boba publicaties
autist beleeft geloof. maar hoe?
Mensen met autisme hebben moeite met contact maken en relaties onderhouden. Geldt dat ook voor hun relatie met God? Voor het eerst is daar onderzoek naar gedaan, bij jongeren tussen veertien en achttien jaar.
UTRECHT - Voor Gerdien Bouwman en Marieke van der Maten was de uitslag van hun onderzoek verrassend. Mensen met autisme hebben moeite met emotieherkenning; ze kunnen de ander niet goed inschatten in een gesprek, hoe die denkt en reageert. In contacten lopen ze daarmee vaak vast. Je zou misschien verwachten dat dat ook in hun relatie met God lastig is, dat ze Hem minder persoonlijk ervaren dan andere mensen. Maar daarin merkten we geen enkel verschil. Dat was heel mooi om te ontdekken; zegt Bouwman.
Voor het onderzoek vulden 55 jongeren met autismeverwante stoornissen én ruim driehonderd leeftijdgenoten - leerlingen van gereformeerde en reformatorische scholen voor vmbo, havo en vwo - een vragenlijst in. In kennis en denkbeelden over God weken ze niet af. Maar ook de antwoorden op uitspraken als Ik kan met God praten alsof Hij een vriend is, of Ik voel bijna nooit dat God bij mij is, verschilden niet.
Jongeren met autisme ervaren Gods aanwezigheid en zijn acceptatie net zo goed als andere jongeren, komt volgens Bouwman uit het onderzoek naar voren. Het onderzoek wordt op 12 mei gepresenteerd tijdens een studiedag in Amersfoort, bedoeld voor ouders, predikanten, catecheten, godsdienstleraren.
Ouders hebben vaak wel het idee dat de geloofsbeleving van hun autistische kind afwijkt. Er gaat in hun kinderen waarschijnlijk méér om dan zij weten, denkt Bouwman. Kinderen met autisme ervaren heel veel. Maar ze vinden het moeilijk om dat te verwoorden.
getuigenis
Beide onderzoekers werken bij Eleos, een gereformeerde organisatie voor geestelijke gezondheidszorg; met het onderzoek zijn ze aan de universiteit van Utrecht afgestudeerd, Bouwman als ontwikkelingspsycholoog, Van der Maten als pedagoog.
Ze willen hun conclusies niet al te stellig presenteren. Het is nog maar het eerste onderzoek op dit terrein en de uitkomst kan vertekend zijn. Bijvoorbeeld als de autistische jongeren sommige vragen hebben beantwoord zoals het hoort.
Het onderzoek sluit ook niet uit dat geloofsbeleving bij mensen met een autismestoornis toch anders werkt.
Meer via hun verstand bijvoorbeeld: misschien weten ze dat bij geloof ervaring hoort, en beleven ze het daarom, op hun manier. Dat zou kunnen, stemt Bouwman toe. Toch denkt ze dat de geloofsbeleving die de jongeren invulden, echt is. We hebben met heel veel van hen ook gesproken en dan zág je soms dat God echt een realiteit voor hen was. In de extra ruimte voor opmerkingen op onze vragenlijst gaven sommigen ook echt een soort getuigenis.
Het onderzoek was kleinschalig en is daarom beperkt tot jongeren die op het reguliere voortgezet onderwijs zitten; kinderen in het speciaal onderwijs vallen erbuiten.
De uitkomst verbaast Erwin Roos helemaal niet. Hij heeft zelf het syndroom van Asperger, een vorm van autisme; hij schrijft af en toe over zijn stoornis, in het Nederlands Dagblad onder meer. Op de studiedag is hij ook een van de sprekers, als ervaringsdeskundige. Natuurlijk beleven autisten hun geloof ook; dat zou wel bekend zijn, als er meer mét in plaats van óver autisten gepraat werd, zegt hij.
In menselijk contact lopen autisten vaak vast, maar de band met God is volgens hem anders. Hoe eenzaam of alleen je ook bent in menselijke relaties, God is er altijd. Hij noemt het bekende gedicht van de voetstappen aan het strand.
Zelf is hij in zijn puberjaren God een tijd kwijt geweest. Totdat ik voelde: God wil mij niet kwijt. En dus moest God wel bestaan. En dus moest ik ook in Hem geloven, omdat Hijzelf zegt dat zijn Woord waar is.
Autisten denken concreet; met abstracte begrippen kunnen ze moeilijk uit de voeten, maar om te geloven maakt dat volgens Roos niet uit. Iedereen moet de taal en de beeldspraak van de Bijbel leren begrijpen. Als Jezus zegt Ik ben de weg, snap je heus wel dat Hij het niet over een asfalt-weg heeft.
Roos (29) denkt niet dat mensen met autisme hun geloof vooral beredeneren, en van daaruit ervaren. Want met je verstand kun je geen keuze maken. Er zijn zo ontzettend veel theorieën en geen enkele theorie valt te bewijzen. Welke moet je dan gaan aanhangen? Je moet toch eerst aannemen dat God bestaat, en dat doe je vanuit je gevoel. Er moet iets zijn wat je overtuigt of aanspreekt.
zwart-wit
Petra Janssen (niet haar echte naam), moeder van een zoon van zeventien met asperger, betwijfelt de uitkomst van het onderzoek. Ze is bang dat er veel sociaal wenselijke antwoorden gegeven zijn. Ik denk de laatste tijd wel eens: autisten hebben niet minder gevoelsleven, ze voelen te véél. En dan is het zwart of wit, ook doordat ze vaak heel eerlijk zijn: óf ze gaan helemaal voor het geloof, óf ze haken af. Een beetje erbij hangen, meelopen, afwachten tot je wat ouder bent is er niet bij. Onze zoon was als kind heel gelovig, hij hield acties voor Open Doors, hij wilde zendeling worden. Nu wil hij niet meer geloven. Hij geeft God de schuld van zijn stoornis en van sterfgevallen in zijn omgeving; hij snapt niets van een God die zijn Zoon de dood in stuurt. Hij zit vol kritische vragen, hij vloekt tegen ons in dwarse buien; en even later kan hij tegen een pastoraal werker heel gelovige dingen zeggen. Misschien weet hij het zelf ook niet. En hij mist de steun van een vriendengroep, wat op deze leeftijd vaak zo belangrijk is voor de band met de kerk. Hij wil graag contacten, hij wil erbij horen, maar dat gaat lastig.
Van zijn ouders hoeft hij niet meer naar de kerk en naar catechisatie, niet meer bij het Bijbellezen en bidden aan tafel te zitten. En nu die druk eraf is, doet hij weer af en toe wel mee. Maar als er iemand vóór hem in de kerk zit met lang haar, dat over zijn psalmboek valt, is het al mis, of als iemand een bepaalde geur bij zich heeft. Of hij hoort één zin in de preek of in een gesprek met ons die hem niet aanstaat, en het hoeft voor hem niet meer. Wij proberen het los te laten en te zeggen: Heer, hij is van u, u hebt hem niet voor niets aan ons gegeven, doet u het maar. En ik weet dat er ook andere mensen zijn die zo voor hem bidden.
De studiedag wordt op 12 mei gehouden in het Van Lodensteincollege in Amersfoort. De organisatie is in handen van: Eleos (geestelijke gezondheidszorg), Dit Koningskind (vereniging van gehandicapten en hun familie) en SGJ (jeugdzorg). De vooraanmelding is volgeboekt. Presentatie eerste onderzoek onder jongeren met autismestoornis op 12 mei 2007.
bron: Nederlands Dagblad; 28-04-2007, Artikel overgenomen van de site:
www.landelijknetwerkautisme.nl