Berichtdoor gravo » 19 aug 2013 08:53
Natuurlijk komt er weer een opwekking. Door de tijd heen zijn er altijd krachtige religieuze vernieuwingsbewegingen geweest. En die komen voor veel mensen vaak onverwacht, omdat ze de verkeerde kant op kijken.
Dat heeft te maken met inzicht in religie. Wie denkt dat religie weg is, of dat het een hobby van mensen is, ziet de religieuze vernieuwingen niet aankomen.
Religie is één van de meest fundamentele menselijke reacties op de onbegrijpelijkheid van het leven en de dood. Altijd aanwezig, en nauwelijks te stoppen. Het neemt allerlei verschillende vormen aan, sterk afhankelijk van de context waarin mensen leven. Vernieuwingsbewegingen groeien altijd op oude vormen van religie. Ze bouwen voort op religieuze traditie, maar voegen er een nieuw aspect aan toe. Opwekkingen zijn moderniseringen van traditionele godsdienst.
Vooral in het Westen werd lange tijd gedacht dat religie langzaam zou verdwijnen. De trots van de Verlichting was dat zij de mensen van het noodlot kon bevrijden, zo zegt de beroemde Duitse filosoof Peter Sloterdijk. De tragiek van het noodlot werd bestreden met de kennis over de werkelijkheid. Het grote ideaal, een mens lang te laten leven, vrij van ongemak, ziekte en angst, zou bijna bereikt zijn. Geen willekeurigheid meer van God of het lot. Religie was niet meer nodig voor de broodnodige verklaringen die de mensen altijd nodig hadden. En zie: het werkt. De Westerse wereld is rijk, gelukkig, leeft in vrede en leeft langer dan ooit. Het noodlot aan banden! En dat alles zonder tempel, zonder gebed, zonder God, hemel of hel! KASSA! (Dit is waarschijnlijk het beste woord om de trots en voldaanheid over dit succes uit te drukken. Ons geluk wordt in het Westen immers standaard uitgedrukt in geld!)
In onze tijd zien we dat religie weer opbloeit. Islam en christendom verspreiden zich weer in nieuwe, moderne vormen. Opvallend is dat de moderne vorm van religie vooral daar groeit, waar de mogelijkheid bestaat om mensen een beter leven te geven. Vooral in de werelddelen die nu opkrabbelen uit de achterstand die ze eeuwenlang gehad hebben, Azië, Afrika en Zuid-Amerika, is religie enorm vitaal vooral in de moderne varianten. Bijna alle opgetogen verhalen over opwekkingen worden geïllustreerd met video's uit deze werelddelen of de opwekkingspraktijk die men in Nederland vindt heeft daar zijn oorsprong. Maar ook de nieuwe bewegingen van de Islam in het Midden-Oosten kun je zien tegen de achtergrond van jarenlange ellende van dictaturen en armoede. De Arabisch Lente wordt ook als een nieuw hoopvol tijdperk gezien met de mogelijkheid van een beter leven voor de mensen.
Net zo opvallend is dat in de Westerse landen de religie vooral sterk is afgekalfd toen het economisch bijzonder goed ging. De enorme sociale, economisch, wetenschappelijke en politieke ontwikkeling van Amerika en Europa na WOII, van de werelddelen dus die de lakens uitdeelden en alle rijkdom naar zich toe konden trekken, heeft de macht van de religie in die werelddelen verminderd.
Kennelijk is er een verband tussen de opkomst van religie en de mate waarin mensen hun lot succesvol in eigen handen kunnen nemen. Wie nog arm is, maar hoopvol, zal in nieuwe religie de weg naar de toekomst zien. Wie rijk is en paradijselijk leeft, is niet gebaat bij een ander hoopvol perspectief en heeft daarom ook geen behoefte aan een nieuw religieus elan.
Ik verwacht dat er ook in Europa weer opwekking vanuit het traditionele christendom zullen komen, vanwege de crisis in ons werelddeel. Een klein teken daarvan is denk ik de populariteit van de nieuwe, sobere maar krachtige paus Franciscus. Misschien is het ook zo dat de opwekkingen in Azië op den duur weer zullen afvlakken, wanneer er generaties geboren worden die in nieuwe weelde kunnen leven.
Maar religie zal nooit uitsterven. Daarvoor is het menselijk leven te ongewis en te onbegrijpelijk. Altijd is er weer nieuwe hoop en troost nodig. Die moet steeds weer vernieuwd worden. Wanneer mensen er weer naar snakken.
gravo
'Von Gott wissen wir nichts. Aber dies Nichtwissen ist Nichtwissen von Gott'
(Franz Rosenzweig, Der Stern der Erlösung)