Op het refoweb staat de GG nogal eens onder kritiek.
Als lid van deze kerk ben ik verbijsterd dat deze delegatie nu niets anders wist te zeggen dan in dit reisverslag geschreven is.
Ik schaam me diep. Het is een lang en treurig verhaal.
Kunnen we het nu eens over de PKN hebben, weer eens wat anders dan de GG of GGinned
1. Delegatie Protestantse Kerk brengt bezoek aan Midden-Oosten
In de periode 1 – 11 november 2004 brengt een delegatie van de Protestantse Kerk in Nederland een bezoek aan het Midden-Oosten. De delegatie staat onder leiding van dr. Bas Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland.
De Protestantse Kerk in Nederland wil zich ter plekke zo breed mogelijk op de hoogte stellen van de huidige situatie en thematiek, zowel op religieus als op humanitair terrein. Het ligt in de bedoeling de opgedane ervaringen te benutten voor de voortgaande bezinning in de kerk op het Israëlisch-Palestijns conflict en om te horen welke rol wellicht van de kerken wordt gevraagd om tot gerechtigheid en verzoening in dit gebied te komen.
Zoals bekend staat de Protestantse Kerk in Nederland in haar huidige beleid onderhandelingen voor op basis van een twee statenoplossing. Zij erkent het recht van Palestijnse vluchtelingen op terugkeer of compensatie, en ziet uit naar Jeruzalem als een stad van recht en vrede.
Globaal reisprogramma
Het reisprogramma van de delegatie, die uit 7 personen zal bestaan, begint met een bezoek aan de Palestijnse vluchtelingenkampen in Libanon en met het voeren van besprekingen over hun problematiek met de Raad van Kerken van het Midden-Oosten. Vandaar reist de delegatie via Amman (Jordanië) naar Jeruzalem en worden bezoeken gebracht aan de bezette Palestijnse gebieden om kennis te nemen van de humanitaire situatie aldaar en de visies die er leven om tot hervormingen en vrede te komen. Bijzondere aandacht zal daarbij uitgaan naar de visies van de partner-kerken in het gebied en de vraag welke positieve rol de betrokken religies in het conflict kunnen spelen.
In Israël staan gesprekken op het programma met Israëlische partners, politici en verschillende joodsreligieuze stromingen over Israël als Joodse en democratische staat, en onderhandelingen als de enige weg tot vrede.
Er worden bovendien bezoeken gebracht aan Nes Ammim (kibboets) en Yad Vashem, het herdenkingscentrum voor de Holocaust.
2. Eerste reisverslag van Willem Kramer, synode voorlichter
Dinsdag 2 november 2004
Onze oriëntatiereis door een aantal landen van het Midden-Oosten begon in Libanon, waar we de avond tevoren vanuit Utrecht waren gearriveerd.
’s Morgens brachten we een bezoek aan een Palestijns vluchtelingenkamp in het zuiden van Libanon. Schokkend om te zien hoeveel vluchtelingen vaak al decennia lang in een overbevolkt en afgesloten kamp moeten leven. Tussentijds voerden we gesprekken met organisaties die ons informeerden over de actuele situatie. Schrijnend om te horen hoe er bijvoorbeeld twee wc’s in één ziekenhuis zijn, op zo’n 60.000 mensen. Hoe 30 families met kinderen in één huis wonen, waar ze met elkaar één keuken en één badkamer moeten delen. In de gesprekken vertelden ze ons ook hoe ze probeerden uit deze uitzichtloze situatie te komen. Dat is zeker van belang voor de jonge generaties, om hen tekenen van hoop te kunnen geven. Ook discussieerden we met medewerkers van de partnerorganisaties over de betekenis van o.a. humanitaire rechten van vluchtelingen.
Kerkinactie (Kinderen in de Knel) helpt ook in deze gebieden. Zo bezochten we een kleuterschool waar jonge kinderen onderwijs krijgen, zowel gezonde als gehandicapte kinderen. Indrukwekkend hoe zo geprobeerd wordt kinderen hoop te geven op een betere toekomst. Over kinderen in de knel gesproken…
‘s Middags weer gesprekken met partnerorgansiaties, waarin we discussieerden over de ‘tweestaten oplossing’. De Protestantse Kerk onderschrijft in haar beleid ook deze mogelijkheid als bijdrage aan oplossing van de problematiek.
Vervolgens spraken we met een priester van de Grieks-orthodoxe kerk, onder meer over het belang dat de kerk ook aanwezig is in de vluchtelingenkampen. Hij deelde onze zorgen over het toenemende fundamentalisme, in en buiten de kampen.
’s Avonds aan de maaltijd spraken we met de leiding van het Theologisch Instituut in Beyruth over de theologische opleidingen, en over mogelijke vormen van samenwerking.
Woensdag 3 november 2004
Woensdagmorgen werden we ontvangen bij de Raad van Kerken in het Midden-Oosten. Deze Raad speelt een onmisbare rol bij de ondersteuning van kerken en christenen in het Midden-Oosten. Aan het gesprek nam ook de staf van de Raad deel, zodat er een breed spectrum van onderwerpen op tafel kwam, waarbij ook de problematiek van de kerken in Irak aan de orde kwam. Kerkinactie geeft ondersteuning aan de Raad, zodat deze haar werk ondanks de relatief slinkende eigen middelen toch kan voortzetten.
‘s Middags waren we te gast bij de Nederlandse ambassade in Beyruth, waar de ambassadeur ons een beeld schetste van allerlei politieke en godsdienstige stromingen in het land zelf en in de omliggende landen. Aansluitend vlogen wij van Beyruth naar Amman in Jordanië, vanwaar we donderdag naar Jeruzalem vliegen.
3. Twee impressies
Impressie van Pieter Goedendorp
De eerste dagen van onze reis stonden we vaak oog in oog met situaties waar de mensen hier dag aan dag door worden omringd. Vluchtelingenkampen, de muur, maar ook het verlangen naar veiligheid van de Israëli’s. Dat maakt allemaal veel los.
Zijn mensen van verschillende kanten in staat elkaar als medemensen te zien? Is geloof in staat om een weg naar vrede en gerechtigheid te openen? Temidden van alle onrust en spanning blijken er mensen te zijn die de vlam van de hoop weten levend te houden, ook in de kampen van Libanon, in Ramallah en Jeruzalem. Daar wil ik hier goed op letten.
Ds. Pieter Goedendorp
voorzitter Raad van Kerk en Israël
Impressie van Machiel van der Giessen
Je merkt dat de jongeren hier in Israël het heel fijn vinden om met je te praten. Dan kunnen zij hun verhaal ook eens kwijt. Een van hen noemde dit al een teken van hoop voor hem. Als ze gaan vertellen, dan schrik je wel hoezeer ze amper of geen enkel perspectief zien. Het grootste deel van hen is werkeloos en verveelt zich enorm (60 – 80 %). Velen hebben zelfs niet het recht om te mogen werken. Dat is een bron van radicalisme of erger. De doelloosheid in hun bestaan! Zal het ooit voor hen beter worden?
Ik hoop het van harte, maar dan zal er echt wat moeten gebeuren.
Ds. Machiel D. van der Giessen
voorzitter Commissie van Rapport Missionair Diaconaal werk en Oecumene (MDO)
4. Tweede reisverslag van Willem Kramer, synodevoorlichter
Donderdag 4 november 2004
Om 6.00 uur ’s morgens op, omdat we van Amman naar Jeruzalem moeten reizen.
We verwachten dat de grenscontrole tussen Jordanië en Israël veel tijd zal vergen.
Na drie uur oponthoud rijden we door naar Jeruzalem, waar we ’s middags gesprekken hebben in Ramallah, vlakbij het complex waar Arafat drie jaar ‘in prison’ was.
We spreken onder meer met de directeur van het Palestinian Institute for the Study of Democracy. Deze vertelt ons over de politieke ontwikkelingen in de bezette gebieden.
We bevragen hem op kwesties als de interne politieke ontwikkelingen, het Israëlische terugtrekkingsplan en het Geneve-initiatief om tot vrede in dit gebied te komen.
Ook hier kwam aan de orde hoe we als PKN, en breder, de kerken in het Westen, een ondersteunende rol kunnen spelen om tot een werkelijke oplossing van het conflict te komen. Dit Instituut wordt overigens financieel door Kerkinactie gesteund.
‘s Avonds in het hotel hebben we aan de maaltijd drie gasten: vertegenwoordigers van het christendom, de islam en het jodendom. Het was bijzonder interessant hen met elkaar te horen en zien discussiëren en ik bewonder de manier waarop zij ons betrokken in de discussie.
Vrijdag 5 november 2004
Vrijdag vertrekken we naar de Westbank en de Muur, het scheidingshek. Onze begeleider is de directeur van het Israëli Committee Against House Demolitians. Het was echt schokkend om te zien hoe de Muur Palestijnen van Palestijnen scheidt, families uit elkaar haalt, en het studenten eigenlijk onmogelijk maakt om aan de andere kant van de Muur hun universiteit te bezoeken. De herinnering aan de Berlijnse muur dringt zich bij ons op. Veel vragen van onze kant: wat is het doel van de muur, wat zijn de humanitaire gevolgen enzovoorts.
We ontmoeten aansluitend rev. Ateck van het Sabeel Ecumenical Liberation Theology Committee en wisselen met hem van gedachten over de bevrijdingstheologie in de Palestijnse context en vooral de visie op het Christen-zionisme.
’s Middags voeren we gesprekken met de bisschop van de Evangelisch-Lutherse Kerk in Jeruzalem, een bekende van ons delegatielid mw. ds. Ilona Fritz, presidente van de Evangelisch-lutherse synode in ons land, en lid van het moderamen van de KPN. De bisschop vertelt ons dat veel christelijke Palestijnse emigreren en vraagt ons om hulp bij de vele problemen waar zij tegenaan lopen. Het geplande bezoek aan de oude stad komt te vervallen, omdat we om 17.00 uur in de synagoge (orthodox) de viering van het begin van de sabbat willen meemaken.
Aansluitend zijn we aan de maaltijd genodigd bij een aantal joods gezinnen. Zelf ben ik met nog twee delegatieleden te gast bij een Nederlands gezin dat al 20 jaar in Israël woont.
We werden ingewijd in de joodse gewoonten, voor, tijdens en na de maaltijd. Ook de zoon van het echtpaar was aanwezig, evenals de moeder van de vrouw des huizes, drie generaties dus. Lang praatten we samen door over de Muur, het leven in Israël de laatste tijd, met de vele zelfmoordaanslagen en de daaruit voortvloeiende angst en zorg om het leven en werken in Israël. De zoon was sinds kort in militaire dienst (een diensttijd van drie jaar) en de vader is directeur van de psychotraumacentra van Israël. Een bijzondere avond, we zagen en hoorden hoe er ook binnen dit joodse gezin verschillend wordt gedacht over de problematiek van Israël en de Palestijnse.
Zaterdag 6 november 2004
Het is zaterdag en dus sabbat. We wonen de dienst bij in het Hebreeuws Anion College. Prachtige muziek, mooie solisten en samenzang. Bijzonder is de lezing uit de Thora.
Na afloop heeft Bas Plaisier een telefonisch interview met Dorado. ‘s Middags reizen we opnieuw naar Ramallah, voor gesprekken met vertegenwoordigers van PLC, the Palestine Liberation Organisation. Bij de avondmaaltijd zijn te gast: ds. E. Rodenburg, nog niet zo lang in Israël werkzaam mede namens de Christelijk Gereformeerde Kerken, en ds. Schoneveld met echtgenote. Ds. Schoneveld is als adviseur verbonden aan het project ‘Living in the Holy Land - respecting the other’, een onderwijsproject in de Palestijnse gebieden, dat tot doel heeft om jodendom, christendom en islam op een integere manier op scholen aan de orde te stellen. Kerkinactie steunt ook dit project.
Zondag 7 november 2004
Deze zondagmorgen wandelen we naar de Redeemer Church en wonen daar een dienst bij van de Evangelisch-Lutherse Kerk. Speciaal in verband met de aanwezigheid van de Nederlandse delegatie van de PKN is er Maaltijd van de Heer, waar de predikant, de bisschop en ook ds. Ilona Fritz brood en wijn uitreiken.
Onze delegatieleider dr. Bas Plaisier sprak tijdens de dienst over het verenigingsproces dat in mei 2004 tot de PKN heeft geleid: ‘This year we received from our Lord through the Spirit the gift of Unity and Oneness.’Hij vertelde dat dit bezoek aan Israël en Palestijnen het eerste officiële bezoek was in de korte geschiedenis van onze kerk. Hij sloot zijn toespraakje af met een citaat van de apostel Paulus: ‘May the God of Hope and Love fill you with all joy and peace, so that you may abound in hope by the Power of the Holy Spirit.’
5. Derde reisverslag
Zondag 7 november
Het is zondagavond als we als delegatie ontvangen worden door de Nederlandse vertegenwoordiger bij de Palestijnse Autoriteit. We zijn te gast aan het diner in de ambtswoning in Oost-Jeruzalem. Mr. Potuyt en twee van zijn medewerkers informeren ons uitgebreid over hun werk en hun visie op de problemen op de Westbank. Zij houden kantoor in Ramallah. Op de vraag of er een oplossing voor de problemen is en toekomst mogelijk is, antwoordt hij dat hij de verwachting heeft dat het binnen enkele jaren er wat rust en vrede zal zijn. Hopelijk krijgt hij gelijk.
Maandag 8 november
Maandagmorgen bezoeken we Yad Vashem, het herdenkingscentrum voor de Holocaust.
Hoewel de meeste delegatieleden hier eerder een bezoek hadden gebracht, was het voor allen weer een aangrijpend te worden geconfronteerd met wat in die jaren ’40-’45 de Joden is aangedaan.
‘s Middags brengen we een bezoek aan de Knesset, het Israëlische Parlement. We voeren gesprekken met Israëlische parlementsleden en laten ons informeren over hun vaak verschillende visies op het Israëlisch Palestijnse vraagstuk. Tussendoor wonen we vanaf de publieke tribune het debat in de Knesset bij. Dat gaat er soms levendig aan toe. Naderhand hoorde ik dat er een motie aan de orde was om de regering Sharon te laten vallen. De motie werd afgewezen.
Dinsdag 9 november
Aanvankelijk was het de bedoeling dat een deel van de delegatie de Gaza-strook zou bezoeken. Dat werd ons echter afgeraden, te gevaarlijk en te onzeker, ook in verband met een mogelijk overlijden van Arafat. Daarom volgen we gemeenschappelijk het andere programma. ‘s Morgens hebben we ontmoetingen met de leiding van de ‘Association
for Civil Rights in Israël’ en twee uur later met de ‘Rabbis for Human Rights’, beide partner van Kerkinactie.
Aansluitend vertrekken we naar Nes Ammim in Galilea, het midden van Israël.
Nes Ammin is een christelijke Europese kibboets (dorp) en jaren geleden opgericht als een teken van solidariteit met Israël en de shoah. Nu is het echt een centrum voor ontmoeting en dialoog. De christelijk- joodse ontmoeting staat nu meer dan destijds in de context van het Israëlisch Palestijnse conflict en de kloof tussen joden en Arabieren.
Nes Ammim organiseert allerlei ontmoetingen, seminars, waar joden, christenen, moslims en Arabieren aan deelnemen.
’s Avonds is er een bijeenkomst in de kapel in verband met de herdenking van de Kristalnacht, precies 66 jaar geleden. Ds. Ilona Fritz, lid van het moderamen, spreekt namens de Protestantse Kerk in Nederland. In het Engels sprekend brengt zij de Kristelnacht in herinnering, toen vele synagoges in brand werden gestoken. Ilona parafraseerde op het thema ‘Never again’ en zei: ‘If we say “never”, I hope that it means that never will happen such a holocaust to the Jewish people, but also that never the churches will be standing aside.”
Een signaal van hoop zag ze in de val van de Berlijnse Muur, nu al weer 15 jaar geleden.
Tijdens de bijeenkomst werd Psalm 20 gelezen en uit de Koran gelezen en dat alles in Duits, Engels, Nederlands, Hebreeuws en Arabisch. Heel bijzonder dat we juist deze avond in Nes Ammim waren.
Woensdag vertrekken we naar Tel Aviv, hebben we een gesprek met een organisatie die de belangen dient van de Israëlische jongeren in relatie tot Arabische jongeren. We werken de vele bezoeken af. Op de Nederlandse Ambassade worden we ontvangen door de ambassadeur.
Na de drukke , maar ook inspirerende dagen hopen we donderdagmorgen in Nederland terug te keren.
namens de delegatie
Willem Kramer
6. Delegatie PKN: nieuwe hoop in Israël en Palestijnse gebieden
In Israël en de Palestijnse gebieden is nieuwe hoop op een vreedzame oplossing van het langdurige conflict dat de verschillende bevolkingsgroepen al jaren gevangen houdt. Dat was één van de conclusies van de delegatie van de Protestantse Kerk in Nederland die donderdag terugkeerde na een 10-daags bezoek aan Israël, Libanon en de Palestijnse gebieden.
Van de delegatie maakten onder meer scriba dr. Bas Plaisier en moderamen-lid ds. Ilona Fritz deel uit.
De zorg van de Protestantse Kerk in Nederland om het conflict tussen Israël en de Palestijnen was aanleiding om haar eerste officiële delegatie na de eenwording van de kerk naar dit gebied uit te zenden. De verheviging van het conflict sinds 2000 baart velen in de Protestantse Kerk grote zorgen. In 2003 verscheen hierover een bijdrage tot de bezinning.
Recente ontwikkelingen in het Midden Oosten maakt voortgaande bezinning noodzakelijk.
Het delegatiebezoek vond plaats op een tijdstip van belangrijke gebeurtenissen: een nieuwe regeringsperiode van president Bush, het (mogelijk) overlijden van Arafat en de moord op Theo van Gogh. Gebeurtenissen die van grote invloed bleken te zijn op de ontmoetingen
en de gespreksthema’s
Wil tot vrede
De delegatie was onder de indruk van de wil tot vrede bij zoveel gesprekspartners aan beide kanten en van de hoop dat er – door de actuele ontwikkelingen – een doorbraak op dit moment mogelijk wordt. Daarnaast bespeurde de delegatie echter ook de vrees dat gematigde leiders opnieuw worden ingehaald door extreme krachten.
Het viel op hoe belangrijk het voor onze gesprekspartners was om aandacht te krijgen van een kerkelijke delegatie uit Éuropa, die bereid was om naar beide kanten te luisteren.
Het was met name nuttig om de partners van de Protestantse Kerk in Nederland in dit gebied beter te leren kennen.
De gesprekken over een mogelijke uitweg uit het conflict bevestigden de visie van de Protestantse Kerk dat een twee-staten-oplossing de beste kansen voor de toekomst biedt. Daarbij zal vooral de aandacht moeten uitgaan naar de levensvatbaarheid van de Palestijnse staat, zodat aan beide volken recht en veiligheid kan worden geboden. De delegatie is van mening dat het ‘Initiatief van Genève’ nog steeds het beste model biedt voor een dergelijke twee-staten-oplossing.
Palestijnse vluchtelingen
De uitzichtloze situatie van Palestijnen in de Libanese vluchtelingenkampen was voor de delegatieleden schokkend. De delegatie is van mening dat Libanon hen de rechten moet bieden, waar deze vluchtelingen recht op hebben. Een uiteindelijke oplossing van dit probleem kan echter alleen gevonden worden in een politieke regeling tussen Israël en de Palestijnen. Daarin dient Israël haar medeverantwoordelijkheid te erkennen voor het ontstaan van dit probleem en met de internationale gemeenschap voor deze vluchtelingen de best mogelijke oplossing te vinden.
De delegatie heeft ervaren dat de bezetting van de Palestijnse gebieden steeds meer tot een mensonwaardige situatie leidt. Met name de jongeren verliezen het perspectief op ontplooiing en een normaal leven. De bouw van de muur, de talloze checkpoints en het economisch isolement ontwrichten de Palestijnse samenleving steeds meer.
Het voortdurende geweld maakt mensen aan beide kanten wanhopig. Beide volken hebben recht op veiligheid. Israël heeft het recht zich tegen zelfmoordaanslagen te beveiligen. Palestijnen hebben recht zich te verweren tegen een onrechtmatige bezetting. Excessief geweld verdiept de trauma’s die reeds aan beide kanten bestaan. Wij pleiten daarom voor een einde aan het geweld door beide partijen en terugkeer naar de onderhandelingstafel. Ontmoetingen van Joden en Palestijnen moeten hiervoor een draagvlak creëren.
De gesprekspartners zagen hierbij een rol voor de Protestantse Kerk in Nederland.
Het conflict, waarbij twee volken zich evenzeer verbonden voelen met hetzelfde land, is in onze ogen van politieke aard. Godsdienstige stromingen binnen de betrokken godsdiensten die de ander uitsluiten, zijn een obstakel voor de vrede. De Protestantse Kerk in Nederland zoekt de dialoog met de betrokken godsdiensten om gezamenlijk recht en vrede te bevorderen. Demonisering van de islam – niet alleen in het Midden Oosten – doet geen recht aan deze religie en brengt het samenleven in gevaar.
Kerken en christenen
De ontmoeting met kerken en medechristenen in Libanon, Palestina en Israël was een verrijkende ervaring. De delegatie raakte echter onder de indruk hoezeer de kerken van het Midden Oosten steeds weer slachtoffer worden van conflicten in deze regio. Zij zouden juist als minderheid een belangrijke rol kunnen spelen tussen Oost en West, tussen Jodendom en Islam.
De verbondenheid met het volk Israël en de solidariteit met het Palestijnse volk waarvoor de Protestantse Kerk wil staan, bleek onze mogelijkheden eerder te versterken dan te verzwakken. Van hieruit konden wij begrip vragen voor de positie van de ander: dat Israël plaats geeft aan een nationaal bestaan van de Palestijnen en de Palestijnen meewerken aan een veilig Israël.
Samenstelling delegatie
De delegatie bestond uit vertegenwoordigers van verschillende onderdelen van de kerk. Naast twee leden van het moderamen en een synodelid namen ook vertegenwoordigers en medewerkers van de Protestantse Raad voor Kerk en Israël en Kerkinactie deel.
De delegatieleden waren:
• Dr. B. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk in Nederland
• Mevr. ds. I. Fritz, lid van het moderamen
• Ds. M.D. van der Giessen, synodelid en voorzitter commissie van rapport MDO
• Ds. P.F. Goedendorp, voorzitter Protestantse Raad voor Kerk en Israël
• Mevr. drs. I.M. den Hartog, beleidsmedewerker Kerk en Israël
• Drs. S. Haagsma, beleidsmedewerker Midden Oosten, Kerkinactie
• Dhr. W.P. Kramer, woordvoerder moderamen Generale Synode
](./images/smilies/eusa_wall.gif "Brick wall")
