elbert schreef:Welk probleem het oplost? Het niet vertegenwoordigd zijn in het parlement. Dat lijkt me voor een christelijke politieke partij een groot probleem. En voor de democratie eigenlijk ook als je voldoende stemmen kunt krijgen om tenminste 1 zetel te halen en er door een kiesdrempel van buitengesloten wordt.
Dat klopt, hoewel ik kan voorstellen dat het om democratische redenen ook goed is dat er een kiesdrempel komt, het is namelijk ook in belang van de democratie dat er coalities gevormd kunnen worden, dat er een stabiele regering is enzovoorts. Je kan van landen met een kiesdrempel *Duitsland, België, Zweden, Finland, Denemarken bijvoorbeeld) niet zeggen dat het geen democratieën zijn omdat er een kiesdrempel is (bij ons is de er natuurlijk ook alleen ligt die nog lager, namelijk wat je nodig hebt om 1 zetel te halen)
Maar goed, ik zie voordelen maar ook nadelen en voor de kleine christelijke partijen zou het bijvoorbeeld niet goed zijn, dan moet je fuseren maar daardoor verlies je je kleur een beetje... of een flank worden in grotere partij maar dan heb je een flinke kans dat je wordt opgeslokt door de grote groep.
Dan vind je de grondwet op dit punt eigenlijk ook vreemd. Want die gaat uit van individuele volksvertegenwoordigers. Volgens de grondwet is het bestaan van politieke partijen juist vreemd. Eigenlijk zouden er wat de grondwet betreft geen politieke partijen op het stembiljet moeten komen, maar allereerst kandidaten om volksvertegenwoordiger te worden. Dat mensen dat anders ervaren en partijen belangrijker vinden dan volksvertegenwoordigers, dat zal wel, maar zo hebben de opstellers van de grondwet het niet bedoeld. Zij bedoelden een parlement van volksvertegenwoordigers, niet een parlement van partijen.
Dan klopt het toch dat de grondwet op dit punt vreemd is want die schetst een bepaald beeld (wat jij hier nu ook schetst) terwijl het in de praktijk helemaal niet op die manier gaat. Dan is de grondwet dus vreemd of misschien beter gezegd, de actuele situatie (maar zo gaat dat al decennia) is vervreemd van het beeld dat de grondwet schetst. Alleen is er niet echt een oplossing voor het probleem want alls individuele volksvertegenwoordiger moet je wel mandaat van het volk hebben en dat is er niet.
Kijk, we gaan even naar 2023 kijken, de PVV als grootste partij bijvoorbeeld. Ze halen 37 zetels, De kiesdeler is 68.951 stemmen, de voorkeursdrempel 17238 stemmen. De drie PVV'ers die de voorkeursdrempel halen zijn Wilders (91% van de stemmen) Agema (5%) en Bosma (2%). De rest haalt de 10000 stemmen niet. De nummer 21-37 halen de 1000 stemmen niet. Toch komen ze in de Tweede Kamer want de PVV wint 37 zetels en dus worden gewoon de eerste 37 mensen van de lijst aangewezen. Maar kan je dan van de nummer 37 (0,02% van de stemmen) zeggen: Het volk heeft jou als individuele volksvertegenwoordiger gewild? Dat denk ik niet, ze hebben allemaal op Wilders / PVV gestemd. Stel dat de nummer 37 (met 416 stemmen) een conflict krijgt met de PVV en zegt: "Ik stap eruit", dan mag hij die zetel meenemen want op papier is hij gekozen als volksvertegenwoordiger, maar in de praktijk heeft haast niemand op hem gestemd. Men heeft wel massaal op de nummer 1 van de PVV gestemd waar die persoon vervolgens een conflict krijgt.
Dan botst de theorie van de grondwet toch met hoe het er in de praktijk aantoe gaat? En dat hebben Thorbecke en co vast niet zo bedoeld, maar die wisten ook nog niet dat politieke partijen steeds belankrijker gingen worden want toen de grondwet werd geschreven bestonden die nog niet. Daarnaast had je toen nog het meederheidsstelsel waardoor je afvaardigingen per regio had, je (als je bij de 10% van de mannen hoorde die mocht stemmen) stemde op een lokaal iemand die je kende, die je vertrouwde om je te vertegenwoordigen. Vanaf 1917 is dat systeem er niet meer en dus stemmen mensen meestal niet meer op iemand uit de regio maar gewoon op de partijleider. Kortom, het idee zoals het bedacht was werkt in de praktijk allang niet meer zo. Daarom lijkt het me beter om te zeggen: Mensen stemmen op een partij dus de zetels zijn ook van de partij, tenzij mensen de voorkeursdrempel halen want in dat geval geeft de kiezer duidelijk aan dat ze die specifieke persoon als volksvertegenwoordiger willen zien. Als je je op dat laatste wil beroepen moet je daar ook voldoende mandaat voor hebben gekregen van de kiezer.
ps. Voor de statistieken, bij de verkiezingen van 2023 was er 1 persoon die in de Tweede Kamer kwam die er zonder voorkeursstemmen niet in was gekomen.





