Kort geleden kwam ik een boek tegen in de boekenkast van mijn vader. Het heet
Nieuwe Testament: boek van het verbond, en de auteur is dr. C. van der Waal. Eind jaren '70 is het verschenen. Heel mooi en interessant boek! Daarin komt aan bod hoe de lijnen van het Oude Testament doorlopen in het Nieuwe Testament, m.n. ook w.b. Gods verbond. In dat boek kwam ik iets tegen wat ik wou citeren. Ik heb dat boek echter niet hier liggen, dus daarom is het er nog niet van gekomen. Het citaat vertelt dat het preken uit het Oude Testament in de laatste tijden sterk achter blijft bij het Nieuwe Testament, in de gereformeerde kerken wereldwijd.
Goed, dat komt nog een keer. Dat houden jullie nog even te goed.
elbert schreef:Er is dus sprake van duidelijke voorkeuren qua tekst- en preekkeuzes.
Goed, de kwaal is dus duidelijk gediagnostiseerd.
Wat is daar echter een goede oplossing voor? Dat is een andere vraag.
Ik denk niet dat het afdoende zou werken als de predikanten nou ineens gaan zeggen: 'Ik moet vaker uit het Oude Testament preken, dus ik kies vaker een tekst uit het Oude Testament voor mijn preek.' Ik denk dat dat slechts symptoombestrijding zou zijn.
Wat ik denk is, dat er iets mis is met de kijk op de Bijbel. Wordt de Bijbel niet te veel beschouwd als een boek, waar je zo willekeurig naar hartelust een tekst uit kunt kiezen voor de preek? Zeg maar een groot spreukenboek, waaruit je naar hartelust zo eens een spreuk uit kunt kiezen die jou bevalt.
Uiteraard weten alle predikanten donders goed dat je zo niet met de Bijbel om mag gaan. Toch heb ik de indruk dat het echter onderhuids wel een beetje zo functioneert.
Echter, de Bijbel is een boek, met een begin, en met historische lijnen. Ook een boek met een bepaalde opbouw: Torah - Historische boeken - Profeten - Geschriften - Evangeliën en Handelingen - Brieven van de apostelen - Openbaring.
Dan moet je dat boek uiteraard ook benaderen als een boek met een dergelijke opbouw. En daar merk ik dus bar weinig van, om niet te zeggen: niks.
Sinds ik wat meer ben ingeleid in het vak Oude Testament, heb ik oog gekregen voor deze opbouw van de Bijbel. Vóór die tijd bekeek ik de Bijbel ongeveer net zoals het beeld tot mij kwam van de predikanten: een boek waaruit je naar hartelust kan kiezen om te lezen/studeren.
Ik kan dit rustig beschrijven als een heuse revolutie in mijn bijbelbeschouwing. Het heeft vèrgaande consequenties voor hoe ik met de Bijbel omga, en hoe ik die benader. Ik kijk er gewoon totaal anders tegenaan. Het begon ruim een jaar geleden met ongenoegen over het weinig kennen van het Oude Testament. Ik begon een inhaalrace. Langzamerhand gingen mijn ogen open voor de opbouw van de Bijbel. Sinds die tijd zou ik absoluut voor geen goud meer terugwillen naar het tijdperk waarin vooral het Nieuwe Testament voor mij voorop stond, en waarin het Oude Testament vooral een groot onbekend en wild land voor mij was, dat ik niet kende.
Wat ik niet echt begrijp, is, waarom bij mij zo sterk dat bewustzijn is gegroeid (door zelfstudie), terwijl ik daar bij veel predikanten weinig van merk, hoewel zij toch een volledige theologisch opleiding genoten hebben. Die notie zie ik overigens ook niet in het artikel terug!
De theoloog uit Alblasserdam, die wacht op een beroep binnen de Protestantse Kerk in Nederland, is geen man van grote woorden. Dat de predikanten eenzijdig zijn in hun tekstkeuze, vindt hij een te scherpe conclusie. ,,Ik zeg ook niet dat het geheel anders moet. Dat dominees vooral kiezen voor teksten uit de evangeliën ligt voor de hand, want ze preken tenslotte voor nieuwtestamentische gemeenten. En de geslachtsregisters zijn leuk om de herkomst van Christus vast te stellen, maar ze zijn geen preekstof.''
Hierin trek ik dus wat andere conclusies dan hij. Ik vind de tekstkeuze wel degelijk eenzijdig, en zou graag zien dat dat radicaal verandert.
Vandaag hoorde ik iemand voorlezen uit Romeinen 9, en wat mij opviel was: het lijkt haast wel een preek over een oudtestamentisch bijbelgedeelte! Een tekstbehandeling van een tekst uit het OT, met een toepassing voor vandaag. Dat dominees vandaag voor nieuwtestamentische gemeenten preken, vind ik dus een slechte smoes. Paulus deed dat toch ook?
(En ja, ik ben inderdaad veel meer een man van fikse woorden dan de theoloog uit Alblasserdam.)
Wat ziet hij als oplossing? ,,Het zou goed zijn als predikanten hun tekst of onderwerpen binnen de kerkenraad bespreken. Ik kan me voorstellen dat een ouderling bij een bepaald onderwerp zegt: Hé, daar zou deze tekst uit Nahum goed bij passen.'' Ook ziet hij veel in een terugblik op het afgelopen preekjaar. ,,Zo krijg je de persoonlijke voorkeuren van dominees er een beetje uit. Het is ook goed dat de prediker in overleg met de kerkenraad let op de pastorale nood van de gemeente en de geestelijke vragen die er leven. Dat kan heel goed in de keuze voor de in de dienst te lezen teksten uitkomen.''
Ik vraag me sterk af of dat veel verandering biedt. Blijven we dan niet hangen in een zeer sterk bevoorrechten van het NT? Hoewel ik niet tegen het voorstel op zichzelf ben, denk ik dat wanneer je de oplossing hiertoe beperkt, de Bijbel te veel functioneert als een boek met oplossingen voor
onze problemen en situaties. Maar de Bijbel biedt zèlf een verhaal, met een opbouw. De Bijbel is dus niet slechts voor ons, maar ook tegenover ons. Dat moeten we serieus nemen. Laat de Bijbel alsjeblieft niet het grote spreukenboek blijven, waaruit wij vooral kiezen wat ons interesseert.