Cicero schreef:Het problematische aan jouw opvatting vind ik dat je een bepaald beeld van Jezus als het juiste bombardeert en vervolgens alles wat daar van af wijkt als 'christelijk' (in negatieve zin) wegzet.
Want, wat zijn je criteria? Je hebt het steeds over de oudste kern van Q, maar daar heb ik toch wel zo m'n bedenkingen bij:
- Wat zijn de criteria om in Q te schiften tussen vroeger en later?
Het is geen "opvatting", maar het is de enige manier waarop ik het Nieuwe Testament kan lezen.
Christenen en andersgelovigen "bombarderen" hun beeld van Jezus ook tot de enige juiste. Als je meerdere beelden van Jezus zou moeten gaan verdedigen, zou het wat lastig worden?
Ik wil benadrukken dat Q geen uitsluitsel geeft over het beeld dat iemand van Jezus heeft. Als je de boeken leest van theologen die mee hebben meegeholpen Q te schiften van later materiaal en die de ontstaansgeschiedenis van Q proberen te verklaren, merk je dat ze soms terloops (of expliciet in aparte publicaties) heel verschillende beelden van Jezus creeeren, al heeft het weinig van doen met de christelijke visie.
Als je te weinig weet over de criteria om het materiaal binnen Q verder te schiften zou je wat wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp kunnen lezen. Je kunt het latere materiaal van het vroegere materiaal meestal goed scheiden, omdat het een geheel andere invalshoek heeft en dit materiaal verraadt dat degenen die het schreven, zich met heel andere zaken bezig hielden dan degene(n) die het oudste materiaal produceerde(n) (volgens mij Jezus zelf, maar theologen spreken zich daar niet of nauwelijks over uit). De inhoud, het thema, taalgebruik en de stijl van dit latere materiaal is heel anders van karakter dan dat van de oudste kern.
Cicero schreef:- Waarom zou een eventuele latere toevoeging aan Q niet op Jezus terug kunnen gaan?
Het is natuurlijk theoretisch mogelijk dat een deel van het latere materiaal toch op Jezus terug gaat, maar persoonlijk acht ik die kans zeer klein, omdat de stijl en de manier van denken zo totaal anders is. Het ene is wijs en diep spiritueel, het nieuwere materiaal is vaak veroordelend, beschimpend, dreigend (naar andersgelovigen of mensen die niet gelovig willen worden of soms naar de gelovigen zelf), uiterst vaag, etc, etc. Volgens de theologen die zich ermee bezig houden is het nieuwere materiaal in een heel ander soort gemeenschap ontstaan dan het oudste materiaal (dat "Formative Q" wordt genoemd in het Engels). Ik ben het daar wel mee eens. Het grappige is dat dit enorme verschil in karakter tussen deze twee lagen ook weerspiegeld wordt in de tweeslachtigheid van de houding van christenen zelf. Ook op dit forum vind je die tweedeling terug.
Meervoudige attestaties kunnen zeker van belang zijn, maar alleen als het terug gaat tot de oudste bron. Aan meervoudige attestaties die terug gaan op secundair materiaal heb je niets om historisch materiaal uit de tijd van Jezus zelf te vinden. Mijn persoonlijke versie van het oudste deel van Q is al uitgebreider dan die van de meeste theologen omdat ik er meer dan gebruikelijk zogenaamd "sondergut-materiaal" (alleen bij Mattheus of alleen in Lucas terecht gekomen) bij betrek. De meeste theologen durven dat niet aan, omdat een enkelvoudige attestatie niet zo snel serieus wordt genomen. Het risico dat de schrijvers van Lucas of Mattheus de gezegdes zelf hebben gemaakt vinden ze dan te groot. Ze moeten dan aannemelijk kunnen maken waarom het in het ene evangelie werd weggelaten. Op grond van stijl en inhoud durf ik zo'n gezegde dan soms nog wel tot het oudste deel van Q te rekenen omdat het weinig of niets te maken heeft met de theologie van de schrijver/redacteur en omdat ik het kwa inhoud vind aansluiten bij de rest van Formative Q.
Cicero schreef:- Waarom acht je een zeer hypothetische reconstructie van de oudste kern van Q (zelf ook een hypothese) betrouwbaarder dan Paulus (20 jaar na Jezus, en als we hem mogen geloven, tot de Jezusbeweging bekeerd enkele jaren na 30!) of Marcus (die Q niet gekend heeft en een eigen traditie representeert)?
Paulus is een echte christen. Hij is al iemand die Jezus zelf niet eens gekend of gesproken heeft en ergens anders woonde dan de directe discipelen van Jezus. Hij was dus volkomen vrij om zijn eigen christelijke filosofie te ontwikkelen. Er zijn voldoende aanwijzingen dat de christenen (als je daar al van mag spreken trouwens) in Jeruzalem niet instemden met het werk van Paulus. Daar komt nog bij dat diverse aan Paulus toegeschreven brieven niet eens van zijn hand zijn of zijn veranderd door leden/vroege bisschoppen van de latere kerk. Je moet dus ook nog eens oppassen met welke brieven je te maken hebt (op Wikipedia kun je dat onderscheid nalezen).
Paulus lijkt erg bezorgd over zijn eigen status als apostel, ik kan iemand die zo met zijn status bezig is niet serieus nemen als het over spiritualiteit gaat. Ik vind bovendien erg weinig in letter of geest dat aansluit bij het oudste deel van Q, de kern van de leringen van de Here Jezus. Dat is het grootste probleem dat ik tegenkom, het bijna totale gebrek aan continuiteit. Er werd gewoon iets heel anders, iets heel nieuws gecreeerd. Voor mij is de hele theologie van Paulus een hypothetische constructie die weinig van doen heeft met de missie van Jezus. Net zo vind ik dat van de redacties binnen Q. Het is iets heel anders dat niet aansluit of integraal voortbouwt op wat Jezus was begonnen (die continuiteit zie je wel na de leringen van Boeddha b.v.).
Jij zegt dat de schrijver van Marcus Q niet heeft gekend, maar het Q materiaal dat nog in Marcus terug te vinden is, spreekt dat tegen. Bovendien is de eerste helft van Marcus een soort verhalende versie van Q en is het zeer waarschijnlijk dat hij Q gebruikt heeft om zijn eerste versie van Marcus mee te schrijven. Later zou het passieverhaal daar aan vastgeplakt zijn (met vrij duidelijke kunstmatige invoegingen in het oudere -op Q gebaseerde- deel).
Sommigen beweren dat Q in de tijd van Marcus nog als een soort geheim document werd behandeld, dat alleen door ingewijden kon worden bestudeerd. Hoe dan ook, Marcus hield het grootste deel van de gezegdes weg uit zijn verhalende evangelie.
De auteurs van Lucas en Matteus voegden ze later (gelukkig) beide op geheel eigen wijze weer toe aan het Marcus evangelie, maar gebruikten het materiaal op eigenzinnige wijze in het kader van hun eigen theologie, waarbij je kunt zien dat de oorspronkelijke betekenis van de gezegdes in veel gevallen verloren is gegaan (de redacties binnen Q hadden veel van het materiaal al een andere wending of invalshoek gegeven). Als je de reconstructies bestudeert, is het schokkend om te zien wat voor een verwoestend effect al dit hergebruik heeft gehad op de inhoud en strekking van veel van de gezegdes.
Ik sta niet algeheel negatief tegenover het christendom (net zo min als dat ik algeheel negatief ben over de islam), maar ik zie Jezus niet als iemand die het christendom heeft gesticht of gewild. Het christendom heeft ook grote geesten en mystici voortgebracht. Naar mijn mening was dit alleen mogelijk omdat Jezus er als persoonlijkheid nog in aanwezig was/is. Maar ik zie de leringen van Jezus niet als christelijk en zelfs niet als specifiek Joods.
Ik zie de missie van Jezus als een geknakte missie die feitelijk eindigde met de verdwijning van Jezus. De behandeling van zijn erfenis spreekt wat mij betreft voor zich.
Het is niet zo dat mijn kijk op Jezus enkel op het oudste deel van Q leunt. Het steunt ook op delen van Marcus, waarbij het overigens lastig is om zeker te zijn over de historische correctheid van het beeld dat geschetst wordt. De manier waarop ik dat materiaal schift is:
- is er sprake van een verband met de opstandingsmythe? Zo ja, dan valt het af.
- is het beschrevene in overeenstemming met wat je zou verwachten bij een spiritueel gerealiseerd persoon of is het duidelijk mythisch of symbolisch?
Een betere manier kan ik niet bedenken.
