Breuk schreef:(...) Dit zijn allemaal voorbeelden van zaken die betrekking hebben op de historiciteit van een aantal bijbelverhalen.
Deze is n.l. helemaal niet zo zeker te plaatsen. Voor gelovigen (ook voor mij) is dat best lastig om daarmee om te gaan.(...)
Waarom is dat lastig? je hebt als gelovige toch de opdracht en plicht om eerlijk te zijn?
Daarom zou je het ook zo kunnen zien: als ik vasthoud aan een historische lezing van de Bijbelverhalen die om tal van redenen overduidelijk alleen als symbolische en mythische vertellingen gelezen kunnen worden, dan ben ik toch niet eerlijk als ik de Bijbel desondanks, door vast te houden aan mijn lezing, aantoonbaar verkeerde dingen laat beweren? Als je zelf verkeerd zit, geef daar dan de Bijbel niet de schuld van. De Bijbel is onveranderlijk en als blijkt dat de werkelijkheid anders in elkaar zit dan ik op grond van mijn interpretatie van de Bijbel verwachtte, moet ik niet gaan twijfelen aan de Bijbel, maar wel aan mijn lezing. Die lezing is een menselijke actie en kan wél veranderd worden.
Klaarblijkelijk is er lange tijd ten onrechte gedacht dat de scheppingsverhalen een nauwkeurig en letterlijk verslag zijn van de oorsprong van hemel, aarde en de mens. Echter, nu blijkt, dat dat een verkeerde gedachte is geweest. Het zijn verhalen, waarin onze gehele werkelijkheid, inclusief onszelf, als een schepping van God wordt voorgesteld, zonder dat dit wordt uitgelegd, bewezen of verklaard. Het is belangrijker dát verteld wordt van een Schepper en een schepping, dan hoe Schepper en schepping exact zijn. Het is een geloofswaarheid, een dogma en daarmee per definitie een geloofsmysterie, dat niet te begrijpen is en dat alleen in symbolische en mythische verhalen kan worden overgeleverd. Aan veel schriftelijke traditie gaat een orale traditie vooraf. Die bevat de kern van de boodschap, maar staat mijlenver af van historische situaties als deze. Sterker nog, wie een verhaal vertelt over de eerste mens, vertelt eigenlijk ook al dat hij er zelf niet bij is geweest. Kan niet anders. Alles komt tot ons via via, door overlevering, van verhalen. En zo moeten we Genesis dus ook zien. Oorsprong- verhalen met een fundamentele kernboodschap omtrent Schepper en schepping.
En zo moeilijk is het echt niet om de werking en de betekenis van verhalen te begrijpen. Waarom willen ouders dat hun kinderen leren lezen? Toch ook om te ervaren hoe heerlijk het is om je te verplaatsen in personen die aansprekend zijn en waarmee je je kunt identificeren? In alle culturen bestaat de behoefte om te vertellen. En elke cultuur, hoe klein en beperkt die ook is, heeft zijn oerverhalen. Hoe het allemaal begon, wat de drijfveer vroeger was, of hoe je het karakter dat in de verhalen naar buiten komt nog steeds kunt herkennen in de praktijken van vandaag de dag.
Zo is het scheppingsverhaal de drager van belangrijke betekenissen voor de gelovigen. Het gaat over oorsprong, zin en doel van ons mensen, over de natuur en de werkelijkheid om ons heen. Over de Schepper en de schepping. Oerverhalen zijn het, mythisch maar daarom nog niet onwaar. Daarom nog niet betekenisloos of waardeloos.
Als je ze echter verkeerd leest, alsof ze een fotografisch verslag zijn van een bepaalde plaats of tijd, dan vernietig je juiste de dragende en schragende functie van deze verhalen. Dan zijn het geen verhalen meer van betekenis, maar wetenschappelijke artikelen die in een peer-review misschien geen stand kunnen houden.
Door ze als historisch correct te zien, zet je de deur open voor de vernietiging van de waarheid van het verhaal. Dit klopt niet, dat klopt niet, hier moet je je in duizend bochten wringen, daar moet je een mouw aan passen of zus en zo moet je een ongeloofwaardige gedachtenkronkel verzinnen om het logisch te houden. En constant die angst dat de een of andere archeoloog weer een botje opgraaft dat niet in je verhaal past.
Hier gaat iets helemaal mis. Zo ontstaat Bijbelschaamte, gedraai en ongeloofwaardigheid. Zo help je het verhaal om zeep en daarmee het geloof dat zo nodig is om dit verhaal te omarmen.
Doe de Bijbel dit geweld niet aan. En zet je geloof niet op het spel. Hou het uit de handen en hoofden van wetenschappers, van reductionisten die er alleen een materiële kijk op los kunnen laten.
Ook gelovigen hebben onder invloed van de wetenschap soms die neiging. Die lijken hun geloof wel afhankelijk te maken van de vraag of de ark nu wel of niet ergens op een berg gevonden wordt. Idem dito bij al het gezoek naar bewijs voor de waarheid van een historisch gelezen scheppingsverhaal. Als je dan een dino vindt, van ver voor de tijd dat je een mens verwachtte, dan stort het geloof opeen in als een kaartenhuis?
Of dan moeten de boodschappers van dit slechte nieuws (de wetenschappers) als schuldigen of fraudeurs worden aangewezen?
Wat een bokkesprongen. En hoe oneerlijk tegen anderen en tegen jezelf! Zou het niet zo kunnen zijn dat we onze lang gekoesterde voorstelling misschien wat moeten herzien? De Bijbel bevat geen natuurkunde, maar geestelijke lessen.
Verhalen gaan langer mee dan data. Omdat ze hun waarde en kracht weten te behouden door alle veranderende tijden heen.
Wees niet bang dat (de kennis van) deze tijd de zeggingskracht van de Bijbel teniet zal doen.
Het gras verdort, de bloem valt af, maar het woord van onze God houdt eeuwig stand.gravo