gelijkenissen

[aurora]

Wat is volgens jullie de juiste manier om gelijkenissen te interpreteren. En dan ben ik vooral benieuwd naar de vraag of een gelijkenis één of meerdere betekenissen in zich heeft.

Dus is een gelijkenis allegorisch bedoelt, of is het een beeld van de bekeringsweg/leven als christen, of moet er vooral naar de letterlijke context gekeken worden? Of kan het allemaal?

[Annemieke86]

Ik ga naar de vergelijkenis van de Goede Herder. Hierin vergelijkt Jezus zichzelf met de Goede Herder. Niet één schaap dat tot Zijn kudde hoort, zal hij laten verdwalen. Hij brengt ze allemaal veilig thuis. Dat is dus een beeld/levensweg van een Christen.

De gelijkenis van de talenten bijvoorbeeld kan ook een levensweg van een (Christen) persoon zijn. Wat doe jij met jouw talenten? Vergooi jij ze of doe jij er wat mee?

Als ik zo eens naar de gelijkenissen kijk dan hebben ze grotendeels te maken met de levensweg of het beeld van een Christen. Jezus zette de mensen zo aan het denken. Is dit wat, of dwaal ik nu?

[TheKeimpe]

Je moet sowieso altijd kijken naar de context waarin een gelijkenis staat.
Verder moet je kijken naar welke aspecten uit de gelijkenis bedoeld worden. Om dit met een extreem voorbeeld aan te geven: als in psalm 119 staat dat de dichter als een schaap heeft gedwaald, dan gaat het over het afdwalen. Niet dat hij gedwaald heeft met krulhaar.

Ik neig ernaar om te zeggen dat een gelijkenis bedoeld is als uitleg van een bepaalde situatie en dat je wel heel goed moet weten wat je doet als je het op een andere situatie toe wilt passen.

[Sabra]

Gelijkenissen zijn vooral allegorisch.

[Marnix]

precies... daarom heet het een GELIJKENIS. Het verhaal beeld een boodschap in beeldspraak uit.

[hamlap]

Misschien goed om eens een gelijkenis uit te kiezen en die hier te bespreken. Ik zou niet zo van alle gelijkenissen in één keer willen zeggen dat ze allegorisch of op welke andere wijze dan ook moeten worden uitgelegd. Dat is namelijk 'met grote stappen snel thuis'....

[waarnemer]

Ik kreeg van een predikant een studie over de Joodse achtergrond van het Evangelie en dat geef ik maar door.

Gezien de vele gelijkenissen van Jezus, en het typisch ‘Joodse’ van de gelijkenissen kunnen wij dus in Zijn onderwijs onmogelijk om Zijn gelijkenissen heen. Het vervuld zelfs een centrale sleutelrol in Zijn onderwijs. In veel gevallen vindt Zijn onderwijs zijn uitgangspunt in een gelijkenis die Hij daaraan voorafgaand heeft verteld; in andere gevallen vat Hij Zijn onderwijs samen in de gelijkenis die Hij daarop laat volgen.
Toch is er met het spreken in gelijkenissen door Jezus iets bijzonders aan de hand. Vaak wordt gedacht dat Jezus in gelijkenissen sprak om iets te verduidelijken. Maar dan wordt over het hoofd gezien dat Jezus zelf een andere reden opgaf: 'Daarom spreek Ik tot hen door gelijkenissen, omdat zij ziende niet ziet en horende niet horen noch ook verstaan.' (Matth. 13:13). We krijgen trouwens sterk de indruk dat de betekenis van de gelijkenissen aan de meeste van Zijn hoorders voorbij moet zijn gegaan; want 'Hij verklaarde alles Zijn discipelen in het bijzonder' (Mark. 4:34).

Uitleg van de gelijkenissen
Wat het verstaan van de gelijkenissen bemoeilijkt is dat er geen eenduidende manier van interpretatie is. Trouwens, een van de meest opvallende verschillen tussen de Joodse en de christelijke wijze van exegese of Schriftuitleg, houdt verband met de hermeneutiek, dat is de manier waarop de Schrift wordt uitgelegd.
In de christelijke exegese kan een tekst slechts één, twee of ten hoogste drie betekenissen hebben. Maar dan is het meestal òf òf. In de Joodse exegese heeft een tekst bijna altijd een veelvoud van betekenissen; ja, kunnen de betekenissen soms in tegenspraak zijn met elkaar. En zelfs in het laatste geval is het nog én én. Dit maakt het kunnen volgen van de Joodse manier van Schriftuitleg zowel verwarrend als spannend en boeiend. Daarom zijn de verschillende interpretaties van de gelijkenissen van Jezus nog niet zo vreemd, maar sluiten die aan bij de Joodse manier van Schriftverklaring. We zien in de loop der interpretatiegeschiedenis van de gelijkenissen dan ook een grote verscheidenheid. Wat we steeds weer tegenkomen is de allegorie of vergeestelijken.
(wordt vervolgd)

[elbert]

In de christelijke exegese kan een tekst slechts één, twee of ten hoogste drie betekenissen hebben. Maar dan is het meestal òf òf. In de Joodse exegese heeft een tekst bijna altijd een veelvoud van betekenissen; ja, kunnen de betekenissen soms in tegenspraak zijn met elkaar. En zelfs in het laatste geval is het nog én én. Dit maakt het kunnen volgen van de Joodse manier van Schriftuitleg zowel verwarrend als spannend en boeiend.

In de discussie met Suighnap (zie bijv. hier), kreeg ik juist het gevoel dat hij maar 1 betekenis in een tekst wil zien: de strikt letterlijke.
Dat terwijl de exegese in de tijd waarin het Nieuwe Testament geschreven werd, juist meerdere vormen van betekenissen onderkende, zoals je aangeeft.

[waarnemer]

Wat hebben de gelijkenissen voor betekenis? We zullen in een paar afleveringen bekijken wat de Heere Jezus bedoelde als Hij deze uitsprak tegen degenen die in het zgn. Oude Testament zijn onderwezen.

1.De gelijkenis van de Zaaier
‘En Hij sprak tot hen vele dingen in gelijkenissen, zeggende: “Zie, de zaaier ging uit om te zaaien.’ Twee dingen trekken direct onze aandacht. Het eerste is dat de Heere spreekt van de zaaier, niet van een zaaier. Als Hij de gelijkenis later aan Zijn discipelen verklaart, zegt Hij hun niet wie deze zaaier is, maar spreekt Hij er alleen over wat met het zaad gebeurt dat Hij zaaide.
Het tweede, dat de zaaier uitging. In de verklaring van de tweede gelijkenis zegt de Heere: ‘Die het goede zaad zaait, is de Zoon des mensen.’ De Heere Zelf is dus de Zaaier. Hij kwam met het kostbare zaad, het fijne meelbloem; Hijzelf is de tarwe.
Het zaad dat Hij zaait, kan slechts vrucht voortbrengen als het in goede aarde valt, in de grond sterft, zodat uit de dood vrucht voortkomt. Dit alles wordt hier aangeduid. Wij willen evenwel deze gelijkenis in de eerste plaats toepassen op de dagen van ’s Heren tegenwoordigheid op aarde. In breder zin wijst ze op de tegenwoordige bedeling, waarin Hij de aarde verlaten heeft en het Koninkrijk zich in de handen van de mensen bevindt.
Het zaaien, waarmee Hij begon, duurt nog steeds voort, en de resultaten zijn eveneens dezelfde. Het uitgaan van de zaaier toont ons het begin van iets nieuws; van een nieuwe arbeid die de Heere opnam. Israël had gefaald vruchten voort te brengen, het was de wijngaard uit Jesaja 5. Hij spitte hem om, zuiverde hem van stenen, beplantte hem met edele wijnstokken, bouwde daarin een toren en hieuw ook een perskuip daarin uit en hij verwachtte dat de wijngaard goede druiven zou voortbrengen, maar hij bracht wilde druiven voort … Nu dan, Ik wil u doen weten wat Ik met Mijn wijngaard ga doen; zijn doornhaag wegnemen opdat hij verwoest worde, zijn muur doorbreken opdat hij vertrapt worde’ (Jes 5:2-7). Israël is de vijgeboom uit de gelijkenis; de Heer kwam en vond geen vrucht. De wijngaard is verwoest en de vijgeboom onvruchtbaar geworden. Dit zal niet altijd zo blijven. De wijnstok en de vijgeboom zullen tenslotte vrucht voortbrengen, maar tijdens de onvruchtbaarheid van Israël, is de Zaaier uitgegaan om te zaaien. Waarheen is Hij gegaan? Waar zaait de zaaier in de regel zijn zaad? In de akker. Wat is de akker? De Goddelijke verklaarder geeft ons het antwoord: ‘De akker is de wereld.’
Hieruit volgt, dat, nadat Israël faalde, het Woord in de wijde wereld is gekomen. ‘Beginnende van Jeruzalem en Samaria en tot het einde der aarde.’ Wat zal het resultaat van dit alles zijn? Zal de gehele wereld het Woord ontvangen en elk deel van de akker in cultuur gebracht worden? Zal het gehele arbeidsterrein met het zaad bereikt worden? Gaat er geen korrel verloren?
Wat deze gelijkenis ons leert is wel geheel in strijd met de optimistische droom van het christendom over massale wereldbekering. Een universele ontvangst van het Woord in deze bedeling kan niet verwacht worden, slechts een deel van het gezaaide zaad brengt vrucht voort. Bovendien is er ook een merkbaar verschil in de vrucht. De Heere vestigt in deze eenvoudige gelijkenis de nadruk op het feit, later door de Heilige Geest herhaald, dat in de tijd waarin Hij afwezig is, het Woord gepredikt en Zijn genade wordt aangeboden, dat Woord nog in groter mate zal verworpen worden en slechts een vierde deel vrucht voortbrengt, de rest faalt.
Tekenend is dat wij dit belangrijke feit van deze bedeling aantreffen op de drempel van Mattheüs 13. Helaas, is het door de grote massa van de belijdende christenheid niet geloofd. Het spreken over falen in deze bedeling en het ontkennen van een spoedig op hand zijnde wereldbekering, wordt door velen beschouwd als een symbool van ongeloof. Soms wordt men zelfs beschuldigd van twijfelen aan de macht van de Geest om de gehele wereld te bekeren, alsof de Heilige Geest van de hemel gezonden zou zijn om de wereld te bekeren!

De volgende keer hopen we iets dieper op deze gelijkenis in te gaan.

[elbert]

In breder zin wijst ze op de tegenwoordige bedeling, waarin Hij de aarde verlaten heeft en het Koninkrijk zich in de handen van de mensen bevindt.

Ten diepste is dit natuurlijk niet zo: het Koninkrijk is een zaak van de Drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest. Hij zorgt voor de uitbreiding ervan. Daarmee kun je dus zeggen dat in de huidige bedeling de nadruk ligt op het werk van de Geest, Die door de Vader en de Zoon gezonden is. Hij overtuigt van zonde, en van gerechtigheid, en van oordeel (Joh. 16:8 ).

Wat deze gelijkenis ons leert is wel geheel in strijd met de optimistische droom van het christendom over massale wereldbekering. Een universele ontvangst van het Woord in deze bedeling kan niet verwacht worden, slechts een deel van het gezaaide zaad brengt vrucht voort. Bovendien is er ook een merkbaar verschil in de vrucht. De Heere vestigt in deze eenvoudige gelijkenis de nadruk op het feit, later door de Heilige Geest herhaald, dat in de tijd waarin Hij afwezig is, het Woord gepredikt en Zijn genade wordt aangeboden, dat Woord nog in groter mate zal verworpen worden en slechts een vierde deel vrucht voortbrengt, de rest faalt.

Overigens is het prima in overeenstemming met de gereformeerde verkiezingsleer.

Tekenend is dat wij dit belangrijke feit van deze bedeling aantreffen op de drempel van Mattheüs 13. Helaas, is het door de grote massa van de belijdende christenheid niet geloofd. Het spreken over falen in deze bedeling en het ontkennen van een spoedig op hand zijnde wereldbekering, wordt door velen beschouwd als een symbool van ongeloof. Soms wordt men zelfs beschuldigd van twijfelen aan de macht van de Geest om de gehele wereld te bekeren, alsof de Heilige Geest van de hemel gezonden zou zijn om de wereld te bekeren!

De volgende keer hopen we iets dieper op deze gelijkenis in te gaan.

Hmm, het "falen" in deze bedeling wordt van toepassing geacht op mensen, alsof mensen vanuit zichzelf in staat zouden zijn om te geloven. Integendeel. Het is Gods gave, gewerkt door de Heilige Geest, want als het van mensen af zou hangen, zou er niemand zalig worden. En daarmee is tegelijk aangegeven, dat het God is, Die verkiest en Zijn Koninkrijk bouwt.

[Raido]

Gelijkenissen zijn vooral allegorisch.

Toch zitten er wel bepaalde leerstellingen in die niet direct gelijkend/allegorisch bedoeld zijn. Hierbij denk ik zelf aan de gelijkenis van de Rijke man en de arme Lararus waar Jezus Christus spreekt over de hel en de hemel alsof men elkaar zou kunnen zien. Is dit dan onderdeel van de gelijkenis, of is ons beeld van Hemel/Hel (of eigenlijk Hemel/Dodenrijk) gewoon niet zoals in die dagen?

*Hel/Hemel dat zijn de Statenvertaling-termen*

[Tobbe]

Gelijkenissen zijn verhalen die sowieso al een boodschap hadden. Neem bijvoorbeeld het verhaal van de verloren zoon. Daar ligt voor iedereen een boodschap in, religieus of niet religieus.

Het feit dat een verhaal in de Bijbel staat, zegt natuurlijk ook wat. Niet voor niets zijn die verhalen erin gezet, en van die verhalen is het de bedoeling de achterliggende gedachte te onthouden. Om iets duidelijk te maken, werd er een gelijkenis verteld. De gelijkenis van de verloren zoon is in feite het vertellen van een bekering, maar dan in een verhaaljasje.

Kijk bijvoorbeeld ook bij de verloren penning, of het verloren schaap. Jezus vertelt eerst de gelijkenis en daarna volgt Lukas 15.10 : Alzo, zeg Ik ulieden, is er blijdschap voor de engelen Gods over één zondaar die zich bekeert. Dus na de gelijkenis geeft Jezus zelf al aan dat er een diepere laag onder zit, wat dus aangeeft dat het allegorisch is.

Verder zit er natuurlijk wel verschil in, wat voor soort metafoor je ziet. Neem bijvoorbeeld het boek Joël, daar is ook sprake van een grote metafoor, namelijk een sprinkhanenplaag, die vergeleken wordt met de antichrist en het laatste oordeel. In dat geval is er niet sprake van een beeld van de bekeringsweg ofzo.

Wat wel blijft staan, is dat alles in de Bijbel zijn betekenis heeft. Anders zou God het niet waard gevonden hebben dat in Zijn boek op te laten schrijven.

[Raido]

Wat wel blijft staan, is dat alles in de Bijbel zijn betekenis heeft. Anders zou God het niet waard gevonden hebben dat in Zijn boek op te laten schrijven.

Ja, maar niet alles heeft een Geestelijke strekking.

[Tobbe]

Wat wel blijft staan, is dat alles in de Bijbel zijn betekenis heeft. Anders zou God het niet waard gevonden hebben dat in Zijn boek op te laten schrijven.

Ja, maar niet alles heeft een Geestelijke strekking.

be·te·ke·nis (de ~ (m.), ~sen)
1 begrip, inhoud van een woord of mededeling, de strekking, bedoeling => significatie, zin
2 belang => waarde

Als je gelooft dat de hele Bijbel geïnspireerd is door de Heilige Geest, dan kun je er niet omheen dat alles zijn betekenis/ strekking heeft. Ik zeg niet dat alles een gééstelijke betekenis heeft, dat maak jij ervan, alhoewel ik wel denk dat 99% een geestelijke strekking heeft. Alleen bijvoorbeeld geslachtsregisters, daar kan ik niet bepaald een geestelijke betekenis in vinden, hoewel onze voormalige dominee ooit uit zo'n geslachtsregister gepreekt heeft.

[hans_is_eigenwijs]

Ik ga naar de vergelijkenis van de Goede Herder. Hierin vergelijkt Jezus zichzelf met de Goede Herder. Niet één schaap dat tot Zijn kudde hoort, zal hij laten verdwalen. Hij brengt ze allemaal veilig thuis. Dat is dus een beeld/levensweg van een Christen.

Sterker! Als er één schaap afdwaalt dan gaat Hij dat zoeken, maar laat Hij de anderen op het veld alleen achter? Heb je je wel eens voorgesteld waarom Hij dat doet? Want dan vallen die schapen toch ook misschien wel ten prooi van een wolf?