Mortlach schreef:En weet je, deels hebben ze ook gewoon gelijk. Het westen heeft zich nu niet bepaald altijd even netjes gedragen en de islamitische wereld WAS vroeger ook groot en belangrijk - het feit dat wij de griekse filosofen kennen, is te danken aan islamitische bibliotheken die kopieën bewaarden.
Ik bespeur hier twee ideeën die in dit soort discussies vaak terugkomen, maar die m.i. een onjuiste verklaring geven en helaas typisch zijn voor westerlingen die politiek correct willen denken en daarom maar al te bereid zijn om een post-christelijk mea culpa uit te spreken. (JA ik ga er even met gestrekt been in.)
(1) Het westen heeft zich niet altijd netjes gedragen en dus zijn ze daar boos.
Tja, dit valt natuurlijk moeilijk te ontkennen, maar de conclusie is veel te overhaast. Sinds de zevende eeuw heeft de islam grote delen van het (Oost=)Romeinse rijk veroverd. Hier waren de agressors de Arabieren. Vanzelfsprekend hebben de Byzantijnen zich steeds verdedigd, dat kun je ze moelijk kwalijk nemen.
Dan krijg je de kruistochten. Deze waren allereerst zeer schadelijk voor het Oost-Romeinse rijk, en daarna natuurlijk ook voor het Midden-Oosten. Maar wat hebben de kruistochten nu uiteindelijk bereikt? Het waren mislukkingen, die bovendien slechts kort duurden en slechts interesse in een beperkt gebied hadden. Het kalifaat is in die tijd echt niet in gevaar geweest.
Hoe zijn de twee eerste kalifaten tot hun einde gekomen? Door de inval van de islamitische Mongolen! En die hebben bovendien de bloeiende cultuur en wetenschap van het kalifaat de kop ingedrukt. Sindsdien heeft een intellectuele cultuur in de islam niet echt meer voet aan de grond gekregen.
Dan krijg je de koloniale tijd: ook dan gebeuren verschrikkelijke dingen, maar je kunt niet volhouden dat in alle voormalige koloniën een groot ressentiment tegen het westen bestaat. Daar moet je andere factoren bij betrekken. In de islamitische wereld heb je rond de tijd van de industriële revolutie en de opkomst van de moderniteit in de 19e eeuw een reactie van de intellectuelen. Men kijkt vol bewondering naar het westen, en men wil de verworvenheden van daar importeren in de eigen landen, ook omdat het natuurlijk niet zo kan zijn dat de islamitische cultuur inferieur is. Ook krijgt de islamitische theologie in sommige kringen een make-over. Je kunt nog steeds her en der foto's zien van hoe het destijds in islamitische landen toeging: vrolijkheid en gezelligheid, en je moet moeite doen om zuid-Europa van de Maghreb en de Levant onderscheiden. Dan krijg je het einde van het kolonialisme en het ontstaan van de seculiere, socialistische dictaturen. Dat past dus wel aardig in de ontwikkeling. Pas wanneer deze dictaturen steeds meer mensen teleurstellen, krijg je dat men alternatieven zoekt, en die vindt men in de radicale islam. Dit gaat gepaard met haat tegen het westen, omdat het westen vaak de dictators in het zadel houdt, en belangrijke imams en geleerden omkoopt om pro-westers beleid te voeren. In deze radicale beweging wortelt het huidige terrorisme.
Dus heeft het westen 'schuld' aan het ontstaan van terrorisme? Het westen is zeker een factor, maar het is te simpel om een rechte lijn van kolonialisme naar terrorisme te trekken. Het heeft minstens evenveel te maken met het zelfbeeld van de islamitische cultuur en de ontwikkelingen ná het kolonialisme.
Is het westen er de schuld van dat er in islamitische landen nauwelijks werk is voor hoger opgeleiden? Met name technische studies hebben een hoge reputatie, maar je hebt er in de 'woestijn'' niet zoveel aan. Daarom zijn hoogopgeleide techneuten oververtegenwoordigd in het M-O terrorisme. Het is een veel grotere weeffout in die maatschappijen dan aan slechte westerse invloeden kan worden toegeschreven. Anders zou je dezelfde ontwikkelingen immers in andere voormalige koloniën moeten zien.
(2) "het feit dat wij de griekse filosofen kennen, is te danken aan islamitische bibliotheken die kopieën bewaarden."
Tja. Deze stelling is, als je het zo stelt, gewoon compleet onwaar. Vanaf de zevende eeuw tot na de bloeiperiode in de 10e eeuw zie je inderdaad een intellectuele cultuur in het kalifaat. Dat is geen (of héél beperkt) een interne Arabische ontwikkeling geweest, maar de intellectuele klasse bestond voor een groot deel uit Syrische christenen, die al vertaalde werken weer in het Arabisch vertaalden (soms ook direct uit het Grieks, maar meestal via het Syrisch). De verhouding van islamitische intellectuelen tot de islamitische wereld is altijd ambivalent geweest, en ironisch genoeg noemen wij dit in het westen wel de gouden eeuw van de islam, maar in de islam wordt dit toch wel heel vaak gezien als een periode van ketterijen. Na de inval van de Mongolen was het snel afgelopen met de Arabische geleerdheid in het M-O.
Via het Iberisch schiereiland, waar tot in de late middeleeuwen een bloeiende islamitische cultuur was, kwamen westerse geleerden weer in contact met werken van Griekse filosofen en artsen en dergelijke. IN Arabische vertaling dus! Wat men toen deed, is bij bibliotheken en kloosters in west en oost-Europa vragen of de Griekse handschriften nog ergens lagen. In het Oost-Romeinse rijk is, afgezien van enkele periode van culturele neergang, de Griekse cultuur altijd gecutliveerd en in elk geval voor een groot deel bewaard gebleven.
Dat onze kennis van de Griekse filosofie en cultuur dus via islamitische bibliotheken is gegaan, is dus een grove versimpeling. De Arabische vertalingen van Griekse bronnen deden in het westen door het contact met de islam weer de belangstelling voor Griekse bronnen opleven, en zelfs dat was niet de enige factor. Men kwam natuurlijk ook gewoon Latijnse vertalingen van Plato en zo tegen, waarna men zich ging afvragen wat er nu in het Grieks heeft gestaan en zo.
Mijn conclusie is, dat de stellingen die het westen schuld proberen in de schoenen te schuiven over de zielige islamitische wereld waar wij toch eigenlijk wel intellectueel van afhankelijk zijn, gewoon politieke propaganda zijn. Wat de islamitische wereld aan intellectuele cultuur had, is grotendeels geleend van het oosterse christendom (waar niets mis mee is natuurlijk, maar je moet dat feit wel gewoon laten staan), en wij kennen onze Griekse bronnen voor het overgrote deel gewoon via de west- en oost-Europese bibliotheken, en bovendien via de oriëntaalse christelijke bibliotheken.