M'n vader heeft een brochure geschreven voor onze gemeente, met zijn toestemming neem ik hier de inhoud over :
The Passion of the Christ
Enkele overwegingen bij een verfilming
van het lijden en sterven van Christus
Geschreven naar aanleiding van de vraag van een jongere
en ter beschikking gesteld voor anderen.
door ds. J.W. Schoonderwoerd
1. Wil men Jezus Christus naspelen?
Geloven we in Hem? Dan is Hij voor ons “Gods eniggeboren Zoon, onze Heere”. Welke gelovige haalt het in zijn hoofd om voor Christus te gaan spelen? Zouden de apostelen dat gedaan hebben?
Zij hadden het meegemaakt; zouden zij hebben willen voordoen wat er met Hem gebeurd was? Hoeveel eerbied hebben zij voor de Heere en voor Zijn lijden. Ik geef maar enkele voorbeelden uit wat een ontzettend lange lijst zou worden: Mat.16:16; Luk.5:8; Joh.1:14,27,29,50; Joh.21:12; Rom.1:1_5; Hebr.2:10; 1Petr.1:19_21; Openb.1:5_7,17.
Zouden zij het gedaan hebben, nadat ze geleerd hadden hoe zondige mensen zij zelf waren, omdat ze Hem hadden verlaten of zelfs verloochend?
2. Kan men Jezus Christus naspelen?
Hij is God en mens in één persoon. Hij is nooit God zonder ook mens te zijn en nooit mens zonder ook God te zijn. Wie Hem gezien heeft, heeft de Vader gezien (Joh.14:9). Zou dat ooit gezegd kunnen worden van het zien van de hoofdrolspeler in de film? De gedachte alleen al is godslasterlijk.
3. Mag men Jezus Christus naspelen?
Niet voor niets heeft God geboden: “Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gelijkenis…”
Christus is het beeld van God (Kol.1:14_17; Hebr.1:3).
Het rechte zicht op dit Beeld krijgen we uit het heilig evangelie.
4. Maar Christus is toch ook waarachtig mens; kan en mag Hij als mens niet uitgebeeld of nagespeeld worden?
Hij is nooit alleen maar mens, “slechts een gewoon mens”. In Hem woont de volheid van de Godheid lichamelijk (Kol.2:9). Maar behalve dat Hij ook God is, is Hij als mens ook zonder zonde, de Rechtvaardige. “Een onbestraffelijk en onbevlekt Lam” (1Petr.1:19). Welk zondig mens kan zich in Hem inleven en Hem naspelen?
Denk aan Zijn ontferming (Mat.9:36), zachtmoedigheid en nederigheid (Mat.11:29), aan Zijn gewilligheid (Joh.18:11), aan Zijn geduld (1Petr.2:23), aan Zijn gehoorzaamheid (Filip.2:8 ), Zijn liefde (Joh.13:1) enz. Wie is in staat daar een getrouw beeld van te geven? Is ieder beeld dat men neerzet van Christus niet per definitie een verkeerd beeld? Wie durft te denken dat hij de zelfde uitstraling heeft als Christus, de gezalfde met de Heilige Geest?
Omdat tijdgenoten Zijn optreden ook konden zien, lijkt een afbeelding waarop Christus te zien is me niet altijd verkeerd: Als die niet is bedoeld om Christus uit te beelden, maar om het bijbels verhaal te illustreren. Het gaat dan niet om een portret of iets dergelijks van Christus, maar om een eerbiedige en sobere schets van een moment in de bijbelse geschiedenis. Het is wel goed daarin terughoudend te zijn. Er is verschil tussen de schets van een pasgeboren kind in een kribbe waarvoor herders of wijzen neerknielen en een gedetailleerd beeld van de verschrikkingen uit de lijdensgeschiedenis.
Het blijft echter een geschilderde of getekende plaat, waarbij ook grenzen in acht genomen moeten worden. Maar tegen het naspelen van Christus zijn onoverkomelijke bezwaren in te brengen zoals ik hierboven heb aangegeven.
5. De impact op de toeschouwers
Mensen die naar de film gaan kijken, zullen voortaan bij het lezen of horen van de lijdensgeschiedenis de beelden voor zich krijgen die men in Hollywood ervan gemaakt heeft. Zeker als de beelden door hun afschuwelijkheid zoveel indruk maken. Men zal onbewust denken: zo was het en zo ging het. Het zal voor altijd het onbevangen lezen van de bijbel hinderen.
6. Getrouwe weergave?
Er zijn in de film dingen (volgens lijsten op internet zelfs een heleboel dingen) die niet gebaseerd zijn op de bijbel. Ze zijn eraan toegevoegd of gaan in tegen de bijbel. Vaak zijn ze ontleend aan legenden en visioenen. Bijv.: Petrus knielt na de verloochening voor Maria en belijdt aan haar zijn verloochening. Ze strekt haar hand uit naar hem, maar hij rent weg en zegt dat hij het niet waard is. Tweemaal zegt hij haar dat ze hem niet moet aanraken.
Jezus wordt gevangen gehouden in een kerker onder de tempel en Maria gaat er heen en legt haar hoofd op de stenen omdat ze de aanwezigheid van Jezus voelt. Tegelijkertijd ziet Jezus omhoog naar Maria.
Op weg naar Golgotha valt Jezus zes keer, terwijl in de bijbel niet een keer genoemd wordt.
Op weg naar het kruis zegt Jezus tegen Maria: “Zie Ik maak alle dingen nieuw.” Dit zijn woorden van Jezus gesproken tot Johannes op Patmos, pas vele jaren later.
Op Golgotha vraagt Maria aan Jezus of ze met Hem kan sterven: “Flesh of my flesh and heart of my heart, let me die with you”.
Enz. enz.
7. Het zelf als het ware meemaken?
De film geeft een gedetailleerd beeld van het lichamelijke lijden in al zijn verschrikkingen. De Schrift is echter sober in het verhalen van het lijden van Christus. Bovendien stond niet iedereen toen dichtbij alles wat er gebeurde. Velen schouwden het aan “van verre”. Men verborg het aangezicht voor Hem. In Gethsémané waren slechts drie discipelen dichter bij, maar nog steeds op een afstand en ze vielen in slaap. In het huis van de hogepriester bevond Petrus zich op de achtergrond. Het dieptepunt van het lijden van Christus was tijdens drie uren duisternis. In de film kan men het nu allemaal van dichtbij meemaken. Is dit Gods bedoeling? Waar is de eerbiedige afstand en de huiver voor wat de Man van smarten heeft geleden?
8. Veel geweld en bloed
De film voldoet aan de begeerte van de massa naar geweld en bloed in een film. Echt iets voor sadisten. Zal het hen misschien op ideeën brengen? Zullen christenen straks misschien moeten lijden met zo’n film als inspiratiebron voor hun vervolgers? Moeten we hier niet denken aan de bijbeltekst “Geeft het heilige de honden niet” (Mat.7:6)?
9. Was dit nu Zijn lijden?
Het lijden van Christus was bovenal een geestelijk lijden. “De straf die ons de vrede aanbrengt was op Hem” (Jes.53). Zijn bloed vloeide al toen er nog geen vijand aanwezig was (Luk.22:44) in Gethsémané. De toorn van God verschrikte Hem. Hij werd van God verlaten op Golgotha. Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden. Hij streed met de vorst der duisternis (Gen.3:15; Luk.22:53). Deze bijbelse noties kunnen niet zichtbaar gemaakt worden, maar moeten geloofd worden.
10. Onvoorstelbaar
Het lijden van Christus is dan ook uniek. Geen mens heeft geleden wat Hij heeft geleden. Daarom kan geen mens het zich indenken, laat staan het uitbeelden. “Hij heeft de pers alleen getreden” (Jes.63:3). Niemand was met hem.
Het kruis dat wij moeten opnemen en waarmee wij Hem moeten volgen is niet hetzelfde als Zijn kruis. Het dragen van ons kruis is bepaald geen toneelspel.
11. Kan het zien van de beelden helpen om te gaan geloven?
De tijdgenoten, de soldaten, de priesters hebben echt gezien wat er is gebeurd en niet een verfilming. Ze hebben de tekenen meegemaakt: drie uur duisternis, beven van de aarde, scheuren van de rotsen, scheuren van het voorhangsel… Het bracht de scharen niet tot inkeer. Waarom denkt men dat een film, waarin je nu eenmaal de wonderlijkste dingen kunt laten gebeuren, wel tot geloof zal leiden?
Zelfs de toenmalige gelovigen (de discipelen en de vrouwen) zijn niet door de lijdensgeschiedenis in het geloof gesterkt maar in verwarring gebracht.
12. Toch geloof...
De doorbraak voor het geloof kwam pas na de uitstorting van de Heilige Geest, zeven weken later. Christus en Zijn lijden waren toen niet meer te zien. Gepredikt werd Hij wel. Het evangelie is een BOODSCHAP die gebracht moet worden, verkondigd moet worden, geproclameerd moet worden, verteld moet worden, gepredikt moet worden. Ons oog wordt niet verzadigd met zien (Pred.1:8 ), maar ons hart moet vernieuwd worden. Door Woord en Geest. Dan gaan wij door het geloof “zien op Jezus” (Hebr.12:2).
Illustratie van de kracht en de waarheid van de goede boodschap moeten de christenen zelf zijn. Dat het hieraan ontbreekt, kan wel eens een reden zijn voor de vraag naar een zichtbaar evangelie.
13. Het lichaam en bloed van Christus
Christus heeft Zelf zichtbare tekenen van Zijn lichaam en van Zijn bloed gegeven. Tekenen waaraan niets bloederigs te zien is. Sobere tekenen die genoeg zijn voor het geloof. Het zijn tekenen en zegelen die bij het woord komen. En de Geest wil bij het gebruik ervan zo werken dat je door het geloof Christus nabij mag weten.
We kunnen beter de heilige sacramenten zien op het witte doek van de avondmaalstafel, dan het namaak_lijden op het witte doek van de bioscoop.
14. Brengt het beeld het evangelie niet dichter bij de mensen dan het gesproken woord?
Hoewel er in de tijd van het N.T. volop toneel werd gespeeld in de theaters die je in alle steden vond, hebben de apostelen hiervan geen gebruik gemaakt om het evangelie bekend te maken.
Wat de mensen te zien moeten krijgen, zijn onze goede werken (Mat.5:16), het gelovig gemeenteleven (Hand.2:43,47), onze vrijmoedigheid (Hand.4:13), onze liefde (Rom.12:9-21) enz.
15. Maar is het geen steun in de rug om te weten hoe het allemaal geweest is en hoe Christus geleden heeft?
Het is maar de vraag of het allemaal zo geweest is. Wat je ziet is slechts de interpretatie van de regisseur. Verder zijn er, zoals we eerder zagen, dingen niet kloppen.
Bovendien gaat het er niet om of wij het gezien hebben, maar of wij het geloven. Zalig zijn zij, die niet gezien hebben en toch geloven (Joh.20:29), die Hem niet gezien hebben en Hem toch liefhebben en in Hem geloven en zich in Hem verheugen (1Petr.1:8 ).
Alle oog zal Hem eenmaal zien, ook degenen die Hem doorstoken hebben (Openb.1:7). Maar het feit dat ze Hem al eerder hebben gezien zal hen niet zalig maken.
Het gaat er niet om of wij Christus naar het vlees gekend hebben (als mens). Al heeft iemand Hem persoonlijk gekend, dan is dat voor het geloof volstrekt niet meer van belang (2 Kor.5:16).
Het gaat er nu om dat wij Hem door het geloof kennen als onze Zaligmaker en onze Heere.
Dit zuivere zicht op Christus geeft de Heilige Geest die ons in al de waarheid zal leiden.
16. Iemand zou door het zien van de film aan het denken kunnen worden gezet en de bijbel kunnen gaan lezen?
God kan door een kromme stok een rechte slag toedienen. Maar daarom mogen wij nog geen kromme stokken gaan gebruiken.
17. Is het niet prachtig dat het evangelieverhaal (?) nu in zoveel bioscopen draait?
Al willen sommigen de film voor evangelisatie-doeleinden gebruiken, de bioscopen draaien de film om eraan te verdienen en niet om te evangeliseren. Met hetzelfde doel worden films gedraaid vol geweld of seks. Als massa’s mensen nu deze film willen zien, is dat een “hype” en niet omdat ze opeens allemaal zo heilbegerig zijn. De mens wil een schouwspel zien, toen op Golgotha en nu in de bioscoop.
18. Je kunt toch naar aanleiding van de film een gesprek beginnen met mensen die hem gezien hebben?
Je kunt naar aanleiding van veel zaken een goed gesprek beginnen: zelfs naar aanleiding van een sterfgeval, van een moord, van een oorlog. Dat zal ook kunnen naar aanleiding van het draaien van deze film. Maar dat zegt niets over datgene wat de aanleiding vormde voor je gesprek.
In het licht van het voorafgaande doet de inhoud van de film de zaak van het evangelie veel schade aan.
19. Moet je de film zelf gezien hebben om erover te oordelen?
Veel genoemde bezwaren gelden zonder dat je de film gezien hoeft te hebben. Als we het maken van een film over het lijden van Christus verwerpen, moeten we er ook niet naar gaan kijken.
De getuigenissen (van voor- en tegenstanders) over het vele geweld en het vele bloed bevestigen elkaar.
De opsomming van passages die niet kloppen met de bijbel is duidelijk genoeg.
20. Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede?
Dat is een verkeerd geciteerde en verkeerd gebruikte bijbeltekst (1Thess.5:21). Dit bijbelwoord moedigt ons niet aan om alles uit te proberen (dat zou dan bijv. ook voor een bordeel gelden). Integendeel. De tekst zegt juist: Beproeft alle dingen. D.w.z. je moet niet kritiekloos alles aanvaarden wat je pad kruist, maar voor je iets overneemt moet je het toetsen aan Gods woord.
Als het om zo’n film gaat is onze norm niet: als het maar over Christus gaat is het altijd wel o.k.
“LEER MIJ, O HEER, UW LIJDEN RECHT BETRACHTEN…”
© ds. J.W. Schoonderwoerd
Maassluis
e-mail:
jwschoonderwoerd@kliksafe.nl