door Marc van Dijk
2005-02-09 (Trouw)
De kerk verwaarloost haar kerntaak, mensen trekken. Helpt ze alleen armen, dan betekent dat het einde van kerk én diaconaat. Het roer moet radicaal om, zegt At Polhuis.
Het protestantse diaconaat staat onder druk. Vanwege leegloop en vergrijzing zou de kerk zich volgens sommigen moeten beperken tot haar 'kerntaken', en de hulp aan armen en sociaal zwakkeren hoort daar op dit moment niet bij, vindt de Rotterdamse predikant At Polhuis.
Polhuis' protestantse gemeente maakt plannen om het diaconaat af te schaffen, 'voordat er überhaupt geen kerk meer bestaat'. Als de kerk geen 'radicale koerswijziging' maakt, ziet Polhuis de toekomst van zijn kerk somber in.
Hij is al ruim dertig jaar predikant. Zijn hervormde gemeente Rotterdam-Zuid zag hij de afgelopen jaren sterk vergrijzen. Zelf is Polhuis met zijn 58 jaar een van de jongsten.
De Rotterdamse gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) bestaan voor meer dan de helft uit zestigplussers. De mankracht en energie die er nog zijn, kun je volgens Polhuis beter besteden aan het werven van nieuwe leden, voordat de boel helemaal uitsterft. Diaconie, zegt Polhuis, kost veel maar werkt niet wervend.
Diaconie bloeit toch juist in Rotterdam, met uw collega dominee Visser en zijn zorg voor drugsverslaafden in de Pauluskerk?
,,Dat klopt. Hans Visser heeft een geweldige prestatie geleverd. Toch kun je je afvragen hoelang de kerk ermee moet doorgaan. In de jaren zeventig wilde men met de zorg aan maatschappelijk verdrukten een 'nieuwe kerk' bouwen. Die organisatie drijft nu voornamelijk op buitenkerkelijken. Het levert nauwelijks nieuwe leden op.''
Als dominee Visser met pensioen gaat, mag wat u betreft de stekker uit het project.
,,Ja. Maar het zal toch wel doordraaien op overheidssubsidie. Dan kan de kerk zich richten op haar kerntaken, anders is er straks sowieso niemand meer om diaconaat te verlenen.
Op jaarbasis spendeert het landelijke PKN-bestuur enkele tonnen alleen al aan de Rotterdamse diaconie. Dat geld kan beter besteed worden, want zo krijgt de kerk er te weinig voor terug.
Als het bij Ahold of Philips slecht gaat, stoten ze divisies af. Niet omdat ze die taken niet belangrijk vinden, maar omdat ze er een tijdje geen slagkracht voor hebben. Dat zouden wij ook moeten doen. Terug naar onze core business.''
En dat is uitsluitend het Woord verkondigen?
,,We zullen moeten zorgen dat er een kerk overeind blijft staan. Je kunt wel heel bijbels dromen van een nieuwe stad, maar als er geen nieuwe dromers bijkomen, vervliegt het ideaal.
We zijn te passief. Te lang hebben we gedacht dat de zorg voor zwakkeren een goede manier was om de kerk levend te houden. Nu kampen we met achterstallig onderhoud.
We zullen de straat op moeten.''
Zieltjes winnen, is daar wel behoefte aan?
,,Nee. Maar we hebben wel een boodschap als kerk. Die dragen we onvoldoende uit. Er wordt wel veel gewauweld over God.
Ik zie de invloed van de islam toenemen. Mijn islamitische vrienden snappen er niets van dat de kerk zo weinig doet.
We zouden verbanden aan kunnen gaan met andere bewegingen, zoals de pinksterbeweging en Youth for Christ (al actief in Rotterdam, red.). Zij hebben methoden die wél aansluiting vinden bij de jeugd. Daar wordt in protestantse kring vaak denigrerend over gedaan. Geheel ten onrechte.''
Al met al opmerkelijke uitspraken voor een predikant die gespecialiseerd is in diaconie.
,,Ja, ik zeg het ook met pijn in het hart. Ik heb mij intensief met diaconie beziggehouden. Maar dat werkt alleen als er een levendige gemeente is die het kan uitvoeren. Het verstevigen van die basis, daar moet onze aandacht nu eerst naar uitgaan.''
________________________________________
Ik denk dat er niets meer aan toegevoegd hoeft te worden.
Ik geef later een uitgebreidere reactie, ook op hetgeen vetgedrukt is gemaakt.
God zal altijd volgelingen hebben, ook al worden dat er in zijn kerk steeds minder, ergens anders groeit de kerk weer. En hij kan voor 30 mensen meer betekenen dan voor een gemeente van 300 mensen! 
