Karl Barth (1886-1968), door velen bewonderd, door anderen verguisd.
Hij is wel aangeduid als kerkvader. De grootste onder de theologen. Aurelius Augustinus, Johannes Calvijn, en Karl Barth. Toen eens aan de paus - ik weet zo niet meer welke paus dat was - gevraagd werd, wie de grootste theoloog van de twintigste eeuw was, ging die paus iets zeggen wat een Rooms-Katholiek niet graag toegeeft: dat het een protestantse theoloog was, en wel Karl Barth. Geen wonder dus dat er ook een Nederlandse internetpagina aan hem gewijd is.
Maar er is vanuit orthodox-gereformeerde hoek ook scherpe kritiek op hem geuit. Ik denk bijvoorbeeld aan prof. dr. K. Schilder.
De laatste tijd hoor je ook andere geluiden uit meer orthodoxe hoek. Ik denk aan het boek Nee tegen Karl Barth? van René Barkema. Dit kranteartikel is ook een goed voorbeeld. Of enkele kranteartikelen: artikel 1, artikel 2.
Hij was een theoloog met nogal baanbrekende inzichten. Hij is opgevoed in een orthodox calvinistisch gezin, maar ging de liberale kant op. Hij heeft gestudeerd bij Adolf von Harnack en Wilhelm Herrmann, liberale theologen. Toen de Eerste Wereldoorlog echter uitbrak, werd hij zwaar teleurgesteld in de liberale theologie. Hij zag hoe zij de oorlog aanprezen, en hij kon zijn ogen niet geloven. Dat bracht de liberale theologie voor hem in zware discrediet. Het betekende voor hem een ommekeer in zijn denken. Hij trok zich terug voor studie. Het eerste resultaat van zijn studerende bezinning was het boek Römerbrief, een commentaar op de brief van Paulus aan de Romeinen. Daarvan verscheen de eerste uitgave in 1919, en de tweede door hem bewerkte uitgave in 1922. Dat sloeg enorm in, en plotseling was hij bekend geworden. Later heeft hij in de loop van de tijd zijn inzichten uitgewerkt in de Kirchliche Dogmatik.
Hoe moeten we tegen Karl Barth aankijken? Een vraag, waar ik niet zo direct antwoord op heb.
Dat hij een interessante denker/theoloog is staat voor mij wel buiten kijf.
Hij heeft inzichten, waarbij je het gevoel kan hebben dat hij een venster voor je opent. Dingen waar je nog wel even over na kan denken. Zo herken ik mij eigenlijk best wel in zijn visie op religie. Religie is voor hem het willen opklimmen van de mens naar God, een volstrekt ijdel streven. Pas door een daad van God kan de mens God gaan kennen. Maar vanuit de mens zelf is dat een hopeloze onderneming. Dat roept bij mij grote herkenning op, gezien mijn indrukken uit 1998 en 1999 die ik in de wereld (Israël en India) heb opgedaan van religie. Ik zag een heus drama voor mijn ogen: mensen, die zich ik weet niet wat inspannen om met God in het reine te komen, maar waarvan je weet dat het niet baten kan gezien de religieuze visies die elkaar regelrecht uitsluiten. Je ziet de blindheid van de mens voor je eigen ogen. Enorm aangrijpend! Ik heb daar achteraf best wel mee geworsteld. Misschien mag menige gereformeerde wel eens wat dieper afsteken als het over deze zaken gaat.
Tegelijk heeft hij ook opvattingen, waar ik nogal twijfels bij heb. Neem bijvoorbeeld zijn in de buurt komen van alverzoening. Hij heeft zich daarover nooit glashelder uitgesproken. Is dat niet heel gevaarlijk?
Of zijn bezwaar tegen de kinderdoop. Is dat niet een miskenning van Gods verbond?
Of zijn schriftvisie. Ik vind dat nogal vergeestelijkend, waarbij de fysieke kant van de Schrift nogal verontachtzaamd wordt.
Karl Barth... orthodox of heterodox?
Of beiden?
.
