Berichtdoor gravo » 26 apr 2014 17:05
Al vanaf het begin van het christendom is er een grote hang naar 'harmonisatie' geweest. Daarmee wordt bedoeld dat alle Bijbelse gegevens, ook al verschillen ze nogal van elkaar (denk aan de 4 Evangeliën of dit item, het verschil in theologie tussen Paulus en Jacobus) kloppend gemaakt worden door ze te herleiden tot één achterliggend verhaal of één overkoepelende theologie.
Het uitgangspunt voor dit soort harmonisaties is de eis: het moet gewoon kloppen, kan niet anders!
De werkelijkheid is natuurlijk dat er vanaf het begin nogal veel verschillende vormen van christendom aanwezig zijn geweest. Verschillende groepen mensen werden christen. Je hebt echte Helleense steden en bevolkingsgroepen gehad, die alleen vatbaar waren voor het Evangelie via een sterke Grieks denken. Er waren christenen die eerst aanhangers waren van andere mysterie-religies. Er waren christenen die een joodse afkomst hadden. Sommigen van hen bleven joodser dan anderen. Er waren zelfs echte afwijkende joodschristelijke bewegingen, die aan sabbath, reiniging en besnijdenis vasthielden.
Kortom, het christendom was nogal divers. Het is aannemelijk dat de afwijkende vormen van christendom (veelal ten Oosten van de Jordaan voortlevend) bijvoorbeeld mede de bakermat van de Islam zijn geworden enkele eeuwen later. Zeer interessant allemaal.
Uiteindelijk kun je het proces, waarin het christendom van nieuwe religie (met veel verschijningsvormen) wordt tot een staatsgodsdienst (met één duidelijke canon, theologie en kerkstructuur), ook een harmonisatie noemen. Niet voor niks na veel discussie, want de meningen liepen aardig uiteen. Er werd één christendom geformuleerd en de rest werd als ketters bestempeld, vervolgd en teniet gedaan.
Pas in onze tijd is de belangstelling voor die andere vormen van christendom weer teruggekomen en bestuderen we weer de Syrische, Egyptische, Griekse en Aramese teksten die een uiting zijn van die vele alternatieve vormen van christendom: Grieks, joods, joods-christelijk, gnostisch, mystiek, apocalyptisch.
Harmonisaties komen altijd voort uit een ijzeren wil om alles onder één noemer te brengen. Dan is er controle en weten we wie fout is en wie goed.
Maar tegenwoordig is dat niet meer mogelijk. De strakke hierarchische religieuze structuren zijn allang afgebrokkeld. Iedereen volgt zijn eigen voorkeur en laat zich niet meer met een kluitje in het riet sturen. Ondanks dat er af en toe nog een zweem van verlangen is naar bijvoorbeeld een harmonisatie van de leer van Paulus en Jacobus, komt men er toch al snel achter dat er tussen die twee inderdaad een heel verschillend accent zichtbaar is, dat je ook gewoon zo moet benoemen. Waarom zou je dat krampachtig willen wegredeneren? Omdat het je toevallig niet goed uitkomt?
Er waren nu eenmaal verschillende christenen in die tijd, verschillende apostelen, verschillende opvattingen en die vind je ook terug in het Nieuwe Testament.
gravo
'Von Gott wissen wir nichts. Aber dies Nichtwissen ist Nichtwissen von Gott'
(Franz Rosenzweig, Der Stern der Erlösung)
