Eigenlijk zou ik het onderwerp natuurlijk eerst eens moeten bestuderen aan de hand diverse gegevens, zoals: bijbelplaatsen die aangewend worden als bewijs voor deze leer, wat de kerkvaders erover geschreven hebben, etc. Helaas, dat zit er nu even niet in aangezien ik nu op mijn werk ben, en ik a.s. zaterdag mijn handen ook niet helemaal vrij heb wegens andere verplichtingen.
Ik bedacht aangaande de Drieëenheid: eigenlijk is dat op zichzelf nog helemaal niet eens zo'n rare gedachte. Want het is eigenlijk een term die de logishe categoriën van onze werkelijkheid overstijgt. In onze werkelijkheid is het zo: iets is één, twee, drie of vier. (Of een hoger getal natuurlijk.) Maar nooit twee daarvan tegelijk. Dus in die zin is Drieëenheid al iets wat onze werkelijkheid overstijgt.
Alleen hebben wij als mensen daar onze heidense gedachten over, die niet stroken met God. Wij denken dan al gauw: 'Nou, als we die schroeven nou eens los draaien in die eenheid, dan krijgen we de drie afzonderlijke personen.' Oneerbiedig uitgedrukt, maar ons denken ís oneerbiedig. (En: God als object op het procrustesbed van onze experimenten, al zijn het dan experimenten in het domein van onze geest.) Of willen we soms beweren dat we smetteloos en zondeloos zijn? Of daar in de buurt komen? Ik dacht het toch even niet!
Het kriebelt bij mij wel eens bij termen als: wezen, persoon, natuur... als dat op God toegepast wordt. De stelling: 'over God kunnen we feitelijk niets zeggen aangezien Hij vèr boven onze werkelijkheid uitgaat en dus niet in onze schepselmatige termen te vatten is' is echter niet echt de oplossing. In feite ben je dan meer verstrikt geraakt in een logisch taalspel, waarbij je in de maling genomen bent door de beperkingen van onze verwoordingen, dan dat je denken nog beantwoordt aan de werkelijkheid. Bovendien permitteert de Bijbel zich toch ook stellende uitspraken over God in onze menselijke taal. Kortom: met uitsluitend ontkennende uitspraken kom je er niet. Daar kun je geen conclusies uit trekken.
(Ik ben in dit kader eigenlijk best wel een beetje benieuwd naar hoe Karl Barth eigenlijk over de Drieëenheid dacht. Die had een diepzinnigheid waar je nog wel eens wat van kan leren, al moet je geen enkel mens uiteraard kritiekloos napraten, dus ook hem niet.)
In ieder geval getuigt het diepzinnige van de Drieëenheid wel mooi tegen het rationalistische unitarisme, en de simplistische verwerping van de Drieëenheid door de moslims. Dergelijk denken is meer banaal aards dan dat het aan God recht zou doen.
Wat de aard betreft van de uitspraken die de Bijbel doet: we begrijpen allemaal wel dat de aarde niet plat is, terwijl de aarde in de Bijbel toch zo wordt beschreven. De Bijbel is blijkbaar niet geïnteresseerd in een paradigma-verschuiving ('paradigma shift', zie hierover
Thomas Kuhn), zelfs niet als de objectieve werkelijkheid die van ons vereist. Al is het fenomeen paradigma-verschuiving ook weer niet geheel afwezig in de Bijbel, waarbij ik denk aan Petrus die dat doek met onreine dieren voor zich uitgespreid krijgt en de opdracht krijgt die te gaan eten. (Zie
deze overdenking.) Maar dan betreft het dus iets waar het de Bijbel nadrukkelijk om te doen is, iets wat de heilsboodschap raakt.
De Bijbel spreekt dus in aangepaste termen voor de mens. Ik meen dat Calvijn zijn accomodatieleer had, die dat ook zegt.