Berichtdoor joepie » 16 feb 2005 13:18
Ik plaats hier toch maar eens de preek die ik over dit onderwerp hoorde.
Een man zonder vrouw is niets. En een vrouw zonder man ook niet.
Een tekst uit een hoofdstuk waar nogal wat mensen lacherig over doen. Ze nemen Paulus niet serieus. Paulus zo’n verstokte vrijgezel. Echt een mannetje met allerlei ouderwetse gedachten, die lekker negatief over vrouwen kon doen. Maar, zeggen mensen dan: wij weten het beter dan Paulus. Wij zijn van na de emancipatie. Paulus kan ons nog meer vertellen. Een beetje vrouw vandaag laat zich de kaas niet van het brood eten. Veel vrouwen zijn zelfs hun man de baas.
Paulus wordt hooguit nog geloofd in kringen die een beetje achteraan komen. Daar heeft een vrouw nog een hoed op het hoofd. Zoals Paulus zegt dat ze een macht op het hoofd moet hebben (vs 10).
Dit is een tekst waarin op een prachtige manier onderlinge verhoudingen getypeerd worden. Verhoudingen waarin je echt respect leert voor elkaar. Ik vat dat heel kort zo samen:
Man en vrouw tot eer van God afhankelijk van elkaar
Want: 1 de vrouw is uit de man; 2 de man is door de vrouw;
3 alles is uit God.
1. Emancipatie: we doen wel eens alsof dat één van de verworvenheden van onze tijd is.
Maar ten diepste is emancipatie al een oud verschijnsel. Paulus was er helemaal mee vertrouwd. Ook in zijn tijd had je mensen die zich sterk maakten voor zeg maar het gelijkheidsideaal. Op een bijzondere manier zag je dat in die tijd in de kledingmode.
Vroeger droegen alle vrouwen een zogenaamde palla. Zeg maar: een gewaad met een hoofddoek of sluier erop. In die mode zat ook een boodschap. De boodschap van een onderdanige houding van de vrouw tegenover de man. Mannen hadden de leiding. Vrouwen hielden zich meer gedekt. Op de achtergrond…
Maar in Paulus’ tijd schudden veel vrouwen de sluier af. Daar zat de boodschap in van: wij hebben ons lang genoeg verdekt opgesteld. Wij zullen die mannen eens laten merken wat onze wensen zijn. Wij houden ons niet langer gedekt. Vrouwen gingen doen alsof ze mannen waren. Tot in de kerk aan toe. En daar gaat Paulus dan op in. Hij maakt duidelijk: lieve mensen, blijf alsjeblieft jezelf…
Paulus zegt in vs 4: een man met een sluier op, die doet zijn hoofd schande aan. Stel je voor: een man met een hoofddoekje: zo’n man maakt zichzelf belachelijk.
Paulus bedoelt maar: als een man zich als een vrouw gaat gedragen, dan vinden we dat allemaal gek. Een verwijfd type. Maar, waarom mag een man nou wel iets eigens hebben, en een vrouw niet? Waarom moet een vrouw net doen alsof ze een man is, moet een vrouw eerst de broek aan, voor ze iets lijkt? Heeft een vrouw dan geen eigenwaarde?
Dat Paulus dat zo onderscheidt is voor hem niet een gevoelszaak alleen. Nee: in feite gaat hij op de feiten van de schepping terug. Want eerst is Adam geschapen en daarna Eva. In vs 9 lees je: de man is niet geschapen om de vrouw, maar de vrouw is geschapen om de man. Een vrouw heeft een heel eigen plaats. En daar verbindt Paulus de consequentie aan: laat de vrouw daarom een macht over haar hoofd hebben (10). En dat nog wel vanwege de engelen.
Laten we daar even bij stil staan.
Daar wordt wel eens van gemaakt dat een vrouw dus een hoed op moet.
Nou heb ik niet veel verstand van hoeden. Maar ik weet wél: als je in een hoedenwinkel vraagt: ik wil graag een macht… dat ze je onbegrijpelijk aan zullen kijken. Ze zullen hooguit met een machtig slagschip aankomen, zoals die bij koninklijke bruiloften wel gedragen worden. Maar die hebben weer niets te maken met de hoofddoekjes waar veel vrouwen in Paulus’ tijd zich mee dekten.
Nee: een macht is geen hoedje.
Wat Paulus bedoelt in vs 10 is: een vrouw moet gewoon macht over haar hoofd hebben. Controle over haar hoofd. Een vrouw moet zich niet laten meeslepen door de waan van de dag. Door allerlei hypes en modegrillenwaar damesbladen je gek mee maken. Ze moeten zich niet afzetten tegen wat wel heet een mannenmaatschappij. Nee: ze moeten gewoon verstandig zijn. Laat je het hoofd niet op hol brengen. Nee: wees zuinig op de schat van het geloof. Wees niet gericht op uiterlijk vertoon, maar laten je goede werken je sieraad zijn. Houd grip op je hoofd. Wees een nuchtere meid. Juist ook vanwege de engelen. Die gaan al langer mee dan de vrouwen van Opzij. Neem in alle rust je eigen plaats in tegenover je man. Bedenk hoe de Here het bedoelt. Hoe de Here het geschapen heeft. De engelen waren daarbij. Doe daarom beheerst.
Kijk, zo komt Paulus bij de tekst uit. En dan zegt hij: en toch… (11). Paulus rondt zijn verhaal af. En, wil hij maar zeggen: nou moet je oppassen voor misverstanden. Bijvoorbeeld het misverstand dat je over de verhouding van man/vrouw gaat denken in termen als meer/ minder. Alsof de man meer is dan de vrouw. Of andersom. Lariekoek, bedoelt Paulus. Bij de Here geldt: een vrouw zonder man is niets, en andersom: een man zonder vrouw is ook niets.
Denk nog maar eens helemaal terug, aan het begin. Het paradijs.
In het begin was er maar één enkele mens. Adam. En Adam had geen vrouw.
Adam had in Gods wereld wel een bijzondere plaats. Hij was de heerlijkheid van God (7). Dat betekent: Adam straalde Gods heerlijke wijsheid en kracht uit. Hij was geschapen naar het beeld van God. Hij kon met de Here praten. Hij kon naar de Here luisteren. Hij kon de Here liefhebben. Hij had een heel diepe relatie met God gekregen. Dat gaf God hem. Daarin stak Adam ver boven de dieren uit. Dieren waren wel mooi. Maar ’t bleven ook stomme dieren. Ze konden niet praten, niet denken, niet bidden. Maar Adam deelde in de vertrouwelijke omgang met de Here. Hij kon verantwoordelijkheid dragen. En daarom moest hij in de schepping van God aan het werk.
Zo schiep de Here het. Hij schiep eerst de man.
Dat was niet alleen een kwestie van volgorde. Dat was ook een model. Een structuur. God had het zo gestructureerd, dat Adam als eerste ook de eerstverantwoordelijke was. Adam moest zijn verantwoordelijkheid nemen. Dat hoorde bij het als eerste geschapen zijn. Hij moest leiding, initiatief willen nemen. Zo schiep de Here het. En dat brengt ook voor mannen vandaag een stuk verantwoordelijkheid met zich mee. Je draagt een grote verantwoordelijkheid voor je vrouw, voor je gezin ……. En je mag voor die verantwoordelijkheid, voor verantwoordelijkheden in Gods wereld niet weglopen.
Zo schiep God het.
Alleen, daar komt wel iets bij. Want, zegt vs 11: de man zonder vrouw is niets.
Stel je voor: een maatschappij van alleen maar mannen. Dat kan gewoon niet. Alleen maar haantjes, dat ging zeker mis. De Here liet Adam er ook achter komen: zonder vrouw is het niets gedaan in deze wereld. De Here liet Adam er bij zijn werk in deze schepping achter komen: hé, ik mis wat. Ik mis een maatje. Iemand met wie ik kan praten, overleggen. Ik mis een vrouw.
De Here liet Adam daar achter komen. Hij moest het ervaren: alleen-zijn is niet goed.
En toen schiep de Here de vrouw, Eva, uit de man (12).
De vrouw werd uit de man, uit een rib van Adam gemaakt (zoals vs 9 zegt) óm de man.
Om de man. De vrouw geschapen om de man. Dat is niet: als zijn speeltje. Maar om de man, ter wille van de man, omdat die man het alleen niet af kon. Die man in zijn eentje was een hulpbehoevend wezen. Hij redde het niet alleen. Daarom schiep de Here een vrouw, een hulp voor Adam. Met die vrouw kon hij zijn verantwoordelijkheden in deze wereld aan. De Here bouwde haar als een rib uit Adams lijf. Samen moest het lukken.
De vrouw geschapen om de man. Juist omdat die man zo’n hulpbehoevend schepsel was. Daarom zul je ….. de hulp die de Here jou in …….. schenkt, dankbaar hebben te aanvaarden. Je mag je niet trots verheffen boven je vrouw. Maar je zult haar goed verzorgen. En dat nog eens temeer (en dat is het tweede van de preek) omdat de man door de vrouw is (12).
2. We zagen net: de vrouw is uit de man. God schiep Eva als een rib uit Adams lijf. Dat kun je nog wel eens hopelijk vriendelijk ironisch tegen elkaar zeggen: je kost me wel handenvol geld.
Maar laat dat wel bij vriendelijke ironie blijven. Laat het niet zo worden dat een vrouw slechts in slaafse afhankelijkheid haar handje kan ophouden bij haar man. Nee: als man moet je gewoon royaal en liefdevol voor je vrouw zorgen. Laat het dan maar eens een rib uit je lijf zijn. Maar, laat je dankbaarheid , je waardering daarin maar klinken. Want de man is ook dóór de vrouw.
Paulus bedoelt: geen mens komt zonder vrouw ter wereld.
Geen man komt tot leven zonder zijn moeder. Elke man is uit een vrouw geboren. Eer daarom je vader én je moeder.
Je kunt zeggen: het moederschap is vandaag niet echt in tel. Nederland is het land van de oudste moeders. Gemiddeld wil een vrouw pas na haar dertigste moeder worden. Je moet eerst allerlei leuke en interessante dingen gedaan hebben. Anders loop je de kans dat je je talenten begraaft in je gezin, heet het dan.
De Bijbel zegt dat het krijgen van kinderen een roeping is. God roept je tot het ouderschap (formulier). Straks krijg je samen de opdracht: zorg goed voor je gezin… Wees er zuinig op.
Paulus breekt hier dus ook een lans voor het moederschap. Hij maakt duidelijk: het feit dat je als man groot geworden bent door de zorg van je moeder, bewaart je er voor op het moederschap neer te kijken. Het maakt dat je respect hebt voor je moeder. Voor de rol van je vrouw in het gezin. De dankbaarheid voor wat je van en in je moeder kreeg, leert je ook je eigen vrouw te respecteren.
Ik weet: er zijn er die niets van hun moederschap maken. Ik hoorde een moeder eens zeggen toen ze haar kind in een oppasgezin bracht: je schopt een kind op de wereld waarvan je van te voren niet wist dat het zo’n inbreuk op je privacy zou maken.
Maar het kan ook anders. Een Duitse dominee zat in de oorlog gevangen omdat hij mee had gedaan aan het verzet. Vanuit zijn cel schreef hij een trouwpreek. Daarin wees hij op het grote belang van een moeder in huis. En ik wil daar iets van doorgeven: “wat een huis betekenen kan, zijn de meesten vergeten, maar is ons nu juist zo bijzonder duidelijk geworden in deze cel. Het is middenin de wereld een eigen domein, een burcht in de storm van de tijd, een toevluchtsoord, een tempel. Het is een stichting van God in de wereld, een plaats waar – wat er in de wereld ook gebeurt – vrede moet heersen, stilte, vreugde, liefde, reinheid, beheersing, eerbied, gehoorzaamheid, en in dat alles geluk. Het is de roeping en het geluk van de vrouw in de wereld déze wereld te bouwen voor de man, en daarin te werken. Gelukkig de vrouw die begrijpt hoe groot haar roeping en opdracht is” (Bonhoeffer, via H.J.J. Feenstra in “Vrouw, wie ben je?”, p 15).
Dat is wel even wat anders dan: het enige recht van de vrouw is haar aanrecht… Nee: zo’n fijn thuis bieden voor je gezin is een mooie, ook een verantwoordelijke taak. Dat gezin: het is de hoeksteen voor de samenleving. Wat zijn veel gezinnen vandaag ontwricht. Wat ontsporen veel jongeren daarom. Wat is het gezin een ontzettend belangrijke plaats om je kinderen de weg te wijzen.
De man is er door de vrouw. Bruid, ……., denk niet gering van je taak. Zonder jou is ……….niets. ……., verbeeld je niet teveel. Weet je van elkaar afhankelijk. Weet je ten diepste afhankelijk van God, het derde van de preek.
3. Ieder heeft een eigen plek. Dat is geen vondst van mensen. Geen theorie van Paulus. Geen cultuurpatroon van vroeger. Nee: dat is uit God (12). Zo schiep de Here het. Hij bepaalde de verschillen, de verhoudingen. Hij schiep geen eenzame mensen. Maar mensen die in onderlinge afhankelijkheid elkaar verder zouden helpen.
Een samenleving van alleen maar mannen of van alleen maar vrouwen is ondenkbaar. Als de Here Eva niet had geschapen, zou de man het niet redden. Mannen zijn ondenkbaar zonder moederschap. De Here heeft het allemaal wonderlijk uitgedacht.
Zo leer je erkennen dat de Here de eerste in je leven is.
Hij schiep alles en ordende alles.
En toen man en vrouw in zonde vielen, en toen ze zichzelf probeerden te handhaven zonder God, en juist zo zich van elkaar verwijderden, elkaar de schuld gaven van alle ellende, toen kwam er bij de Here vandaan opnieuw herstel.
God gaf Zich daar zelf voor, in de Here Jezus.
Blijf daarom erkennen: alles is uit God.
Wij kunnen er soms een troep van maken.
Maar Christus vernederde Zich diep om in onze chaos weer orde te scheppen.
Als je dat vasthoudt ……. en …….., dan kun je elkaar in je huwelijk ook blijven aanvaarden. En op juiste waarde schatten. Dan valt alle denken in termen van meer/minder weg. Wie in termen van meer en minder denkt, gaat vooral zichzelf belangrijk vinden. Dan moet een ander voor jou buigen. En om je heen zie je waar die vernedering toe kan leiden. Het is een huwelijk-scheidende kracht bij uitstek.
Blijf daarom binnen de orde die de Here schiep. Dan ontdek je hoe rijk het is elkaar uit de hand van de Here te ontvangen.
Dan is zelfs een onverhoopte verwijdering overbrugbaar.
Het kan eens botsen. Maar op de knieën voor Hem die jullie samenbracht, vind je elkaar ook weer terug. Want bij Christus is zoveel genade dat je elkaar daardoor steeds weer kunt vasthouden.
Dat zeg ik tegen jullie ……. en …….. Maar dat zeg ik hier ook tegen iedereen. Omdat je hier niet zomaar zit. Maar als gemeente van Christus. Met daarin ook een heleboel gebrokenheid. Gebroken verhoudingen. En dan toch gemeente. Een gemeente waar mensen die niet zelf voor elkaar gekozen hebben, elkaar toch aanvaarden, opvangen. Steun geven, niet in eigen kracht, maar in de kracht van de Geest, en door het bloed van Christus.
Is wel lang, maar de moeite waard.
En naar mijn mening mag een vrouwelijk dominee ook...
