darren schreef:(I)
Dat er een historische band heeft bestaan tussen Jezus en Johannes de Doper (al of niet met de doop in de Jordaan) zegt niets over de inhoud van de leringen van Jezus. Dat Johannes de Doper een apocalyptische profeet was, zegt niets over de status van Jezus.
Zeker wel. Aangezien het historisch zeer waarschijnlijk is dat Jezus zich door Johannes heeft laten dopen, vloeit daaruit voort dat hij zich verbonden wist met datgene waar Johannes voor stond. Als Jezus het niet eens was met Johannes of als hij er 'niets mee had', dan had hij zich toch niet door hem laten dopen?
Ten tweede, Jezus' eigen optreden kan dan in de lijn van Johannes de Doper worden gezien. Dat wil niet zeggen dat Jezus precies dezelfde boodschap of status als Johannes de Doper had, maar geeft, tesamen met alle argumenten geput uit Marcus, Q en Paulus, voldoende reden om aan te nemen dat Jezus verstaan moet worden tegen de achtergrond van een joods-apocalyptische context.
Dat de christenen Johannes de Doper op een bedenkelijk manier koppelden aan hun beeld van Jezus zegt meer over de christenen dan over de historische Jezus. Het aanhalen van secundaire lagen in Q is geen geldig argument omdat die zijn ontsproten aan de fantasien van christenen over wie Jezus zou kunnen zijn geweest.
Sorry hoor, maar ik vind dat je hier gigantisch uit de bocht vliegt. Ik vind het uitermate onwetenschappelijk om meteen maar te gaan roepen dat iets ontsproten is aan de fantasíeën van bepaalde christenen. Op grond van het bronnenmateriaal spreekt er veel voor, zoals boven uiteen gezet, dat Johannes de Doper en Jezus in dezelfde 'hoek' van het toenmalige jodendom opereerden.
Dat het aanhalen van zogenaamde latere lagen van Q geen argument kan zijn, is natuurlijk onzin. Want dan moet je eerst aantonen dat jouw ontstaanshypothese het aannemelijkst is (wat geheel niet het geval is), en vervolgens moet je aantonen dat dit om een bewerking gaat die geen historische basis heeft behalve de fantasíeën van bepaalde christenen. Ik kan ook wel allerlei leuke hypotheses verzinnen, maar als de criteria daarvoor slechts in mijn eigen voorkeuren liggen hebben ze geen enkele wetenschappelijke waarde.
Dat jij de mogelijkheid van historische betrouwbaarheid van dit soort vreemde denkbeelden uit Q over Jezus zelfs maar overweegt zegt veel over je geloof als christen. Ik ben geen christen en zie ze in een ander licht.
Dat zie je toch verkeerd. Ik vind de apocalyptische denkbeelden van Jezus ook best wel 'vreemd'. En, ten tweede, waar in mijn redenering op grond van de bronnen blijkt mijn christelijke preoccupatie? Ten derde, een goed wetenschapper overweegt alle mogelijkheden, ook op het eerste oog zeer vreemde.
(II)
Paulus' beeld van Jezus schiet schromelijk te kort omdat hij niet betekenisvol ingaat op de leringen van Jezus, maar liever zijn eigen christelijke filosofie schept over de betekenis van Jezus.
Ik onthoud mij van waardeoordelen over Paulus' geslaagdheid. Als we
for the sake of argument aan zouden nemen dat Paulus' filosofie over Jezus los staat van Jezus zelf, moeten we ons toch afvragen in welke context Paulus opereerde en waar zijn
apocalyptische ideeën vandaan komen. Zoals ik boven heb laten zien, staat Paulus in directe continuïteit met de vroegste christenen, die allen apocalyptische gedachten hadden. Wat je vervolgens schrijft is dan ook niet juist:
Paulus zet dus niet de traditie van Jezus voort, maar begint een nieuwe. De apocalyptische denkbeelden van Paulus staan in verband met dergelijke denkbeelden van de christenen die de secundaire laag van Q vorm gaven.
Paulus schreef in de jaren 50-60, en heeft vanaf ten laatste 35 nC contacten met de vroegste christelijke gemeenten. Vooral dat laatste pleit sterk tegen een 'secundaire Jezusbeweging'.
(III)
De apocalyptische denkbeelden over Jezus zijn een product van een Joods-christelijke cultuur waarin dit soort denkbeelden al aanwezig waren. Ze zijn nooit door de historische Jezus bevestigd of geproduceerd. De Jezus van het Joods-Griekse christendom is een ikoon die zorgvuldig een plek is gegeven in een zelf-bedachte (als in niet door Jezus bedachte) ideologie.
Aardige stellingen allemaal, maar waar zijn je argumenten?
Volgens mij laten de bronnen iets anders zien. Joods-apocalyptische stromingen waren er in de 2e eeuw voor tot de 1e eeuw nC volop. Denk aan de Essenen, denk aan Johannes de Doper, denk aan boeken als Daniël, Henoch en allerlei andere apocalyptische boeken. Die joods-christelijke cultuur waar je over spreekt is (onder meer) daar op geënt, en wel, dat is het meest aannemelijk, via Jezus zelf.
Hoe verklaar je trouwens dat de vroegste traditielagen in het NT allen apocalyptisch gestempeld zijn, terwijl tegen het einde van de 1e eeuw deze trekken duidelijk afnemen of zelf totaal afwezig zijn (denk aan het evangelie naar Johannes)?
