Moderators: henkie, elbert, Moderafo's
Broeder schreef:De Bijbel gebruikt heel veel manieren om iets uit te drukken over Gods omgang met mensen. Historie, poëzie, profetie, beeldtaal, gelijkenissen... Als christelijke traditie, van welke snit dan ook, proberen we dan met een bepaalde bril op chocola te maken van al die uitdrukkingsvormen. Wat zegt dit nu eigenlijk, staat er wat er staat of moeten we het toch anders opvatten? Enfin, jullie kennen de vraagstukken die daarbij komen kijken.
Ik vroeg me af of jullie één van die brillen kennen: tempeltheologie. Het is een manier van kijken naar (veel) Bijbelverhalen met in het achterhoofd: lijkt dit niet heel erg op hoe de tempel in elkaar stak en wat de tempel probeerde uit te drukken?
Voorbeeldje: het paradijs kende grofweg gezegd drie lagen: buiten het paradijs, binnen het paradijs, de boom des levens. Tempeltheologie ziet daar een duidelijke link in met de tempel: de buitenplaats, de tempel en het heilige der heilige. En Adam en Eva waren dan de priesters, de mensen die God dienden en hem zichtbaar maakten naar de wereld toe, net zoals later de priesters in de tempel zouden doen.
Daar kun je wellicht wel iets mee, ook in de reformatorische traditie. Waar tempeltheologie, wellicht, het spannendst wordt is wanneer Jezus in beeld komt. Zijn offer aan het kruis is bezien vanuit tempeltheologie iets anders dan puur een penale genoegdoening, een uitwissing van schuld. Jezus' offer in tempeltheologie heeft meer te maken met reinheid, met de heiliging van ons leven, zodat God daar deel van kan uitmaken. De offerdienst in de tempel was ook op die reinheid gericht. Hele specifieke wetten en voorschriften in de offerdienst waarborgden Gods aanwezigheid. Maar wanneer het voorhangsel scheurt en Paulus schrijft dat wij tempels zijn geworden (1 Kor. 6) is het geloof in Christus' offer datgene dat ons rein maakt voor Gods inwoning in ons leven. In het geloof worden wij dan onderdeel van Gods vrede en vrijheid. Dit idee heeft wel overlap met een reformatorische visie op zonde en schuld, maar tegelijk legt het een ander accent.
Ik vroeg me af in hoeverre dit schuurt bij jullie of dat jullie misschien vinden dat er genoeg Bijbelse grond is om veel van de christelijke traditie eens te belichten vanuit zoiets als tempeltheologie? Trekt dat jullie zodanig uit jullie comfortzone dat jullie het meteen afkeuren of wellicht hebben jullie grondige argumenten waarom dit geen Bijbelse visie op God en geloof is?
Prisma23 schreef:Hier kan ik weinig mee. Doet mij denken aan al die modelletjes die in managementcursussen/boeken worden gebruikt.
Je kies een eenvoudig beeld, drie lagen, drie overlappende/concentrische cirkels, assenkruis, een huis, een auto of een stad.
Vervolgens pers je je verhaal er versimpeld in. Werkt altijd maar zegt niets.
Marnix schreef:Ik snap het punt niet helemaal. Het gaat toch om reinheid omdat God heilig is (weest heilig want ik ben heilig) en dat Jezus offer schoonwast en heiligt. Daarom kan de Geest in mensen wonen en ze veranderen, aan het werk zetten. Waarom zou dat niet in lijn zijn met de gereformeerde of reformatorische visie?
hans0166 schreef:iets als deze?
https://lazarus.eo.nl/blogs/tempeltheologie
https://tempeltheologie.nl/index.php/20 ... theologie/
tja.. persoonlijk vind ik het nogal vergezocht.. of zoals Prisma al zei "modelletjes" .. ik heb er niets mee, heeft voor mij niet zoveel met comfortzone of bijbelse visie te maken, die van mij is zowieso al niet erg reformatorisch.
Broeder schreef:"Niet in lijn met de reformatorische visie" is ook niet juist uitgedrukt. Tempeltheologie legt een andere lens op alle verhalen. Die lens overlapt soms met de reformatorische traditie, soms lijkt het ervan af te wijken.
Neem de zondeval. In de reformatorische traditie is dit HET breukmoment, daar waar de aarde een geheel andere koers gaat varen, als een historisch moment. In tempeltheologie is dit ook een breukmoment in het verhaal, maar niet zozeer historisch, meer iets als "dit breukmoment gebeurt elke dag". En de tempeldienst stelde dat breukmoment elke dag weer centraal en nodigde de mensen uit om toch deel uit te maken van de shalom van God.
Broeder schreef:Hmm, zou dit argument niet gebruikt kunnen worden voor elk theologisch model. Zeg maar "ellende-verlossing-dankbaarheid" bijvoorbeeld.
Marnix schreef:Wat de zondeval betreft, het is het breukmoment want daardoor gaat de wereld van volmaakt naar zondig, van eeuwig naar sterfelijk en tegelijkertijd gebeuren die breukmoment dagelijks. Die twee sluiten elkaar niet uit dus moeten we niet het een tegen het ander weg te strepen. Je ziet in de Bijbel dan ook beide lijnen. Van Adam naar Christus, door de overtreding van één mens is de zonde in de wereld gekomen, door het offer van één mens worden we allemaal gereed. UIteindelijk wijst het allemaal op Hem en Zijn offer die alle schuldoffers overbodig maakt.
Broeder schreef:"Vergezocht"? Of maakt het misschien juist accurater gebruik van de Bijbelse bronnen en de context waarin de Bijbel is geschreven?
hans0166 schreef:aangezien dit onderwerp in een forumsectie staat met striktere regels, ga ik er verder niet op in, maar Bijbelse bronnen en context zal je eerst moeten definieren voor je het inbrengt.
Broeder schreef:Hier komt, denk ik, een stukje bijbelhistorische kennis om de hoek kijken. De meeste bijbelhistorici menen dat de verhalen over de zondeval pas zijn opgetekend rond de Babylonische ballingschap. Dus: nadat de eerste tempel is verwoest. (Over de orale traditie van deze verhalen kunnen we alleen maar speculeren). Het wonderlijke is dat het joodse volk toch een eigen identiteit wist te handhaven die rond die tempel was gecentreerd. Ze keken terug naar hun geschiedenis om te verklaren waarom ze in een situatie van ballingschap zaten. Wat betekende dit voor hen als volk?
De logica van tempels was Israël wel bekend, het had die afgekeken van veel tempels van de volken om hen heen. Een tempel was het raakpunt tussen het goddelijke en het menselijke. Dat was zo bij de Assyriërs, de Filistijnen, de Egyptenaren... Iedereen had vergelijkbare tempels als Israël. Maar toen Israël haar tempel verloor, vonden ze in hun collectieve verhalenschat een verhaal dat hun tempel levend hield: de schepping. De hele schepping werkt als een tempel, ontdekten ze. We hebben geen stenen gebouw nodig om volk van God te zijn, hij is God van heel de schepping, wij zijn nog steeds zijn priesters. (Dit idee was voor de ballingschap haast niet aanwezig in de joodse religie).
Dus: de zondeval is in tempeltheologie niet een startpunt in de geschiedenis. Sterker nog, het begrip "geschiedenis" plakken op dat verhaal zouden Israëlieten maar vreemd vinden, die categorieën zijn voor ons moderne mensen pas van toepassing geworden. Tempeltheologie heeft als startpunt de wereld die overduidelijk gebroken is en probeert al doende een verhaal te (re)construeren dat aan deze gebrokenheid betekenis geeft en een weg vooruit biedt.
NB: Met "verhaal" bedoel ik niet "een verhaaltje dat is verzonnen". Meer "een betekenisgevend kader waaruit valt te leven".
Broeder schreef:Hier komt, denk ik, een stukje bijbelhistorische kennis om de hoek kijken. De meeste bijbelhistorici menen dat de verhalen over de zondeval pas zijn opgetekend rond de Babylonische ballingschap. Dus: nadat de eerste tempel is verwoest. (Over de orale traditie van deze verhalen kunnen we alleen maar speculeren). Het wonderlijke is dat het joodse volk toch een eigen identiteit wist te handhaven die rond die tempel was gecentreerd. Ze keken terug naar hun geschiedenis om te verklaren waarom ze in een situatie van ballingschap zaten. Wat betekende dit voor hen als volk?
De logica van tempels was Israël wel bekend, het had die afgekeken van veel tempels van de volken om hen heen. Een tempel was het raakpunt tussen het goddelijke en het menselijke. Dat was zo bij de Assyriërs, de Filistijnen, de Egyptenaren... Iedereen had vergelijkbare tempels als Israël. Maar toen Israël haar tempel verloor, vonden ze in hun collectieve verhalenschat een verhaal dat hun tempel levend hield: de schepping. De hele schepping werkt als een tempel, ontdekten ze. We hebben geen stenen gebouw nodig om volk van God te zijn, hij is God van heel de schepping, wij zijn nog steeds zijn priesters. (Dit idee was voor de ballingschap haast niet aanwezig in de joodse religie).
Dus: de zondeval is in tempeltheologie niet een startpunt in de geschiedenis. Sterker nog, het begrip "geschiedenis" plakken op dat verhaal zouden Israëlieten maar vreemd vinden, die categorieën zijn voor ons moderne mensen pas van toepassing geworden. Tempeltheologie heeft als startpunt de wereld die overduidelijk gebroken is en probeert al doende een verhaal te (re)construeren dat aan deze gebrokenheid betekenis geeft en een weg vooruit biedt.
NB: Met "verhaal" bedoel ik niet "een verhaaltje dat is verzonnen". Meer "een betekenisgevend kader waaruit valt te leven".
Cahier schreef:Het merendeel van de zogenaamde bijbelhistorici is allesbehalve christelijk.
Cahier schreef: De vijf boeken van Mozes (Pentateuch), waaronder Genesis, wordt door Jezus zelf toegeschreven aan Mozes. Hij spreekt over de Wet van Mozes (zie bijv. Luk. 24: 44) en erkent zijn auteurschap (zie bijv. Matth. 8: 4).
Cahier schreef:De Pentateuch is en was niet alleen heilige schrift voor Joden, maar in de tijd van het OT eveneens voor de Samaritanen. Het volk der Samaritanen is voor de Babylonische ballingschap in Israël komen wonen en heeft de eredienst van het noordelijke rijk overgenomen. (2 Kon. 17:27-28).
Cahier schreef:Na de Ballingschap was het geen pais en vree tussen de teruggekeerden en de Samaritanen. Leg mij uit hoe de Samaritanen wel de Pentateuch zouden hebben overgenomen, maar niet de Profeten en de Psalmen, als de Pentateuch zo’n late oorsprongsdatum zou hebben.
Cahier schreef:De eigen identiteit van het Joodse volk was niet gecentreerd rondom de tempel, maar rondom het verbond. (zie bijv. Ex. 2: 24; 6:3-4; Neh. 9: 8; Jer. 11:10)
Cahier schreef:De tempel(dienst) was niet afgekeken van de omringende volken. De tempel in Jeruzalem heeft haar oorsprong in de tabernakel. Die tabernakel was geopenbaard aan Mozes door God. (Ex. 25 e.v.). Eigenwillige godsdienst kan wel worden toegeschreven aan de invloed van omliggende volken. Denk bijv. aan de kalverendienst of de Baäldienst.
Cahier schreef:Aan de schepping wordt nergens in de bijbel ook maar dat gewicht toegekend, dat jij er aan hecht. De schepping staat beschreven in het boek Genesis. Het boek Genesis heeft de eigenaardigheid dat het bestaat uit verscheidene Toledoth: knooppunten in de geschiedenis waarin God (lees: de Engel des Heeren) actief bezig is zichzelf een volk te verwerven. Vandaar ook dat we kunnen lezen dat Mozes de versmaadheid van Christus meerder rijkdom achtte te zijn, dan de schatten in Egypte. Alleen door de schepping uit Genesis te knippen als losstaand verhaal, kun je tot de conclusie komen dat het daarin gaat om de tempel.
Cahier schreef:De tempel(dienst) was niet afgekeken van de omringende volken. De tempel in Jeruzalem heeft haar oorsprong in de tabernakel. Die tabernakel was geopenbaard aan Mozes door God. (Ex. 25 e.v.). Eigenwillige godsdienst kan wel worden toegeschreven aan de invloed van omliggende volken. Denk bijv. aan de kalverendienst of de Baäldienst.
Broeder schreef:Voor tempeltheologie brengt het alle verhalen in focus. Steeds weer staan er priesters op die het verbond met God gestalte geven. Eerst Adam en Eva in de "tempel" van Eden, daarna Mozes in de "tempel" van de Sinaï en daarna de tabernakel. Uiteindelijk Jezus die met zijn dood zelfs het voorhangsel van de tempel liet scheuren, waardoor duidelijk werd: de situatie is hersteld, God wil weer vrijelijk stromen in zijn schepping, in plaats van te worden omkaderd in het heilige der heilige.