Berichtdoor Optimatus » 20 dec 2005 23:28
Op 9 november 2005 schreven Johannes1, Optimatus, Rijnmond en Riska:
Weleerwaarde Zeergeleerde Heer Plaisir,
Het is wellicht niet gebruikelijk dat een groep kerkelijk betrokken christenen van diverse signatuur zich in één enkel schrijven richt aan de scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. In dit opzicht kan deze brief wellicht worden beschouwd als een bijzondere brief. Het is echter allerminst de intentie der ondergetekenden om brieven te versturen om de bijzonderheid alleen, ofschoon de aanleiding van dit schrijven wel degelijk heeft geresulteerd in bijzondere zorgen. De aanleiding voor dit “schrijven van zorg” is het hele proces rondom het totstandkomen van de Protestantse Kerk in Nederland. Enkelen onzer zijn deels een voorstander van de huidige Protestantse Kerk in Nederland, maar anderen onzer zijn dit in het geheel niet. Dan is het wellicht enigszins verwonderlijk dat voor- en tegenstanders van de huidige kerkelijke toestand zich verenigd hebben in een enkel schrijven. Welnu, ondanks de verschillen van inzicht en leerstellige overtuiging, zijn wij allen van mening dat een aantal zaken omtrent de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland en de gevolgen hiervan voor elke betrokkene niet hebben geleid tot tevredenheid.
Ten eerste, en dat is voor ons allen de belangrijkste reden om deze brief aan u te richten, hebben wij grote vraagtekens bij de leer. Wij juichen toe dat de Bijbel de Bron is van de leer van de Protestantse Kerk in Nederland en ook het vasthouden aan de drie geloofsbelijdenissen, te weten de Apostolische Geloofsbelijdenis, de Geloofsbelijdenis van Nicæa-Constantinopel en de Geloofsvorm en Betekenis van Athanasius beschouwen wij als een onmisbare hoeksteen van de Kerk van alle plaatsen en tijden. Helaas heeft de Protestantse Kerk in Nederland echter ook elkaar tegensprekende reformatorische belijdenissen overgenomen. De Onveranderde Augsburgse Confessie en de Formulieren van Enigheid – hoe verschillend ondergetekenden ook over deze belijdenissen mogen denken – spreken elkaar op een aantal punten wezenlijk tegen. De lutherse opvattingen over het Heilig Avondmaal liggen meer in wederzijds verlengde met de oud-katholieke (van de clerezy) opvattingen over de Heilige Communie dan met de calvinistische opvattingen over het Heilig Avondmaal. De lutherse opvattingen over de kinderdoop en de calvinistische opvattingen hieromtrent spreken elkaar ook tegen. Waarom hebben elkaar wedersprekende belijdenissen een bepalende positie gekregen in de Protestantse Kerk in Nederland? Het is gelijk een verkeersreglement dat voorschrijft dat men bij rood licht moet stoppen en tegelijkertijd juist moet doorrijden.
Ten andere is de kerkelijke structuur een bron van bijzondere zorg. De Gereformeerde Kerken in Nederland kenden een zeer autonome structuur, waarbij de lokale kerkelijke gemeenschap de basis vormden en grotendeels haar eigen zaken kon behartigen. De Nederlandse Hervormde Kerk was in zekere zin meer episcopaal georganiseerd, ofschoon de bisschop non-existent was. De opzichters zetelden in de classes. Waarom is gekozen voor het opheffen van de gemeentelijke autonomie en waarom is niet gekozen voor de structuur van de Gereformeerde Kerken in Nederland? Juist de autonomie van de gemeente ter plaatse leverde een zekere betrokkenheid op. In grote delen van de Nederlandse Hervormde Kerk heerst immers al sinds jaar en dag een houding van “Wij gireren reeds.” – ergo: het afkopen van verantwoordelijkheid. Door het opleggen van de episcopale dwang is het voor veel kerken van voorheen gereformeerde signatuur een stuk lastiger geworden om een predikant te beroepen.
Ten derde is de bijzondere positie van de lutherse broeders en zusters in de Protestantse Kerk in Nederland een reden tot zorg. De kleinste “modaliteit” binnen de Protestantse Kerk in Nederland heeft een aantal middelen ter beschikking gekregen – op zich niet ten onrechte – die de lutherse kleur binnen de Protestantse Kerk in Nederland op de kaart houdt. Wat ons verbaast, is dat de broeders en zusters die in de Hersteld-Hervormde Kerk en in de Voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland zijn beland, deze gelegenheid niet hebben gekregen. Waarom hebben de bezwaarden niet dezelfde “privilegiën” gekregen als de lutheranen? Waarom is er niet gekozen om eerst de fusie tussen de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken in Nederland handen en voeten te geven – beide kerkgenootschappen bevonden zich al sinds 1986 “in staat van hereniging” – en tot die tijd een federatief verband aan te gaan met de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden en wellicht ook een enkel ander kerkgenootschap dat hiervoor zou willen opteren?
Wij, ondergetekenden, zouden u zeer erkentelijk zijn als u notie neemt van de bijzondere zorg die onder ons leeft en uitvoerig op de door ons gestelde vragen in zou willen gaan.
Hoogachtend,
Johannes1
Optimatus
Rijnmond
Riska
Op 15 december 2005 antwoordde Dr. B. Plaisir:
Geachte mevrouw, geachte heren,
Hiermee bevestigen wij de ontvangst van uw brief van 9 november jl. In uw brief stelt u een groot aantal vragen betreffende de totstandkoming van de Protestantse Kerk in Nederland. Al die vragen zijn gedurende het lange proces van eenwording uitvoerig besproken, niet alleen in de synodevergaderingen van de verschillende kerken, ook in de kerkelijke pers. Wij achten het weinig opportuun om die gevoerde discussie in een brief samen te vatten. Daarvoor kunt u uitstekend terecht in het deze week verschenen boek van ds. Barend Wallet: "Samen op Weg naar de Protestantse Kerk in Nederland. Het verhaal achter de vereniging", uitg. Boekencentrum Zoetermeer.
Toch nog een enkele opmerking: Voor de verzoening tussen luthers en gereformeerd protestantisme binnen het Samen op Wegproces is de basis gelegd door de Consensus over het Avondmaal (1956) op nationaal niveau en door de Leuenberger Concordie (1973) op Europees niveau. Deze laatste behelst een verklaring van kerkgemeenschap in Woord en Sacrament tussen litherse en "gereformeerde" kerken in Europa. Daarbij stelden de betrokken kerken vast dat hun verschillende belijdenisgeschriften berusten op overeenstemming in het verstaan van het Evangelie.
De beslissingen die genomen zijn met betrekking tot de kerkelijke structuur hebben een kerkorde opgeleverd waarin zeker niet gesproken kan worden van episcopale dwang. Dat het lastiger wordt om een predikant te beroepen heeft te maken met een ander financieringsstelsel, kleiner wordende gemeenten en hogere financiële lasten, maar niet met de structuur van de kerk.
Ten derde: binnen de Protestantse Kerk in Nederland kunnen gemeenten kiezen voor een Lutherse identiteit, zoals hervormde gemeenten ervoor kunnen kiezen hervormd te blijven, echter wel binnen het grote verband van de Protestantse Kerk.
U kunt ervan verzekerd zijn, dat wij oog zullen blijven houden voor gemeenten en kerkleden die moeite hebben hun plek te vinden in de structuur van de Protestantse Kerk.
Met vriendelijke groet,
(handtekening)
Dr. B. Plaisir
Scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland
Ceterum censeo imperium putinis delendum esse.
