: de eerste, de grootste, de sterkste, de hoogste. Elohim is een “overtreffende trap” (kent u die term nog?) van El. Je zou kunnen zeggen: dé Eerste, dé Sterkste, dé Hoogste, dé Grootste. Met hoofdletters. Kinderen zouden zeggen: de Àllersterkste, de Àllergrootste. Elohim – Almachtige, Sterke, Grote God. Met niemand te vergelijken.
En deze naam van God in het hebreeuws, El of Elohim, kennen we allemaal wel uit andere namen. Bethel: Huis van God. Eleazar: God heeft geholpen. Elia, zoals we boven al zagen: Mijn God is Jahweh. En, omgekeerd, Joël: Jahwe is mijn God.

Kurios
In het Nieuwe Testament wordt als aanduiding van de naam van de Here in het Grieks steeds het woord “Kurios” gebruikt. Ook door de Here Jezus zelf. Naast het Griekse woord voor “God”. Kurios wordt in de SV en de NV1951 vertaald met Here. Net als Adonai. Het heeft ook dezelfde betekenis. Mijn Meester, Mijn Heer, Hij in wiens dienst ik sta. Een paar voorbeelden. In Lucas 6: 46 zegt de Here Jezus:
“Wat noemt gij mij Here Here, en doet niet wat ik zeg?”
En in Mattheüs 22: 37, het gebod van de liefde:
“Gij zult de Here, uw God, liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en met geheel uw verstand. “
Ook in de brieven wordt de naam Here zo gebruikt, vaak als naam voor de Here Jezus zelf. Jezus Christus is immers zelf God en Here.
“……., Jezus Christus, onze Here ………..” (Rom. 1: 4b).
En, in Efeziërs 4: 1:
“Als gevangene in de Here, vermaan ik u dan te wandelen waardig der roeping, waarmede gij geroepen zijt,………..”
Soms is er verschil tussen de SV en de NV1951. In de SV wordt heel consequent het woord Here (in de oude spelling Heere) gebruikt, in de NV1951, wat minder consequent, af en toe “Heer”. Dat is o.a. het geval in Mattheüs 11: 25:
“Te dien tijde hief Jezus aan en zeide: Ik dank U, Vader, Heer des hemels en der aarde,…..”

Door de naam Kurios te vertalen met Here wordt duidelijk gemaakt dat het in dit geval niet zomaar gaat om een heer. Want het woord “heer” wordt wel veel vaker gebruikt. Iedere eigenaar van slaven, iedereen die knechten en dienstmeisjes heeft, iedereen die hoog geplaatst is en gezag heeft, wordt als heer aangesproken. Denkt u maar aan zinsneden als “heer des huizes”, “de heer van de slaven”, slaven, weest uw heren gehoorzaam”. Door Kurios te vertalen met Here wordt het verschil met een gewone heer niet alleen zichtbaar maar ook hóórbaar, bij het voorlezen van de Bijbel.

We concluderen dat de Bijbelvertalers in het verleden met grote eerbied zijn omgegaan met de namen waarmee de Here zichzelf heeft geopenbaard in de Bijbel. Ze hebben zo getrouw mogelijk de verschillen in de grondtekst laten uitkomen in de Nederlandse vertaling. In de SV is dit nog het meest consequent gebeurd maar ook in de NV1951 zijn de verschillen heel goed zichtbaar en hoorbaar.

Nieuwe Bijbelvertaling
Bij het werk aan de NBV werd de weergave van “Jahwe” als en bijzonder probleem ervaren. Zowel in de “Verantwoording”, achter in de NBV, als in “Werk in uitvoering”, een deel- en proef-uitgave van de NBV met een toelichting, wordt er uitgebreid over geschreven. Uiteindelijk heeft men gekozen voor twee vertalingen: “HEER”, met vier kleine hoofdletters om de naam Jahwe weer te geven, en “Heer”, voor Adonai en Kurios. Bij het voorlezen is geen verschil te horen. Alleen nog in de schrijfwijze. Heré en HERÉ, met twee lettergrepen, zijn verdwenen.
Men heeft daar verschillende redenen voor. Maar er is tegelijk ook veel aan te voeren tégen deze keuze.
In de eerste plaats sluit men zo aan, zo wordt gezegd, bij de joodse en christelijke traditie. Maar we moeten dan wel goed beseffen dat men het dan in feite heeft over de Alexandrijnse traditie. Over de traditie die gebruik maakt van de minderheidstekst. De minst betrouwbare tekst.
Een ander argument is dat zo de continuïteit tussen Oude Testament en Nieuwe Testament wordt gewaarborgd. HEER en Heer klinkt hetzelfde. Maar moeten we dan wijzer willen zijn dan God zelf, die zich juist met verschillende namen bekend maakte? Moeten we dan het verschil dat Hij maakte tussen Oude en Nieuwe Testament, voor een groot deel wegpoetsen?
Ook vinden de vertalers het belangrijk dat zo aangesloten wordt bij vertalingen in de landen om ons heen, in het Frans, Duits en Engels. Daar heeft men in de nieuwste vertalingen dezelfde keuze gemaakt. Tja…., die vertalingen berusten ook op dezelfde traditie en lijden onder hetzelfde gebrek aan geloofsvooroordeel.
Als vierde argument wordt gebruikt dat er geen alternatieven zouden zijn. Tenminste, andere vertalingen stuiten op bezwaren bij gebruikersgroepen. (!) Men heeft overwogen om de naam Jahwe gewoon zo neer te schrijven. Dat is al eens eerder in een vertaling gebeurd. Persoonlijk lijkt ons dit op het eerste gezicht een heel bruikbare oplossing, die recht zou doen aan de verbondsnaam van onze God. Maar…. Dit is in strijd met de jóódse traditie! In de joodse traditie mag de naam van Jahwe niet uitgesproken worden. Die naam is te heilig en te groot, zo gelooft men. En de NBV moet een breed gebruik krijgen. Ook Joodse lezers moeten er mee uit de voeten kunnen.
Tenslotte zou het schrijven van de naam Jahwe niet passen in het Nederlands! Het is immers een hebreeuws woord. Maar hier is tegen in gebracht dat het gaat om een eigennaam. En dat een eigennaam ook in het Nederlands best onvertaald mag blijven. Toen president Bill Clinton leiding gaf aan de Verenigde Staten, schreven de Nederlands kranten ook niet over Willem of Wim maar bleef het gewoon Bill.

We menen dat in de NBV bij het vertalen van de namen van God onvoldoende eerbied getoond wordt voor de manier waarop God zelf zich openbaart. Het hedendaagse populaire “Heer” heeft andere vertalingen verdrongen. In niet-behoudende kerkelijke kringen is deze aanspraak al heel lang populair. Het past in het streven om God “dichterbij” te brengen. Om Hem minder te zien als een almachtige God en meer als een oudere broer; iemand die nog wel boven je staat, maar dan meer als een ondersteuner, een helper, iemand ie naast je staat en met je meelijdt. Een eenzijdig beeld van God.
De minderheidstraditie, de heersende trend en de gebruikersgroep zijn hier bepalend. Met recht laat de NBV zich ook hierin kennen als een vertaling voor deze tijd. Met name de rijkdom van de verbóndsnaam is verdwenen. Dat past bij deze tijd, waarin men van Verbond niet meer weten wil. We willen daar graag nog eens de nadruk op leggen. Juist het Verbond, het kader waarin de HERE met zijn volk, met ons, wil omgaan, is zo belangrijk. En juist van dat Verbond, waarin je niet alleen bezig bent met de belofte maar ook onontkoombaar met de eis, juist van het leven in het Verbond wil men af.
Je kunt je afvragen: is dat nu echt zo ernstig? Is het bovenstaande niet wat erg zwaar aangezet? Het verschil is toch zichtbaar gebleven? Er is toch ook in de NBV het gebruik van HEER en Heer? Bijbellezers kunnen zo toch nog steeds zien waar de naam van de Verbondsgod wordt gebruikt?
Ja, misschien is daar wel over te twisten. Taalkundig klopt het misschien ook wel. Maar we menen dat het woord `Heer` toch vlakker en armer is dan `Here` en `HERE`. Heren zijn er zoveel. In allerlei historische romans, in documentaires, toneelstukken en films, wordt de aanspraak `heer` gebruikt. En het zal best wel waar zijn dat 400 jaar geleden Here op de zelfde manier gebruikt werd als nu ons Heer. Maar ook is het waar dat in die 400 jaar in gereformeerd Nederland juist HERE en Here dé aanduidingen, dé namen zijn geweest voor onze Grote `Heer`. Ter eerbiedige onderscheiding van al die gewone heren. We menen dat er onvoldoende goede argumenten gegeven zijn voor de keuze van een andere weergave.
We zijn dan ook van mening dat de weergave van de namen van God in de NVB geen goede zaak is. Het is niet zo dat er nooit iets mag veranderen maar hier is sprake van verarming en vervlakking. De vertaling werkt het niet meer zien van het Verbond in de hand.

[Boekenlezer]

Bijbelvertaling 7

T.L. Bruinius
19 jan 2005; jaargang 15 nummer 2

In ons vorige artikel over Bijbelvertaling VI hebben we de vertaling van de namen van de Here besproken. Deze keer iets over het gebruik van jij en jou, over hoofdletters en over inclusief vertalen.

Van u naar jij
Op verreweg de meeste plaatsen waar voorheen, in de NV1951, in de Bijbel de woorden “u” en “uw” gebruikt worden, daar kiest de NBV voor het gebruik van “jij”, “je”, “jouw” en “jullie”. Iedere keer wanneer in de tekst iemand door de Here wordt aangesproken. Hieronder een paar voorbeelden uit de NBV. (Cursivering van TLB).
“De HEER zei tegen Mozes: “Zeg tegen de Israëlieten: “Wanneer jullie de Jordaan oversteken naar Kanaän, moeten jullie een aantal steden uitkiezen die als vrijplaats kunnen dienen; …” (Numeri 35: 9, 10, 11a).
“….. “Ik ben in woede ontstoken tegen jou en je twee vrienden, omdat jullie niet juist over mij hebben gesproken, zoals mijn dienaar Job.” (Job 42: 7b).
“Waarom vraag je mij naar het goede? Er is maar één die goed is. Als je het leven wilt binnengaan, houd je dan aan zijn geboden.” (Matth. 19: 17).
Drie willekeurige schriftplaatsen. En zo is het heel de NBV door. Eén van de doelstellingen van de NBV is om hedendaags Nederlands te gebruiken. En blijkbaar is het dan hedendaags om steeds je, jij, jou en jullie te gebruiken. Eigenlijk klopt dat ook wel: in onze samenleving wordt het steeds meer gewoon om iedereen maar meteen met jij en jou aan te spreken. Tussen ouders en kinderen. Tussen leraren en leerlingen. Tussen werkgevers en werknemers. Tot in officiële vergaderingen toe. En de verleiding is groot om daaraan mee te doen.

Ja, dat is inderdaad hedendaags. Maar dan moeten we meteen daarbij bedenken dat de trend om van “u” over te stappen op “jij” niet zomaar iets onschuldigs is maar een achtergrond heeft. Namelijk het doen verdwijnen van verschillen tussen mensen. Beter gezegd: het doen verdwijnen van verschillen in positie tussen mensen. Het doen verdwijnen van gezagsverhoudingen. Het doen verdwijnen van onderling respect. We zijn immers allemaal gelijk? De ene mens heeft toch niet meer te zeggen dan de andere? Gezag wordt toch bepaald door de meerderheid? Heel scherp gezegd: de achtergrond is die van uitbanning van het 5e gebod, van door God ingestelde verhoudingen, uit onze maatschappij. Heel veel gebruik van jij en jou heeft ook iets ontspannends. Het brengt mensen heel dicht bij elkaar. Maar hebben we niet juist die afstand af en toe nodig? Moeten we niet juist vanwege de zonde en de gebrokenheid in ons leven ook af en toe die afstand bewaren?

Ook hier moeten we weer zeggen: taalkundig zal het wel kloppen. Nee, we willen niet zeggen dat wat er gebruik van “jij” en “jou” altijd verkeerd is. Soms heeft dat een nuttige functie, zonder respect en verhoudingen aan te tasten. En in veel talen kun je niet eens het verschil tussen “u” en “je” aangeven. Daar moet het verschil blijken uit de toon waarop het gebruikt wordt en uit de context, de plaats van het woordje in de zin en het hoofdstuk.
Maar in het Nederlands is het wel mogelijk om dat verschil aan te geven. En dan moeten we ons afvragen of het “jij”en “jou” in de NBV goed is. Het gebruik van “u” en “uw” is in onze taal waardiger en stijlvoller dan “je” en “jouw” en “jullie”. Zouden we niet raar opkijken als onze koningin haar onderdanen zomaar aan zou spreken met “jij” en “jou”? Zouden we niet vinden dat het eigenlijk niet past bij haar hoge functie?
En dan wel het spreken van de hoogheilige God zo vertalen? Terwijl het niet nodig is? De Bijbel is het heilige Woord van God zelf. Past daar dan dit hedendaagse, of eigenlijk dit alledaagse, dit platte woordgebruik bij? Moet de Bijbel zo nodig “gewoon” worden?

Hoofdletters
In de NV1951 wordt iedere keer als er een voornaamwoord wordt gebruikt, dat betrekking heeft op God, op de Vader, de Zoon of de Heilige Geest, een hoofdletter gebruikt. “Ik”, “Mij”, “Hij”, “Hem”. In de SV was dat eerst niet het geval. Pas later begon men deze woorden met een hoofdletter te schrijven. Uit eerbied. Die manier van schrijven wordt dan ook genoemd “eerbiedskapitaal”; eerbiedshoofdletter. Bij het maken van de NBV is er voor gekozen om die hoofdletters niet meer te gebruiken. Kijkt u maar eens naar de teksten hierboven. De eerbiedskapitaal vind men niet meer nodig. De reden daarvoor is dat de vertalers willen aansluiten bij de trènds in het hedendaagse Nederlands. In de officiële richtlijnen voor het schrijven van het Nederlands wordt het gebruik van de eerbiedshoofdletter juist wel als goed en juist aangegeven. Als het gaat om zaken van geloof en religie. Maar de NBV laat de officiële regels links liggen en sluit zich aan bij de “trends”. We kunnen hier dezelfde vragen stellen als bij het vorige stukje.
Hedendaagsheid wordt belangrijker geacht dan eerbied.

Broeders en zusters?
“Broeders, de begeerte mijns harten en mijn gebed over hun behoud gaan tot God uit.”

“Broeders en zusters, ik wens uit de grond van mijn hart en bid tot God dat ze zullen worden gered.”
Bovenstaande tekst is Romeinen 10: 1. Eerst in de vertaling NV1951, daarna in de NBV. Het belangrijkste verschil tussen de twee weergaven zal duidelijk zijn. De NV1951 zegt “broeders”. De NBV heeft “broeders en zusters”.
Nog een voorbeeld, I Kor. 1: 10, eerst in de NV1951, daarna in de NBV:
“Doch ik vermaan u, broeders, bij de naam van onze Here Jezus Christus: …..”

“Broeders en zusters, in de naam van onze Heer Jezus Christus roep ik u op …..”
We noemen dat “inclusief vertalen”. Waar in de grondtekst het woord broeders gebruikt wordt, zoals in deze voorbeelden, daar zegt de NBV broeders èn zusters. De gedachte daarachter is dat op zulke plaatsen het Woord niet alleen bedoeld is voor de broeders in de gemeente, maar voor de héle gemeente. Ook voor de zusters. “Inclusief” de zusters. En dan moet je dat ook zo zeggen, meent men. En volgens de taalkundigen kan dat ook. In het Grieks wordt een woord gebruikt dat je kùnt vertalen met “broeders en zusters”. Of misschien zelfs als “gemeente”. Het gaat om het woord “adelfoi”. De normale betekenis van dat woord is gewoon “broeders”. Heel gewoon. Maar als je het gebruik van dat woord gaat uitzoeken, dan blijkt dat je soms dat woord ook op een andere manier kunt gebruiken. Het is niet het eerste, het ligt niet direct voor de hand, maar het kan wel, zo zegt men. Je kunt het vergelijken met een woord als “jongens” in een zin als: Kom op, jongens, we moeten weg!. Een vader kan dat op zondagmorgen roepen tegen zijn gezin, en dan bedoelt hij niet alleen zijn zoontjes maar ook de meisjes in zijn gezin. En misschien ook wel zijn vrouw. En Oma, die net logeert. Hij roept “jongens” maar hij bedoelt allen die in huis zijn. En zo zóu je nu ook dat woord “adelfoi” kunnen gebruiken. En in onze tijd, waarin gestreefd wordt naar het volkomen negeren van verschillen tussen man en vrouw, kun je dan natuurlijk niet anders dan ook de zusters noemen in de vertaling. Anders zou je ze onrecht doen. Alsof ze niet volwaardige en gelijke leden van de gemeente zouden zijn. Want natuurlijk bedoelt de schrijver dat. Alleen was het in zijn tijd niet gebruikelijk om dat ook zo neer te zetten. Dat paste niet in de cultuur. Aldus de redenering.

Hedendaagse cultuur
Onlangs lazen we in het Reformatorisch Dagblad een verslag van een symposium over de NBV. Onder de kop “Kritiek op uitdrukking “broeders en zusters” in NBV”. Maar toen we het artikel lazen bleek de kritiek nogal tegen te vallen. Een dr. Buitenwerf, die in dienst is bij het Nederlands Bijbelgenootschap, reageerde tijdens een symposium op kritiek van prof. A. Th. Van Deursen op de vertaling van “adelfoi”. Hij gaat een klein beetje mee met de kritiek, omdat de vertaling “broeders en zusters” volgens hem te weinig recht doet aan de cultuur van die tijd. De tijd waarin de brieven van het Nieuwe Testament geschreven werden. Maar tegelijk wil hij er ook niet van weten om gewoon “broeders” te laten staan. Hij pleit voor een “sekse-neutrale” vertaling. Bijvoorbeeld “medegelovigen”
Of “gemeenteleden” of zelfs “beste vrienden” of “beste mensen”. Op die manier, zo meent hij, doe je recht aan de cultuur van de Bijbelse tijd, door de zusters niet speciaal te noemen. En tegelijk doe je recht aan de, volgens hem terechte eis van een inclusieve vertaling. Dan doe je aan beide dus recht: aan de oude cultuur èn aan de hedendaagse cultuur!

Dit is een heel duidelijke illustratie van waar het bij de NBV nu echt om gaat. Hoe kunnen we zo vertalen dat aan die oude Grieks-Romeinse cultuur recht wordt gedaan, dat we daar nog iets van terug kunnen vinden. En hoe kunnen we tegelijk de moderne, revolutionaire, feministische cultuur recht doen. Zodat de NBV voor alle Nederlanders aanvaardbaar is.
Bijbelvertalen is een zaak geworden van afwegen van culturele belangen. Steeds weer komen we daar bij terug.

En daarmee zitten we midden in de schriftkritiek. Want men verklaart de Schrift zelf als een cultuurgebonden boek. Waar de mens mee mag doen wat hij zelf goed vindt.
Men gelooft niet meer dat Gods Woord zijn eigen Woord is. Volkomen. Betrouwbaar. Bestemd voor alle tijden. Men gelooft niet meer dat de apostelen bewust kozen voor de aanspraak “broeders”. Men gelooft niet meer aan de door de Here zelf ingestelde verhoudingen in het huwelijk. Men gelooft niet meer aan de door de Here zelf ingestelde verhoudingen in de gemeente, waar mannen en vrouwen een verschillende roeping hebben. Waar broeders geroepen zijn om te regeren in de naam van Christus. Men accepteert niet meer dat daarom gesproken wordt van “broeders”, om dat verschil in roeping zichtbaar te maken.

Veel drukte om een kleinigheid? Nee, maar juist een sterk voorbeeld het feit dat de NBV gestempeld is door schriftkritiek en revolutionair denken en ongeloof. In het licht van Gods Woord niet aanvaardbaar.

[kees61]

Ik zeg het misschien verkeerd. Het moet wezen: het meest betrouwbaar. De SV is ook heus niet kwa vertaling onfeilbaar hoor. Er zitten heus nog wel wat dingen in die de grondtekst iets anders weergeeft.

Maar bij de statenvertaling horen de kanttekeningen. Dat zijn aantekeningen van de vertalers. Als er een meningsverschil was over de juiste vertaling, dan lees je daarover in die aantekeningen. Of als iets anders vertaald is dan letterlijk zou moeten, dan lees je in de aantekeningen waarom het zo vertaald is en wat er werkelijk staat. Dat even over het anders weergeven

Lang geleden is dit soort discussie ook in een ander netwerk geweest en toen citeerden sommige mensen ook uit de nieuwe vertaling en het viel mij toen op dat het een remonstrants bijsmaakje had. De zin was anders dan in de SV, het betekende iets anders, of er ontbrak wat aan. Maar als het dezelfde vertaling zou zijn dan was het niet nieuw natuurlijk
Ik ben de berichten inmiddels wel kwijt dus ik kan het niet meer hier weergeven waarover het ging.

Op de NBV is heel veel aan te merken. Positieve, maar ook negatieve dingen. Waarom spreekt Paulus nu ineens: broeders en zusters, ipv alleen broeders? In de grondtekst: alleen broeders.

Logisch toch, het is uit de tijd dat je vrouwen mag negeren We leven toch in een zwaar geëmancipeerde samenleving.

Maar goed, het is iig nodig dat er een nieuwere vertaling is dan de SV, want deze SV is voor weinigen direct meer te begrijpen.

Of wil men de bijbel te snel lezen? Als een soort verhaaltje..
Misschien komt het wel doordat er zoveel onenigheid in de kerken is waaruit de vertalers komen, dat ik de nieuwe vertalingen wantrouw.
Het is tegenwoordig wel weer veel makkelijker geworden om ook de grondtekst er een beetje bij te gebruiken, als je een online bible hebt. Van importantia bijvoorbeeld of e-sword of 1 van de vele anderen. Als je een vertaling bekijkt waarin de strongs verwerkt zitten, dan kan je van ieder woord zien wat er in de grondtekst staat. En bij de statenvertaling kan je ook de kanttekeningen gebruiken, die scrollen eventueel mee met ieder bijbelvers. Ik vind het argument dat de statenvertaling onlees baar is, een beetje zwak vooral voor de mensen die allerlei vreemde (!) talen leren op school, die moeten hun eigen taal toch zeker wel begrijpen.

[Riska]

Maar bij de statenvertaling horen de kanttekeningen. Dat zijn aantekeningen van de vertalers. Als er een meningsverschil was over de juiste vertaling, dan lees je daarover in die aantekeningen. Of als iets anders vertaald is dan letterlijk zou moeten, dan lees je in de aantekeningen waarom het zo vertaald is en wat er werkelijk staat. Dat even over het anders weergeven

Exact hetzelfde is gebeurd in de NBV - ook daar wordt aangegeven waarom men voor vertaling "a" gekozen heeft in plaats van vertaling "b" met de verwijzing naar de tekst in de grondtekst.
Dus daar is nu niets meer verschillend.

En ik mag dan wel bepaalde talen kunnen spreken /lezen, als de Bijbel zo verschrikkelijk ontoegankelijk wordt door ouderwets taalgebruik, hoe dacht je nog mensen te bereiken met het Evangelie?
Het gaat niet alleen om ons, die vertrouwd zijn met de Bijbelse woorden, het gaat vooral ook om het bereiken van mensen met het Evangelie.

Riska

[Peter L]

...Het is tegenwoordig wel weer veel makkelijker geworden om ook de grondtekst er een beetje bij te gebruiken, als je een online bible hebt. Van importantia bijvoorbeeld of e-sword of 1 van de vele anderen. Als je een vertaling bekijkt waarin de strongs verwerkt zitten, dan kan je van ieder woord zien wat er in de grondtekst staat...

Maar ook daarin schuilt een gevaar, want een taal is meer dan een verzameling woorden. Zonder de nodige grammaticale kennis kun je geen verantwoorde vertaling maken. Als je de grondtekst echt wilt begrijpen, zul je de grondtalen moeten leren. Ik ben al veel voorbeelden tegengekomen, waar men met beroep op het Grieks onjuiste conclusies trekt.

[Peter L]

Wel beste boekenlezer, moeten we nu op die enorme lap tekst reageren?

Voor mij is het belangrijkste:

Bruinius verwijt de NBV vertaling teveel te vertalen op basis van de eigen theologische inzichten, uitleggingen en culturele overwegingen. Zijn voorbeelden verraden wel een aantal keren, dat hij vooral de traditioneel gereformeerde traditie mist in de vertaling.

Voorbeelden:

- De eerbiedskapitaal. Voor hem moet "Hij" weer met een hoofdletter, als het op God slaat. Probleem hierbij is, dat noch het Hebreeuws, noch het Grieks van die dagen het onderscheid tussen hoofd- en kleine letters kent. Het al dan niet gebruiken van die hoofdletters is dus pure interpretatie van de vertalers en is is dus een "toevoegen" aan de schrift. En het is lang niet altijd duidelijk en over sommige teksten kun je twisten. Wat Bruinius dus eigenlijk wil, is de eigen gereformeerde traditie laten bepalen, wanneer het over God gaat en dat in de bijbel zetten...

- Het "je" en "jij". Noch Grieks, noch Hebreeuws kent deze beleefdheidsvormen. Ook hier wil Bruinius dus de interpretatie van de vertalers zien. Trouwens, de toename van het tutoyeren zonder meer zien als gebrek aan respect, vind ik wat kort door de bocht. Het kan ook uitdrukken, dat je dicht bij die ander staat. Als je in het Duits bidt, spreek je God aan met "Du", niet met "Sie". Dat is geen gebrek aan respect, maar het duidt de intimiteit van de relatie aan, die de gelovige met God heeft. Een Duits kind spreekt z'n ouders ook aan met "Du". De verschuiving, die in het Nederlands heeft plaatsgevonden is een verschuiving richting het Duitse onderscheid tussen "Du" en "Sie".

- Voor wat betreft "broeders en zusters" ben ik het met Bruinius eens. Het is te vrij en het staat er gewoon niet. Ik vind het wel te zwaar aangezet, om het meteen schriftkritiek te noemen!

- De kritiek op het hedendaags Nederlands vind ik onzinnig. Alsof onze hedendaagse taal niet rijk genoeg meer is om de bijbel te vertalen! Hoe slagen schrijvers er dan in om toch literatuur van hoge kwaliteit te produceren in die "gedegenereerde taal"?

- Voor wat betreft de kritiek op de vertaalmethode verwijs ik naar het eerder genoemde artikel van v.d. Bruggen.

- Dan de handschriften. Simpelweg wordt hier gezegd: Byzantijns = goed, Alexandrijns = fout (Het gaat hier overigens over het NT). Dit is een grove simplificatie. Er wordt geen rekening gehouden met de archeologische vondsten uit de 19e en 20e eeuw, met name de papiri. Bovendien wordt de zaak schromelijk overdreven, want zo groot zijn die verschillen niet. De bewering, dat vertalers de "meerderheidstekst" hebben ingeruild voor de "minderheidstekst", is domweg niet waar. Het is ook niet zo, dat tekstkritische beslissingen altijd in het voordeel van de Alexandrijnse tekst uitvallen. Bovendien hebben niet zo zeer de vertalers de beslissingen genomen; ze hebben gebruik gemaakt van de uitgave "Novum Testamentum Graece" (NTG), van Nestle-Aland. Dit is de meest gedocumenteerde en best verantwoorde tekstuitgave van het Griekse Nieuwe Testament, die op het moment beschikbaar is. Er zit meer dan honderd jaar research in. En dat de tekst op een eerlijke - niet door theologie beïnvloede - manier tot stand is gekomen blijkt uit het boek "Der Text des neuen Testaments" van Metzger & Aland. Dit is een lijvig boek, waar o.m. alle tekstkritische beslissingen in het NTG worden verantwoord. Natuurlijk kun je het met sommige beslissingen niet eens zijn, maar te stellen, dat men zonder goede motivatie de ene tekststam voor de andere heeft ingeruild is pertinent niet waar, doet geen recht aan de wetenschappelijke integriteit van de betreffende wetenschappers en getuigt ofwel van gebrek aan kennis, of van kwade wil. Als ik lees hoe men het blind volgen van de meerderheidstekst verdedigt, komt de argumentatie in het algemeen niet verder dan: "het is betrouwbaarder" (volgens welke criteria dan?), of "de makers van de Alexandrijnse manuscripten zijn verdacht" (Allemaal? Ja, als je ze verdacht maakt!). Die "argumenten" vallen in het niet bij het minitieuze onderzoek dat door het Institut für neutestamentliche Textforschung van de universiteit van Münster (de makers van NTG) is gedaan.

- De kritiek op het oecumenische karakter kan ik wel gedeelelijk volgen, maar ook hier bakt Bruinius het naar mijn smaak te bruin! Het lijkt erop, dat hij de vertaling wil baseren op zijn theologische overtuigingen. Een mooi voorbeeld daarvan is zijn verhandeling over "genade". Ik vind het met hem jammer, dat het woord "genade" vaak is wegvertaald, want het is een kernbegrip in de bijbel. Maar zijn definitie van genade is bepaald een theologische - alhoewel ik die onderschrijf - en niet een taalkundige. En daar moeten vertalers zich nu juist ver van houden. De uitdrukking "genade vinden in uw ogen" in het OT, betekent in principe gewoon "in uw gunst staan" en is niet altijd zonder meer genade in de zin van het goede - wat je niet verdient - ontvangen, ondanks je schuld. De uitdrukking wordt ook niet alleen t.o.v. God gebezigd, maar ook t.o.v. mensen. En dat onderscheid mag best te zien zijn in de vertaling, ook als dat ten koste gaat van de concordantie.

[Boekenlezer]

Ik had zelf inderdaad ook wel bedenkingen bij zijn artikelen, net zoals jij die formuleert. Ik denk dat hij het NBV-project wel erg sterk vanuit een hedendaags-conservatief-gereformeerde opvatting bekijkt, waarbij hij bepaalde zaken wat aanzet.
Je noemt als voorbeeld de eerbiedhoofdletters. Daar kan ik me nooit druk over maken, want dat staat er inderdaad gewoon niet in de grondtekst. Wie zich daar wel druk over maakt, die verabsoluteert bepaalde bij ons gegroeide tradities. Die tradities zijn op zich niet verkeerd, maar om ze tot absoluut geldig te verheffen, dat gaat te ver.
En oude talen hebben inderdaad geen beleefdheidsvormen, voor zover ik weet. Dat is in het Nederlands gegroeid, ergens in de 15de of 16de eeuw, ik weet niet precies wanneer. I.i.g. na de Middeleeuwen. Zo ook in het Duits, Engels en Frans bijvoorbeeld. Om God met 'U' aan te spreken is typisch Nederlands. Om die na-middeleeuwse 'nieuwlichterij' van die beleefdheidsvormen op God toe te passen, is bij de duitsers en engelsen blijkbaar nooit opgekomen.
Wat betreft dit soort zaken had ik graag een wat ruimere blik bij Bruinius gezien. Over de door jou en mij genoemde gegevens hoor je hem niet!
Dit soort benauwd denken, waarin bepaalde typische eigenheden van de eigen groep worden verabsoluteerd, kom ik naar mijn indruk wel meer tegen bij de zg. Reformanda-beweging. Interessant om te zien dat ze daarin blijkbaar overeenkomsten vertoont met de rechterflank van de bevindelijk-gereformeerde gezindte. Die heeft ook van dergelijke trekken.
Het probleem van dergelijke trekken is: het overtuigt niet, omdat er geen rationele argumenten voor aan te voeren zijn. Het berust ergens anders op. Anders gezegd: het kan de eensgezindheid belemmeren.

Deze teksten had ik dan ook niet geplaatst omdat ik het met alles eens was.
Tegelijkertijd komt van Bruggen wel èrg enthousiast op mij over wat betreft de vertaling. Dan lijkt het haast alsof de NBV een vertaling is die je zo klakkeloos zonder argwaan kunt gebruiken. Maar dat is ook niet zo. Dat illustreert mijn beoordelingen van bepaalde teksten uit Deuteronomium 12 en 13 wel (zie op pag. 7 van deze discussie), die in dit onderwerp zijn geplaatst.
Vandaar dat het me leuk leek, om na het artikel van Van Bruggen geplaatst te hebben, ook de artikelen van Bruinius te plaatsen. In beide benaderingen schuilt waarheid, denk ik, terwijl ze geen van beiden de waarheid aangaande de NBV helemaal bevatten.

Kortom: wil je ècht goed de Bijbel kunnen lezen, moet je eigenlijk Hebreeuws en Grieks leren.
Vertalingen bekijk ik daarom altijd met een zekere afstandelijkheid. Ik kan me nooit echt druk maken over vertalingen, als ware het zaken van leven of dood. Ik verwacht geen perfectie van welke vertaling dan ook.

[Riska]

Kortom: wil je ècht goed de Bijbel kunnen lezen, moet je eigenlijk Hebreeuws en Grieks leren.
Vertalingen bekijk ik daarom altijd met een zekere afstandelijkheid. Ik kan me nooit echt druk maken over vertalingen, als ware het zaken van leven of dood. Ik verwacht geen perfectie van welke vertaling dan ook.

En om dezelfde reden begrijp ik ook niet dat er bijna kerkscheuringen van komen.
Ik ben een periode bij het Leger des Heils geweest. Er was op een gegeven moment een Deense kommandant.
Hij begreep helemaal niets van de Nederlandse 'haarkloverij' over de uitleg van bepaalde teksten.
Hij zei: "Ik lees de Bijbel in het Engels, Noors, Deens, Frans (hij was een talenwonder), Nederlands en in elke vertaling staat het er weer een ietsje anders. Alleen in Nederland zijn ze in staat om over straat te rollen over een bepaalde tekst of die wel of niet juist vertaald en/of geïnterpreteerd is. Dat was in de eind-zestiger jaren.
Helaas is er in Nederland wat dat betreft nog geen fluit veranderd...

Riska

[Cicero]

Sommige stukjes zijn volgens mij niet helemaal correct.

Door de naam Kurios te vertalen met Here wordt duidelijk gemaakt dat het in dit geval niet zomaar gaat om een heer. Want het woord “heer” wordt wel veel vaker gebruikt. Iedere eigenaar van slaven, iedereen die knechten en dienstmeisjes heeft, iedereen die hoog geplaatst is en gezag heeft, wordt als heer aangesproken. Denkt u maar aan zinsneden als “heer des huizes”, “de heer van de slaven”, slaven, weest uw heren gehoorzaam”. Door Kurios te vertalen met Here wordt het verschil met een gewone heer niet alleen zichtbaar maar ook hóórbaar, bij het voorlezen van de Bijbel.

Wie trouw wil vertalen aan de grondtekst, moet juist zorgen dat er géén verschil is tussen Heer en heer, omdat het in de grondtekst precies hetzelfde woord is.

Ze hebben zo getrouw mogelijk de verschillen in de grondtekst laten uitkomen in de Nederlandse vertaling.

Welke verschillen?

In de eerste plaats sluit men zo aan, zo wordt gezegd, bij de joodse en christelijke traditie. Maar we moeten dan wel goed beseffen dat men het dan in feite heeft over de Alexandrijnse traditie. Over de traditie die gebruik maakt van de minderheidstekst. De minst betrouwbare tekst.

In die teksten is er echt geen verschil in de weergave van de Gods- en mensennamen met de meerderheidstekst.

Een ander argument is dat zo de continuïteit tussen Oude Testament en Nieuwe Testament wordt gewaarborgd. HEER en Heer klinkt hetzelfde. Maar moeten we dan wijzer willen zijn dan God zelf, die zich juist met verschillende namen bekend maakte? Moeten we dan het verschil dat Hij maakte tussen Oude en Nieuwe Testament, voor een groot deel wegpoetsen?

Dat wordt ook gedaan in de andere vertalingen. HEERE en Heere klinkt ook hetzelfde...

Men heeft overwogen om de naam Jahwe gewoon zo neer te schrijven. Dat is al eens eerder in een vertaling gebeurd. Persoonlijk lijkt ons dit op het eerste gezicht een heel bruikbare oplossing, die recht zou doen aan de verbondsnaam van onze God.

De synode van Dordrecht heeft besloten Hasjem te vertalen zoals het Nieuwe Testament overeenkomstig het gebruik in de Septuagint, Hasjem vertaald: met kurios, Heer. Deze traditie is dus niet exclusief joods, maar heeft al heel oude christelijke wortels en is op grond daarvan gekozen door de synode van Dordrecht. Ik durf de stelling te verdedigen dat de synode van Dordrecht heden zou gekozen hebben voor de vertaling 'Heer' en 'HEER'.

Tenslotte zou het schrijven van de naam Jahwe niet passen in het Nederlands! Het is immers een hebreeuws woord. Maar hier is tegen in gebracht dat het gaat om een eigennaam. En dat een eigennaam ook in het Nederlands best onvertaald mag blijven.

In het NT wordt de Godsnaam wel vertaald, wat uiteraard ook samenhangt met het gebruik de Godsnaam als adonay uit te spreken.

We menen dat in de NBV bij het vertalen van de namen van God onvoldoende eerbied getoond wordt voor de manier waarop God zelf zich openbaart.

Deze conclusie klopt dus niet.

Om Hem minder te zien als een almachtige God en meer als een oudere broer; iemand die nog wel boven je staat, maar dan meer als een ondersteuner, een helper, iemand ie naast je staat en met je meelijdt. Een eenzijdig beeld van God.

Anderen heb ik juist horen beweren dat 'Heer' afstandelijker klinkt.

[Peter L]

Alleen in Nederland zijn ze in staat om over straat te rollen over een bepaalde tekst of die wel of niet juist vertaald en/of geïnterpreteerd is. Dat was in de eind-zestiger jaren.
Helaas is er in Nederland wat dat betreft nog geen fluit veranderd...

Riska

Nou, heb je wel eens op het internet gekeken naar Amerikaanse bijbelsites? Daar kom je het ook tegen. 't Zullen wel Nederlands immigranten zijn

[Riska]

Nou, heb je wel eens op het internet gekeken naar Amerikaanse bijbelsites? Daar kom je het ook tegen. 't Zullen wel Nederlands immigranten zijn

Zou wel eens heel best kunnen... we exprteren niet alleen onze goede dingen vrees ik...

[Boekenlezer]

Om nog wat aan fraternoster toe te voegen:

In het Nieuwe Testament wordt als aanduiding van de naam van de Here in het Grieks steeds het woord “Kurios” gebruikt. Ook door de Here Jezus zelf. Naast het Griekse woord voor “God”. Kurios wordt in de SV en de NV1951 vertaald met Here. Net als Adonai. Het heeft ook dezelfde betekenis. Mijn Meester, Mijn Heer, Hij in wiens dienst ik sta.

Dat Jezus die traditie om JHWH uit te spreken als 'adonai' overneemt is eigenlijk heel opvallend, als je Exodus 3:15 erbij haalt:

Voorts zeide God tot Mozes: Aldus zult gij tot de Israëlieten zeggen: De HERE, de God uwer vaderen, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob, heeft mij tot u gezonden; dit is mijn naam voor eeuwig en zo wil Ik aangeroepen worden van geslacht tot geslacht.

In de Statenvertaling staat het er overigens iets anders:

Toen zeide God verder tot Mozes: Aldus zult gij tot de kinderen Israëls zeggen: De HEERE, de God uwer vaderen, de God van Abraham, de God van Izak, en de God van Jakob, heeft mij tot ulieden gezonden; dat is Mijn Naam eeuwiglijk, en dat is Mijn gedachtenis van geslacht tot geslacht.

Hmmm, inderdaad, zoals dat in de Statenvertaling staat, klopt het wel het beste met de MT (...zèh-sjemi leolám...). Er staat: dit is Mijn naam voor eeuwig, en niet: zo wil Ik genoemd worden. Ik ben dus misleid door de vertaling. (Pokkevertalingen!! Grrr!!)

Maar toch vind ik het wel opvallend dat Jezus dus geen pleidooi voerde voor het opheffen van de traditie om voor JHWH 'adonai/kurios' te lezen.
Hijzelf relativeerde de noodzaak van die naam dus ook een beetje?

[Boekenlezer]

...maar ja, er staat ook: ...en dat is Mijn gedachtenis van geslacht tot geslacht.
Dus de NV'51 heeft toch wel gelijk? Het zou best kunnen.
Het hebreeuws was praktisch van strekking. Dus als er staat: dat is Mijn gedachtenis van geslacht tot geslacht, dan kun je er ook van uitgaan dat het de bedoeling was dat die naam actief zo gebruikt werd.
Zo betekent 'ik ben/zal zijn' ook niet 'ik besta', maar: ik ben merkbaar aanwezig, ik doe wat.

Inderdaad: de NV'51 geeft hier (eind van 3:15) een interpreterende vertaling van de praktische strekking die de woorden hebben in het hebreeuwse denken. Dus bij deze dan toch goedgekeurd, al laat onze fantasie wellicht ruimte over voor andere interpretaties.

Blijft over, de vraag waar het mij om gaat:
Maar toch vind ik het wel opvallend dat Jezus dus geen pleidooi voerde voor het opheffen van de traditie om voor JHWH 'adonai/kurios' te lezen.
Hijzelf relativeerde de noodzaak van die naam dus ook een beetje?

[kees61]

Dag Peter,

...Het is tegenwoordig wel weer veel makkelijker geworden om ook de grondtekst er een beetje bij te gebruiken, als je een online bible hebt.

Maar ook daarin schuilt een gevaar, want een taal is meer dan een verzameling woorden. Zonder de nodige grammaticale kennis kun je geen verantwoorde vertaling maken.

Dat is ook zo. Ik ken geen Hebreeuws noch Grieks dus de grondteksten kan ik niet lezen, maar dmv. de strongs krijg ik wel de woordjes te zien met de betekenis erbij. Toen ik het schreef, dacht ik even dat je de vertaling kon controleren ) maar als men een andere grondtekst gebruikt heeft dan schiet je er nog niks mee op.

Ik denk trouwens toch dat we gewoon een vertaling moeten kunnen gebruiken zonder de grondtekst te verstaan. Soms kijk ik ik de king james vertaling en die is bijna hetzelfde als de statenvertaling. Maar veel mensen zullen dat ook wel weer onleesbaar engels vinden dat uit een vergeten tijdperk stamt.

Ik heb geen nbv en ik heb er ook geen behoefte aan om die te kopen. Ik vind de taal van de statenvertaling vaak veel krachtiger, veel minder mis te verstaan, dan van de nieuwere vertalingen. Ik hoor steeds weer van mensen dat de bijbel leesbaarder moet worden, of eigenlijk populairder, je en jij en sommige mensen willen God al niet eens meer als een Vader, en ik moet ineens denken, hoe dichter bij de mensen, hoe verder van God vandaan. Paulus zegt ergens dat de mensen kittelachtig zijn geworden van gehoor en eigen leraars hebben opgegaderd, en dat idee krijg ik ook een beetje bij nieuwe vertalingen. Men wil iets waar ze zich beter bij voelen. Het is gewoon bekend dat de statenvertaling een erg letterlijke vertaling is. Dat is ook uitstekend geschikt als je de Schrift ook wilt gebruiken ter wederlegging en verbetering. Het zal niet altijd meevallen om iets te bewijzen met teksten die net even iets anders zijn dan ze horen te zijn.