Waarom is de Bijbel zo moeilijk om te lezen? Wat te doen?

[Rozijn]

In het rumoer rondom de Bijbelvertalingen (een discussie kun je het niet noemen) klinken nogal eens wat argumenten voor en tegen. Het gaat vaak zo: “De SV is te moeilijk om te begrijpen, daarom is een hertaling of andere vertaling wenselijk.” “Nee, het is een geestelijk probleem, of gewoon luiigheid.”
Zo’n discussie wil ik niet nog eens over gaan doen. Doel van dit topic is om samen na te denken over de belemmeringen die er zijn voor het begrijpen van de Bijbel en eventuele remedies daartegen.

Belemmering 1: Het taalprobleem
Taal verandert, een vertaling is in een bepaalde tijd gemaakt en verandert niet meer daarna. Hierdoor ontstaat een kloof. Zeker voor iemand die nieuw begint te lezen in een oudere vertaling.
Daarnaast is er een probleem dat een vertaling een vertaling is. Dat levert lastige problemen op omdat niet alles goed in het Nederlands is weer te geven. Koos de vertaler er voor om zo dicht mogelijk bij de grondtaal te blijven, dan is de doeltaal bij voorbaat niet eenvoudig.
Remedie: Je kunt kiezen voor een nieuwere vertaling, maar dan speelt de discussie of die wel net zo betrouwbaar is etc. etc. etc. Dat is ook zeker een belangrijk punt!
Wil je de oudere vertaling blijven gebruiken, dan zul je de nieuwe lezer vertrouwd moeten maken met de taalproblemen. Concreet: leg maar uit aan een kind wat de woorden betekenen. Leg maar uit hoe de zinsconstructie werkt.

Belemmering 2: Gebrek aan kennis van andere Bijbelgedeelten
De Bijbel vormt een geheel. Je kunt de Hebreeënbrief niet begrijpen als je niet bekend bent met de oudtestamentische tabernakel. Waarom worden de farizeeërs boos als Jezus zich de Goede Herder noemt? Dat is beter te begrijpen als je Ezechiël 34 kent. Enz. Maar als je die gedeelten niet kent, blijft veel onduidelijk. Dan kan de taal helder zijn, maar van Wie zegt de profeet dit?
Een concreet voorbeeld: pas ging ik met een stel jongeren uit het boek Jozua lezen. Voor het lezen vroeg ik wie Jozua eigenlijk was en wie hij opvolgde. Sommigen wisten het echt niet. Maar dan is het boek al veel minder duidelijk.
Remedie: Voor kinderen en jongeren: vertel ze de geschiedenissen van jongs af aan! Vraag na het lezen waar het over ging. Is iets onduidelijk, leg het uit. Plaats geschiedenissen in hun context.
Voor de lezer zelf, die al wat ouder is: houd aan in het lezen. Pak desnoods een keer een kinderbijbel voor oudere kinderen en lees die door. Hoe meer kennis van geschiedenissen je hebt, hoe beter je nieuwe dingen kunt koppelen.

Belemmering 3: Gebrek aan kennis van de achtergronden
De Bijbel is geschreven in een tijd en cultuur die nogal verschilt van de onze. Als Elisa vraagt om twee delen van de geest van Elia, is dat niet ineens helder. Totdat je beseft dat de eerstgeborene een dubbele erfenis kreeg. Dan blijkt Elisa te vragen of hij als een oudste zoon van Elia mag zijn. Zo zijn er legio voorbeelden.
Remedie: Verdieping in de Bijbelse tijd en cultuur is belangrijk. Voor jonge kinderen wordt er vaak al veel uitgelegd in een kinderbijbel. In Bijbelverklaringen is er ook vaak ruime aandacht voor. Maar ook in preken etc. moet deze uitleg een plaats hebben.

Belemmering 4: Gebrek aan motivatie/tijd om het te begrijpen
Niet alles is in één keer duidelijk. Soms moet een Bijbelgedeelte wat taalkundig wel te volgen is toch meerdere keren gelezen worden. Over wie wordt wat gezegd? Wat gebeurde er in het hoofdstuk ervoor? Dat kost tijd. Even gauw lezen maakt dat je niet gauw begrijpt wat er staat.
Remedie: Maak tijd. Reserveer tijd om rustig te kunnen lezen. Heb je weinig tijd, lees een korter stukje zodat je tijd overhoudt voor het bepeinzen.

Belemmering 5: Het niet willen begrijpen, of een eigen invulling aan de Bijbel geven.
De Bijbel is scherp, heel scherp, als het gaat om wie de mens geworden is door de zondeval. Dit beeld schuurt wel eens met hoe we naar onszelf kijken… “Niemand die goed doet? Nou, ik weet niet hoe ik dat moet begrijpen, ik doe toch wel …” “Zou er niet misschien mee bedoeld worden dat… “ Enz. Hoe listig kan een mens zijn om zichzelf buiten schot te houden. De Bijbel is wel moeilijk zeg?! Of doen wij moeilijk door niet te luisteren?
Remedie: Je eigen kleinheid en onwetendheid en eigenwijsheid belijden en vragen om de leiding van Gods Geest.

Vergeet ik dingen? Zie ik dingen verkeerd? Vul gerust aan!

[Marnix]

Ik vind bij punt 1 dat betrouwbaarheid niet alles is. Doel is dat de boodschap zo goed mogelijk overkomt op de lezer. Stel, je hebt de Statenvertaling en we zeggen even dat die qua betrouwbaarheid 95 op de schaal van 100 scoort. En we hebben de Nieuwe Bijbelvertaling die 90 scoort (dit zijn even bedachte getallen ter voorbeeld, ik wil niet stellen dat de NBV minder betrouwbaar is maar het gaat om het idee). Als beide vertalingen dan even begrijpelijk zouden zijn zou je kunnen stellen dat meer van de boodschap overkomt als je de SV leest. Maar je hebt ook begrijpelijkheid. Begrijpelijkheid zorgt er ook voor dat de boodschap overkomt. Dus stel dat bij begrijpelijkheid inhoud van de NBV voor 90% begrijpelijk is punten krijgt en bij de SV voor 80%.

Dan is een eenvoudig rekensommetje:
NBV: 90% van 90 = 81
SV: 80% van 95 = 76

Goed, het gaat om het idee. Een zo betrouwbaar mogelijke vertaling heeft alleen zin als je die vertaling ook begrijpt, anders kan het nog zo betrouwbaar zijn, door begrijpelijkheid mis je dan alsnog een deel van de inhoud.

Overigens zijn er heel betrouwbare vertalingen die toch ook begrijpelijk zijn. De HSV vind ik in deze ene mooie tussenvorm, de NBV vind ik ook niet zo slecht als sommigen zeggen. Ik heb toen die door mij en mijn kerk in gebruik werd genomen ontzettend veel geleerd, dingen opeens begrepen omdat ze in begrijpelijke taal staan.

[Jvslooten]

Ik krijg de indruk dat in het rumoer (want een discussie gaan we het niet noemen ) vooral belemmering één overheerst. Logisch ook, want bij de andere vier belemmeringen moet je je hand in eigen boezem steken, en dat vinden we niet zo fijn met z´n allen. Het is eigenlijk ook de enige belemmering waarvan we de remedie niet goed weten.. misschien met z´n allen maar op Hebreeuwse les dan, hebben we geen vertaling meer nodig

[alexander91]

Ik krijg de indruk dat in het rumoer (want een discussie gaan we het niet noemen ) vooral belemmering één overheerst. Logisch ook, want bij de andere vier belemmeringen moet je je hand in eigen boezem steken, en dat vinden we niet zo fijn met z´n allen. Het is eigenlijk ook de enige belemmering waarvan we de remedie niet goed weten.. misschien met z´n allen maar op Hebreeuwse les dan, hebben we geen vertaling meer nodig

Ik denk dat belemmering 1 wel degelijk een belemmering vormt, maar doordat enkele mensen geen millimeter daarin op willen schuiven en elke kuch richting belemmering 1 als een poging van de duivel beschouwen om het Woord te gronde te doen gaan.

Daarnaast kun je de vier andere belemmeringen veel beter aanstippen, als men niet zo moeilijk zou doen, en belemmering 1 opheffen, zonder afbreuk te doen aan de Bijbel. Als de overige 4 daadwerkelijk zo'n sterke rol spelen, dan zullen die vanzelf wel opkomen als belemmering 1 is verdwenen.

Mij lijkt dat het wegnemen van elke belemmering weer een stap vooruit is. Dus zowel belemmering 2 t/m 5, maar ook belemmering 1.

[Jvslooten]

Ik denk dat belemmering 1 wel degelijk een belemmering vormt.

100% mee eens, en met de rest van je post ook. Er is eigenlijk sprake van een continue wisselwerking tussen deze vijf.. je kan het ene niet los van het andere zien!

[Janvanverweg]

een reden waarom we moeilijkdoen over bibel vertalingen is omdat we ons doodstaren op splinters terwijl we niet met de balken aan de gang gaan.

heb je naaste lief als je zelf.
pak een willikeurige vertaling en probeer te zien of die boodschap er niet helder uitkomt....

maar met de komst van de academisch geleerden als de nieuwe priesters werd de leer belangriojker dan het leven.
daar ligt volgens mij het probleem.
Wat God door de bijbel heen van ons vraagt is 100% duidelijk in elke vertaling.
maar zinloze discussies over eindtijd koffiedik kijkerij etc. waar we niets aan hebben in onze geestelijke groei moeten het hebben van komma's of puntjes op de i.
wat God voor de gelovige in petto heeft 9en voor de ongelovige0 is wel weer helder.
alleen het wanneer en het hoe niet, daar mogen we God voor vertrouwen.

ook het anderen willen oordelen vraaagt een stofkam voor de bijbel omdat dat helegaar geen bijbels opdracht is!
elkaar aanspreken op zonden die je waarneemt is een ding, elkaars geloof op een weegschaal leggen is totaal iets anders!

allerlei theorien zoals het verbond of het dispensialisme vragen om vergrootglazen omdat het zaken zijn die er niet toe doen. het is lucht! pseudo religieusiteit die afleid van het navolgen van Christus.
hoevelen staren zich niet dood op de al of niet geestelijke geboorte ipv van te leven en te groeien. Nergens lezen we dat we de geboorte moeten betwijfelen, maar wie zoekt zal vinden. desnoods met een vertaling die niemand begrijpt.

als ik betoog om de bijbel na te leven; dan doel ik op die simpele opdrachten als mat 22 en mat 28, die helder zijn in hun eenvoud. vanuit die helderheid straalt er een licht op de rest van de bijbel.

als iedereen eens negeerde wat hij niet begreep maar ging doen wat hij wel begreep hoeveel mooier zou het leven er dan uitzien!

[gravo]

Mijn tegenvraag zou luiden: gaat het uiteindelijk wel om de Bijbel? Is het niet zo dat het christelijk geloof overgedragen wordt door getuigenissen en uitleg, het liefst zo persoonlijk mogelijk?
Van vader op kind, in catechese, via een preek of een goed pastoraal gesprek.

De belangrijkste drager van de boodschap is dan vaak de persoon die het je vertelt. Je kunt wel woorden horen, maar als je iemand niet vertrouwt gaat het langs je heen. De persoon met wie je spreekt bepaalt de inhoud en de geloofwaardigheid. Vertrouw je zo iemand niet, dan vertrouw je God ook niet, laat staan de Bijbel.

En wat kan iemand in een persoonlijk verhaal anders dan een soort samenvatting geven van wat in de Bijbel staat? Dat gebeurt op de kansel en dat gebeurt in een één op één gesprek. Je kunt niet alles tegelijk aan de orde stellen, maar je moet je richten op wat voor iemand op dit moment het belangrijkste is.

Eigenlijk deed Jezus dat ook. Hij gaf voortdurend een samenvatting van de werkelijke kern van de toenmalige Bijbel. Hij ging er wel van uit dat die bekend was "Gij hebt gehoord dat geschreven staat..." Vroeger lazen de mensen zelf niet, maar hoorden de Bijbel voorlezen in de tempel of synagoge. "...,maar Ik zeg U..." En dan kwam vaak een korte en krachtige boodschap, die helemaal niet leek op een grondige woord voor woord Bijbelstudie, waar we tegenwoordig zo dol op zijn.

Het gaat om de kern, om de boodschap van de Bijbel.
Zo heeft de Meester, de Leraar, de Rabbi van Nazareth het ons zelf geleerd.

Als je daardoor aangetrokken wordt en je vindt het geloofwaardig en je gelooft er zelfs in, dan komt daarna de tijd om je eens wat dieper te verdiepen in de teksten waarin die boodschap kennelijk gevonden wordt. Die Ethiopiër, de kamerling van Candacé, zat z'n tanden ook stuk te bijten op de Jesaja-rol, totdat Filippus hem wat uitleg geeft. En dan gebeurt het.

Ik zou zeggen, maak het jezelf niet te moeilijk door Hebreeuws en Grieks te leren, dat valt namelijk niet mee en je komt er niet per se dichter door bij God! Lees een zo prettig mogelijk lezende Bijbel en laat je oren vooral niet hangen naar vertegenwoordigers van diverse pluimage die Hun Vertaling als een Heilige Vertaling van de Bijbel beschouwen. Geloven is niet gelijk aan studeren en het hoeft er ook niet mee samen te gaan. Persoonlijk houd ik er wel van, maar het is geen gebod.

Als je vertrouwen gekregen hebt in God, dan kun je de Bijbel ook wel vertrouwen, zonder dat je alle dagen over de teksten gebogen ligt. Schriftgeleerden konden er ook zo in op gaan, maar toch zegt Jezus over hen: "Doe wel naar hun woorden, maar niet naar hun daden". Oftewel, je kunt zo vol met Bijbelteksten zitten, allemaal waar, allemaal mooi, maar practice what you preach!

Als je de kern maar te pakken hebt: dat God liefde is en dat Hij ons door Jezus ontmoet, verzoent, bemint en oneindig genadig is. Dan ben je een ander mens geworden, opnieuw geboren, opgelucht en vrij. Vrij ook om op een persoonlijke manier met de Bijbel om te gaan. Vrij om van de Bijbel geen Statuten van Een of Andere Krampachtige Vereniging te maken.

gravo

[alexander91]

Ik denk dat belemmering 1 wel degelijk een belemmering vormt.

100% mee eens, en met de rest van je post ook. Er is eigenlijk sprake van een continue wisselwerking tussen deze vijf.. je kan het ene niet los van het andere zien!

Ja inderdaad! Zo zie ik het ook. En wat je ook (eerder) zegt (dat kwam misschien niet helemaal duidelijk over vanuit mijn post): wij willen het liefste niet horen dat wijzelf iets fout doen. Als eerste zoeken we altijd snel de schuld bij de ander. We beginnen in elk geval niet met onszelf. Dat schijnt ook een natuurlijk psychisch mechanisme van mensen te zijn: als we een fout maken dan praten we die in eerste instantie goed (vaak onbewust), en pas als we er echt niet meer omheen kunnen, dan zal er enige ombuiging plaats vinden, maar...en dan blijven de 'maar'tjes wel hangen nog, om te laten zien dat je niet heel erg fout zat, en dat je er eigenlijk zelf niets aan kon doen...

[Marnix]

Gravo, natuurlijk is dat getuigenis belangrijk, is er vaak uitleg nodig. Er staan twee soorten "blokkades". De taalkundige en de geestelijke. Een geestelijk iets niet kunnen begrijpen omdat je te weinig van het verhaal, de context enz. weet is iets wat je niet met een Bijbelvertaling oplost. Dat was ook het geval bij de kamerling. Dan is uitleg nodig. Daarnaast heb je ook het taalkundig begrijpen. Dan is er geen blokkade nodig. Een van de kernwaarden van de Reformatie is dat de Bijbel goed leesbaar is voor iedereen. Niet alleen voor predikanten, ook niet alleen voor doorgewinterde kerkmensen of christenen in het algemeen. Ook niet alleen voor mensen met een IQ boven de 100. Ik denk dus wel dat het van groot belang is dat er een Bijbelvertaling in hedendaags Nederlannds is. Om die redenen schreef Luther zijn Bijbelvertaling en is ooit ook de Statenvertaling er gekomen. Frapant en pijnlijk is dan dat veel voorstander van de SV nu tegenstander van nieuwe vertalingen geworden zijn en zeggen: "Je moet er wel wat moeite voor doen" en "Tja maar geestelijk kan je het toch niet zomaar verstaan."

[Jvslooten]

Frappant en pijnlijk is dan dat veel voorstander van de SV nu tegenstander van nieuwe vertalingen geworden zijn..

Inderdaad

"Je moet er wel wat moeite voor doen" en "Tja maar geestelijk kan je het toch niet zomaar verstaan."

Twee waarheden als een koe, alhoewel de laatste wat ongelukkig is uitgedrukt. Of zie ik iets over het hoofd?

[Marnix]

Klopt, het zijn ware dingen maar zijn geen argument tegen een vertaling in begrijpelijk Nederlands. Dat was mijn punt. We moeten zorgen dat taal geen barrière is en alleen dan kan je die waarheden zeggen als iemand het niet begrijpt. Als de barrière taalkundig is zijn die opmerkingen geen waarheden maar dooddoeners.

[Jvslooten]

Klopt, het zijn ware dingen maar zijn geen argument tegen een vertaling in begrijpelijk Nederlands. Dat was mijn punt. We moeten zorgen dat taal geen barrière is en alleen dan kan je die waarheden zeggen als iemand het niet begrijpt. Als de barrière taalkundig is zijn die opmerkingen geen waarheden maar dooddoeners.

Feit is gewoon dat er nogal verschil van visie is wat betreft hoe belemmering 1, om het maar zo te noemen, kan worden weggenomen of geminimaliseerd. Zoals Rozijn al aangaf in de openingspost: er is geen remedie die je als enige juiste kan aanduiden. Ik begrijp dat het frustrerend is als iemand een andere remedie in gedachten heeft dan jij, maar dit is geen reden om dit dan maar te verketteren en ik denk dat we met z´n allen ervoor moeten waken om dat, misschien zelfs onbewust, te doen. De ene is nu eenmaal gezegend met wat meer inlevingsvermogen, de ander met veel verdraagzaamheid, de derde met een groot verstand. Kijk wat je van een ander kan leren en hou elkaar alsjeblieft in zijn of haar waarde.

Zo roep ik, de gevangene in de Heere, u op tot een wandel die de roeping waarmee u geroepen bent, waardig is, in alle nederigheid en zachtmoedigheid, met geduld, door elkaar in liefde te verdragen, en u te beijveren om de eenheid van de Geest te bewaren door de band van de vrede:
één lichaam en één Geest, zoals u ook geroepen bent tot één hoop van uw roeping, één Heere, één geloof, één doop, één God en Vader van allen, Die boven allen en door allen en in u allen is.

[Marnix]

Ik ben het er totaal mee oneens.

Zoals ik al heb uitgewerkt, taalkundige barrières zijn onnodig. Dat je het geestelijk niet verstaat kan maar we mogen ervoor zorgen dat taal in ieder geval niet tot het niet begrijpen van de boodschap leidt. Dat zijn twee totaal verschillende dingen. Ga dan gewoon de Bijbel in de grondtaal lezen of in het chinees of een andere taal die je niet of nauwelijks begrijpt met als argument: Tja de Geest moet het ons toch leren verstaan..

[Rozijn]

Volgens mij ben ik nog niet eens toegekomen aan een reactie op veel van jullie reacties.

Twee dingen springen er voor mij uit, ik zie twee valkuilen in het Bijbelonderzoek opdoemen.
1. Te naïef met de Bijbel om gaan. Dit las ik in bijdragen van Janvvw. Als je iets niet snapt, nu ja, dan zoek je een stuk wat je wel begrijpt en ga je aan de slag. Enerzijds zie ik hier de waarde van in! Pas las ik met een groep jongeren uit Amos. Niet helemaal het eenvoudigste Bijbelboek. Maar één van de teksten die we lazen was: "Zoek de Heere en leef." Dan kun je je druk maken om allerlei details uit het hoofdstuk, maar deze tekst is in ieder geval te begrijpen!
Maar als je deze methode te ver doorvoert, wordt het een valkuil. Je leert namelijk niets meer bij...

2. De Bijbel als puzzelboek valkuil. In allerlei teksten op zoek gaan naar symbolieken, de Bijbelse boodschap vermengen met de wereldgeschiedenis en daaruit conclusies trekken die geen enkele grond in de Schrift meer vinden. Bevat de Bijbel dan geen symboliek? Jazeker wel, en op veel plaatsen wordt dit er ook bij gezegd. Maar daar waar het er niet bijstaat, of elders staat, zou een zekere terughoudendheid op zijn plaats zijn. Je maakt de Bijbel dan zelf ontoegankelijk, hoe helder je vertaling ook mag zijn.

Want dat is het derde dat opvalt: Ik noemde vijf belemmeringen, maar vooral het taalprobleem riep reacties op. Eigenlijk vind ik dat jammer, want voor veel mensen bestaat het directe taalprobleem niet (of ze nu SV, HSV, NBG51, Willibrord of nog een andere vertaling lezen) maar toch blijft de Bijbel een lastig boek.

[1a2b3c]

Volgens mij ben ik nog niet eens toegekomen aan een reactie op veel van jullie reacties.

Twee dingen springen er voor mij uit, ik zie twee valkuilen in het Bijbelonderzoek opdoemen.
1. Te naïef met de Bijbel om gaan. Dit las ik in bijdragen van Janvvw. Als je iets niet snapt, nu ja, dan zoek je een stuk wat je wel begrijpt en ga je aan de slag. Enerzijds zie ik hier de waarde van in! Pas las ik met een groep jongeren uit Amos. Niet helemaal het eenvoudigste Bijbelboek. Maar één van de teksten die we lazen was: "Zoek de Heere en leef." Dan kun je je druk maken om allerlei details uit het hoofdstuk, maar deze tekst is in ieder geval te begrijpen!
Maar als je deze methode te ver doorvoert, wordt het een valkuil. Je leert namelijk niets meer bij...

Naïef zou ik dit advies niet willen noemen, al wil ik wel het belang van Bijbelstudie benadrukken. Je moet er wel eens moeite voor doen: onderzoek de schriften ....
Ik vind het een waardevol advies van Jvvw. Ik heb de volgende vergelijking wel eens gehoord of gelezen:
Je hebt een fruitschaal vol vruchten rijp, onrijp en verder alles wat daar tussenin zit door elkaar.
Je begint met een rijpe vrucht en daar wordt je door gevoed en versterkt. Na een tijdje zijn de minder rijpe vruchten vanzelf rijp geworden, en dan kun je daar aan beginnen enz. Als je met de on-of halfrijpe begint krijg je er buikpijn van.
De vergelijking gaat niet helemaal op, want in feite zijn wij het die nog niet 'rijp' zijn voor de moeilijker gedeeltes van de Bijbel. Maar de strekking lijkt me duidelijk. Geen vast voedsel als je nog melk nodig hebt.