Ik denk dat ik nu pas werkelijk snap wat remonstrantisme is.
Ik ben eens begonnen aan het doornemen van het boekje 'Terug naar de basis' van Kees Goedhart. Dat is een boekje waarin hij het christelijke geloof uiteenzet op een vrij eenvoudige wijze. Kees Goedhart is uit de hoek van de Pinksterbeweging. Dat verloochent hij dan ook bepaald niet in zijn boek. Wil je een idee hebben van de visie op het geloof in charismatische kringen, dan is het genoemde boek een heel goede gids.
Ik wil hierbij de aandacht eens vestigen op hoofdstuk 2 van dat boek. Het zijn korte hoofdstukken, waarin hij zijn visie echter zeer helder en duidelijk weergeeft. Je krijgt daarin ook gelijk een idee hoe hij bijbelteksten interpreteert, en hoe hij grotere lijnen ziet in de Bijbel.
Kees Goedhart zegt heel wat. Maar af en toe zijn er dan toch zinnen te vinden waarbij de geest van zijn denken zich heel duidelijk laat kennen.
Hoofdstuk 2 gaat over de uitverkiezing. Nog in de eerste alinea zegt hij dit:
"Het scheppingsverhaal laat heel duidelijk zien dat de mens een eigen vrije wil heeft. Hij kan zelf kiezen wie hij dienen wil. Adam en Eva zondigden geheel vrijwillig. Het was hun keuze. God had hen echter een eerlijke kans gegeven en dat doet God nog steeds. Hij is immers onveranderd?" (blz. 15)
Kijk, híer verraadt het remonstrantse denken van Kees Goedhart zich héél duidelijk!
Wat doet hij hier? Hij zegt dat de mens met een vrije wil geschapen is. Accoord, dat is zo. Maar vervolgens stapt hij over de zondeval heen. Hij noemt die zondeval hier niet eens! Hij zegt hier heel expliciet dat de mens nog steeds een vrije wil heeft. Er is hier dus heel duidelijk sprake van een tendentieuze uitleg. Je hoort in zijn bewoordingen: wie niet in de vrije wil van de mens gelooft, zegt dat God aan de mens geen eerlijke kans geeft, ja, dat God dus oneerlijk is! En dat niet alleen, zo iemand spreekt ook nog eens tegen dat God onveranderlijk is!
Kees Goedhart zegt vervolgens een hoop dingen, waar puur op zichzelf gezien erg veel waarheid in zit. Maar met de genoemde alinea is heel duidelijk de toon gezet op hoe hij wil dat wij dat interpreteren. Ik mag aannemen dat hij het genoemde citaat niet voor niks in de éérste alinea zet! De toon is dus gezet voor het vervolg.
Van hieruit beweert Kees Goedhart dat iedereen uitverkoren is. Hij baseert zich daarbij op Efeziërs 1:4. Hij zegt: "In Christus zijn wij allemaal uitverkoren. Wat er van ons verwacht wordt, is dat wij die uitverkiezing waar maken door nu zelf achter Jezus aan te gaan. Dus door voor Hem te kiezen. Hij koos al voor ons!" (blz. 15) Dat is een mooi schampschot van Kees Goedhart. Waarom noem ik dit een schampschot? Omdat het heel erg lijkt op wat de Bijbel ons leert, maar het net niet is. In 2 Petrus 1:10 schrijft Petrus: "Daarom, broeders, beijvert u te meer, om uw roeping en verkiezing vast te maken; want dat doende zult u nooit meer struikelen." Dat lijkt er heel veel op, nietwaar? Toch staat er wat anders. Er staat "vast maken", en niet "waarmaken". Waarmaken gaat verder dan vast maken. Kees Goedhart beweert: God heeft wat gedaan, en nou komen we bij een stap waarbij de realisering van het heil van de mèns afhankelijk is. Dat is een onontkoombare conclusie als je deze zin van Kees Goedhart binnen zijn eigen context leest.
In de rest van het hoofdstuk doet Kees Goedhart nog meer tendentieuze uitspraken, waarbij hij niet-remonstranten duidelijk in een hoek plaatst.
Hier komt duidelijk naar voren wat remonstrantisme is.
Zit het in toekennen verantwoordelijkheid aan de mens? De mens voor een keuze plaatsen? Nee! Dat deden apostelen en profeten immers ook. Het bevel tot bekering in de gebiedende wijs was de rode draad van hun verkondiging. Johannes zei: "Bekeer u, want het Koninkrijk der hemelen is nabij gekomen." (Matt. 3:2) Zijn verkondigen wordt in het grieks kèrussein genoemd, wat inhoudt dat die verkondiging een eisend karakter had. Kijk je in een woordenboek, dan zie je dat het eigenlijk als betekenis heeft: bevelen. Net zoals een commandant zijn bevelen geeft aan zijn soldaten.
Is remonstrantisme dat een mens aan die oproep gehoor geeft? Dat hij oprecht zegt: "Ja, ik bekeer mij", en zijn levenskoers gaat veranderen, en zich gaat inspannen om overeenkomstig Gods wil te leven? Nee, dat is het ook niet! Daarmee zeg je immers niet dat alleen de mens iets doet en God niet.
Nee, de dwaling van het remonstrantisme zit hier in: het loskoppelen van het handelen van God en het handelen van de mens. De mens wordt dan een zelfstandige grootheid ten opzichte van God. De realisering van het heilsplan gaat dan als volgt: God doet wat, de mens doet wat, en vervolgens doet God weer wat. God en mens als twee zelfstandige partners tegenover elkaar, in de verwerkeling van het heil. De keuze van de mens is dan een zelfstandige voorwaarde geworden in de verwezenlijking van dat individuele heil. Als de mens iets doet, is dat geen daad van God, en omgekeerd.
Het desastreuze effect van de zondeval wordt miskend in het remonstrantisme. Het is dan ook niet voor niks genoemd: semi-pelagianisme.
Het loskoppelen van het handelen van God en de mens is echter niet een valkuil waarin de alleen remonstranten gevallen zijn. Het geldt evenzeer voor de hypercalvinisten! Het enige verschil is, dat zij het wat bijgeschaafd hebben, zodat het gereformeerd lijkt.
Immers, jij kunt wel besluiten om je te bekeren, maar dat heeft geen zin. Gód moet het doen. Jij kunt het niet. Zo wordt dan beweerd. Dan moet een mens gaan afwachten of God over de brug komt. De directheid van de profeten en apostelen is dan compleet verdwenen. Er is dan geen plaats meer voor het gebiedende "Bekeer u!", want ja, je kunt je niet bekeren.
*
Straks kun je nooit geen arme tobber meer worden.