Ik ben benieuwd naar jullie reactie op het volgende stuk! Ja ja het is lang, maar DOE eens IETS om verder te komen!
1. Inleiding
Er zijn in het Nieuwe Testament drie bijbelcitaten die worden gebruikt om aan te tonen dat God homoseksuele seks afkeurt. Dit is volgens mij onterecht, omdat als je de oorspronkelijke tekst kijkt, de vertaling naar "mannen die met mannen liggen" e.d. helemaal niet voor de hand ligt.
Mijn informatie hierover kwam in eerste instantie van een Amerikaans forum over geloof, waarop een aantal mensen zat die de bijbel in de oorspronkelijke talen (Grieks in dit geval) hadden gelezen. Ik post daar vaak en heb er al veel geleerd. Door discussies hierover was mijn belangstelling gewekt en ik heb een klein "onderzoekje" op internet gedaan en daar veel engelstalige sites gevonden die hierover informatie hebben. Hiervan heb ik er vijf uiteindelijk als uitgangspunt genomen, anders zou het "onderzoekje" erg uit de hand gaan lopen.
De verzen uit het NT die worden gebruikt als bewijs dat God homoseksuele seks afkeurt, zijn:
- Romeinen 1:18-32;
- 1 Timoteus 1:10;
- 1 Korinthiers 6:9;
Mijn argument tegen het gebruik van deze verzen is:
* De vertalingen van twee gebruikte woorden,
malakos en
arsenokoites zijn waarschijnlijk fout. Dit ga ik aan de hand van de citaten uit 1Korinthiers en 1Timoteus uitleggen;
* Paulus had het waarschijnlijk over de afgodsverering en daarbij behorende tempelprostitutie van de zgn. Cybelische/Attische cultus. Dit ga ik aan de hand van het Romeinen-citaat uitleggen. Hier spelen ook enkele vertaalproblemen;
In mijn volgende twee berichten zal ik eerst ingaan op de twee woorden en vervolgens op het verband tussen de Cybelische/Attische cultus en de geschriften van Paulus.
2. De vertalingen van de woorden malakos en arsenokoites.
De woorden die worden worden geinterpreteerd als verwijzend naar homoseksuelen, zijn malakos en arsenokoites. Ik heb de woorden opgezocht in de drie Nederlandse bijbels die ik tot mijn beschikking heb (waarvan 1 online). Daarnaast geef ik de vertaling die in de King James Version wordt gegeven (online), de door conservatieve Christenen in Amerika gebruikte versie.
In de genoemde bijbels worden malakos en arsenokoitai vertaald als:
malakos:
Groot Nieuws Bijbel: schandjongens (1 Kor. 6:9) en "bedrijvers van ontucht" (1 Tim. 1:10).
Willibrord-vertaling: schandknapen (1 Kor. 6:9) en hoerenlopers (1 Tim. 1:10).
Statenvertaling: ontuchtigen (1 Kor. 6:10) en hoereerders (1 Tim. 1:10).
King James Version: effeminate ("verwijfden" 1 Kor. 6:9) en whoremongers ("hoerenlopers" 1 Tim. 1:10)
arsenokoitai:
Groot Nieuws Bijbel: knapenschenders (beide verzen).
Willibrord-vertaling: knapenschenders (beide verzen).
Statenvertaling: "die bij mannen liggen" (1 Kor. 6:10) en "dien, die bij mannen liggen" (1 Tim. 1:10)
King James Version: "abusers of themselves with mankind" ("die zichzelf met mannen misbruiken" 1Kor. 6:9) en "them that defile themselves with mankind" ("zij die zichzelf schenden met mannen" 1 Tim. 1:10)
Het woord malakos.
Het woord
malakos betekent letterlijk "zacht", het wordt in de bijbel ook gebruikt als het om zachte stoffen gaat (Matteus 11:8 en Lucas 7:25) en om ziekten/kwalen (Matt. 4:23, 9:35 en 10:1). Het moge duidelijk zijn dat dit dus niet logischerwijs over homoseksuele mannen gaat. Als je kijkt naar de vertalingen van dit woord, zie je dat de vertalers het ook geenszins met elkaar eens waren, zelfs binnen 1 bijbelvertaling.
Het lijkt mij dat met de vertaling van malakos iets vrij algemeens wordt bedoeld, bijvoorbeeld morele zwakte. In die zin is de vertaling "ontuchtigen" naar mijn idee het meest voor de hand liggend, hoewel nog steeds niet zeker.
Het woord
arsenokoitai is waarschijnlijk door Paulus verzonnen. Het komt voordat Paulus het gebruikt niet voor en daarna slechts enkele malen. In andere discussies op deze site heb ik mensen zien beweren dat er in die tijd nog geen woord bestond voor homoseksualiteit. Dit is niet juist, zie verderop.
De letterlijke vertaling van arsenokoitai is "man-bed".
Met enige fantasie kun je hier in lezen dat er een man werd bedoeld die bijvoorbeeld (veel) seks heeft, anderen verkracht (mannen of vrouwen). Dat het over een man gaat is duidelijk, maar er het woord geeft op zichzelf geen aanleiding te denken dat het om twee mannen gaat. Het woord wordt veel gevonden in lijsten van zonden (zoals ook in de bijbel), zodat niet uit de context kan worden afgeleid wat het betekent.
Er zijn twee gevallen waar er wel een context is, nl. in de Apology of Aristides en in Hippolytes' Refutatio.
In de eerste wordt een mythe over Zeus verteld, waarin hij een menselijke man (Ganymedes) tot seks dwingt.
In het tweede wordt verteld hoe de slechte engel Naas Adam in het Paradijs tot seks dwingt.
Er is beide gevallen sprake van een machtige entiteit die een zwakkere, ondergeschikte tot seks dwingt. Dit is m.i. vergelijkbaar met verkrachting of met seks hebben met een (daarvoor) aangeschafte slaaf. Het moge duidelijk zijn dat een gemiddelde homoseksuele man geen andere mannen tot seks dwingt. Het lijkt mij dan ook dat met de term arsenokoitai ofwel "mannen-verkrachter" wordt bedoeld, ofwel iemand die (mannelijke?) seks-slaven houdt.
Ja maar, ze hadden toen geen woorden voor homoseksualiteit!
Dit is een wijdverbreid misverstand, dat aan beide zijden van het debat wordt gebruikt. Het Grieks (de taal waar we het over hebben) kende meerdere woorden voor homoseksueel, o.a. erastes, eromanos, drwntes, pascontes, paiderastai en paidika. De laatste twee slaan mogelijk op relaties tussen volwassen mannen en jongens, voor de rest geldt dat niet.
Wel was het zo dat in de Griekse cultuur jongens in de leer gingen bij volwassen mannen. Omdat de Grieken geloofden dat het mannelijk zaad een soort mannelijke levenskracht bevatte, was seks tussen de mannen en jongens gebruikelijk. Om "echte" mannen van hen te maken. Vandaar dat daar termen voor waren. De overige termen waren op elk mannelijk homostel (misschien ook vrouwen, maar daar ben ik minder zeker van) van toepassing.
Dat homoseksualiteit toen al bestond en zelfs minstens getolereerd werd, blijkt ook uit het boek "Christianity, Social Tolerance and Homosexuality" (John Boswell 1994). Zo was tot in de eerste eeuw na Christus een huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht mogelijk (het huwelijk was toen nog geen sacrament, dit werd het pas in 1215). In de zevende eeuw wilde een machthebber in Visigoten-Spanje homoseks bij wet verbieden, maar dit werd tegengehouden doordat zes opeenvolgende nationale kerkvergaderingen ertegen waren. Pas in de negende eeuw waren er wetten tegen homoseks, echter alleen in Spanje. Dit terwijl de andere Christelijke landen wel ook wetten hadden over seksueel gedrag, maar dus niet tegen homoseks.
3. De Cybelische/Attische cultus, tempelprostitutie en afgodsverering.
Het hoofdstuk in Romeinen waarom het gaat.
In Romeinen 1:18-32 wordt verteld (ik parafraseer) hoe mensen, ondanks dat zij God kenden doordat Zijn eigenschappen uit de schepping zijn af te leiden (Rom. 1:18-22), toch afgodsbeelden gingen maken van mensen en bepaalde dieren, die zij vereerden (Rom. 1:23-24).
Zij verwisselden (Grieks: yllaxan) God voor afgodsbeelden.
Daarom gaf God hen over (Grieks: paradwken) aan onreine begeerten (Rom. 1:24).
Zij verwisselden (Grieks: metyllaxan) de waarheid (de Schepper) voor een leugen (de schepping) (Rom. 1:25). Daarom gaf God hen over (paradwken) aan lage driften (Rom. 1:26).
De vrouwen verwisselden (metyllaxan) de natuurlijke omgang voor tegennatuurlijke en de mannen ontbrandden in lust voor mannen (Rom. 1:27). Omdat ze de kennis van God afwezen, gaf God hen over (paradwken) aan zondige gedachten (Rom. 1:28).
Het stuk bestaat tot nu toe uit een inleiding en vervolgens drie beweringen die in het Grieks erg op elkaar lijken w.b. de structuur, vooral de herhaling van de woorden "verwisselden" ((me)tyllaxan) en "gaf..over" (paradwken).
1. De mensen aanbaden afgodsbeelden, de straf was onreine begeerten.
2. De mensen aanbaden de schepping, de straf was lage driften.
3. De mensen hadden tegennatuurlijke omgang, de straf was zondige gedachten.
Daarna wordt verteld dat mensen die God niet willen leren kennen dingen gaan doen die niet mogen. Van de dingen wordt een lijst gegeven (Rom. 1:29-32), waarin homoseksualiteit niet voorkomt.
Ik heb het laatste stuk van de rest gescheiden omdat de genoemde overeenkomsten in structuur van het andere stuk hier niet worden doorgetrokken. De mogelijke (en volgens mij aannemelijke) reden hiervoor is dat het eerste stuk bepaalde praktijken beschrijft en het laatste stuk (vers 29-32) wat er gebeurt met mensen die zich met dergelijke praktijken bezighouden.
Om wat voor praktijken gaat het hier? Het lijkt op het eerste gezicht dat eerst tweemaal wordt gesproken over afgodsverering en daarna eenmaal over "tegennatuurlijke" seks. Er is echter een verklaring die de eenheid in structuur beter verklaart.
De cultus van Cybele en Attis
In de tijd dat Paulus de brieven aan de Romeinen, Korinthiers en Timoteus schreef, was er een cultus erg actief in die streken. Veel nieuwe bekeerlingen kwamen uit die cultus.
Het ging om een godinnen-cultus, de Cybelisch/Attische mysterie-cultus. De priesters en priesteressen, galli genaamd, van deze cultus probeerden de verschillen tussen de geslachten uit te vagen als deel van hun dienst aan de god Attis en godin Cybele. Attis was gecastreerd en Cybele maagd. De god en godin waren seksueel actief, maar deden alleen aan non-reproduktieve seks. Om op hun goden te lijken, castreerden de mannelijke galli zichzelf en deden alle galli aan rituele seks met de aanhangers van de cultus.
De praktijken die Paulus beschrijft in Romeinen 1:1-28, komen overeen met de praktijken van de Cybelische/Attische cultus.
Paulus vertelt dat "zij beweren de wijsheid in pacht te hebben, maar het zijn arme dwazen" (vers 21-22). De galli beweerden de toekomst te voorspellen, maar omdat ze wilde rondedansen deden en zichzelf sneden, werden ze als gekken gezien.
Paulus vertelt dat ze afgodsbeelden vereerden van mensen vogels, landdieren en slangen. De galli aanbaden beelden dan Attis en Cybele, maar ook van leeuwen en slangen. In de tempels vlogen altijd duiven rond, die door de galli als te heilig werden gezien om weg te jagen.
Paulus vertelt over tegennatuurlijke sekspraktijken. De galli probeerden sexe-verschillen uit te wissen door als man zich vrouwelijk te kleden, te castreren en seks te hebben alsof zij vrouw waren met andere mannen. De vrouwelijke galli sneden soms hun borsten af en hadden soms lesbische relaties (maar geen seks met elkaar voor zover bekend). Ze hadden ook rituele seks met mannen, maar dan anaal (sorry voor het expliciete woord), zodat ze net als hun godin zwangerschap vermeden.
De praktijken van de cultus worden door Hippolytus, 3e eeuws kerkleider en martelaar, in zijn boek "Refutation of all Heresies" beschreven. Hippolytus geeft in dit boek aan dat Romeinen 1:20-23, waarin de verering van dierbeelden wordt genoemd en Romeinen 1:26-27, waarin de sekspraktijken worden genoemd, over de Cybelische/Attische cultus gaan.
Tegennatuurlijkheid, para physin
Schrijvers uit de tijd van Paulus, bijvoorbeeld de Joodse filosoof Philo, noemden seks para physin als het om verspild mannelijk zaad ging. Philo veroordeelde bijvoorbeeld mannen die een onvruchtbare vrouw trouwden. Ook elke daad van anale seks door mannen (bij zowel vrouwen als mannen) werd als tegennatuurlijk gezien, vanwege het verspilde zaad. Geen wonder dus dat de Cybelische/Attische cultus, met zijn bewuste afwijzing van procreatieve seks, niet geliefd was bij deze schrijvers!
Dit is een reden te meer om de tegennatuurlijke praktijken van de vrouwen in vers 26 te interpreteren als anale seks met mannen, die op die wijze hun zaad verspilden. Zo past het ook beter bij de mannen die het met mannen doen in vers 27.
Paulus vindt overigens dat niet-onderdanige vrouwen en mannen met lang haar/vrouwen met kort haar ook tegennatuurlijk zijn!
Branden van lust, exekauthysan
Tot slot nog even iets over de van lust brandende mannen in vers 27. Paulus gebruikt het woord exekauthysan, een woord dat letterlijk "volledig verteerd door vuur" betekent. Dit past m.i. wel in de verdere beschrijving van de behoorlijk dionysische rituelen van de C/A cultus (zie de wilde dansen en zichzelf verminken), maar geldt niet voor de gemiddelde relatie tussen twee mannen. Tenzij ze seks verslaafd zijn… En het is niet het enige woord dat Paulus ter beschikking had, hij had ook bijvoorbeeld de woorden epithumiais (zondig verlangen), akatharsian (seksuele onzuiverheid) of pathy atimias (schandelijke lust) kunnen gebruiken. Hij kiest dus bewust voor een heel heftig woord. Een reden te meer om aan te nemen dat het hier niet om alledaagse dingen gaat.
Kortom:
Hoewel de interpretatie van Romeinen 1:26-27 wel nooit helemaal duidelijk zal zijn, vind ik deze aannemelijker dan dat het vers betekent dat God tegen seks in een monogame homo-relatie is.
Een hele tijd geleden was ik op het station in Rotterdam, stond er ook een stelletje (trouwens, intens zoenende mensen op het station moet je niet kwalijk nemen, je weet niet hoe lang ze uit elkaar gaan, treinen kunnen érg ver gaan;/) en die stonden te zoenen en af en toe een stapje te verzetten (beetje speels) en dat ging redelijk lang goed, tot zij bij hem op zn tenen ging staan..jó, welcome back on earth 
