Zondag rustdag of herdenkingsdag?

[pitboel]

Uit de vroege kerk is ons bovendien bekend dat de christenen op zondagmorgen vroeg bij elkaar kwamen, dus hoe dan ook, het samenkomen van de christelijke gemeente op zondag heeft oude papieren.

Dit is te vaag.

Het samenkomen van de christelijke gemeente op zondag heeft oude papieren, dat klopt, maar het maakt nogal verschil of je dat in de 3e of 4e eeuw plaatst, of dat je dit op de gemeente in bijbelse tijden projecteert. De verleiding is groot om alles over één kam te scheren door deze term ('vroege kerk') te gebruiken. Daar ontstaat m.i. de spraakverwarring.

Het is dus van belang om oude bronnen te hebben waaruit blijkt wanneer het samenkomen op zondag is begonnen. Welke bronnen zijn daarvoor uit pakweg de periode 40 - 120 na Chr.? Niet de Bijbel in elk geval, want alle genoemde teksten staan ter discussie omdat ze alleen zichzelf en elkaar 'bewijzen'. Als er één niet klopt stort het kaartenhuis in elkaar...

[pitboel]

artikel De Jonge:
etc. etc.

... vind ik tamelijk hypothetisch allemaal. Hier is naar een conclusie toegewerkt.

[blijblij]

Het is dus van belang om oude bronnen te hebben waaruit blijkt wanneer het samenkomen op zondag is begonnen. Welke bronnen zijn daarvoor uit pakweg de periode 40 - 120 na Chr.? Niet de Bijbel in elk geval, want alle genoemde teksten staan ter discussie omdat ze alleen zichzelf en elkaar 'bewijzen'. Als er één niet klopt stort het kaartenhuis in elkaar...

Brief van Barnabas (vroeg 2e eeuw) hoofdstuk 15:
9. Wherefore also we keep the eighth day for rejoicing, in the which
also Jesus rose from the dead, and having been manifested ascended
into the heavens.
http://www.earlychristianwritings.com/t ... tfoot.html

Hier wordt niet iets nieuws meegedeeld, het wordt bekend verondersteld.

en in de brief van Plinius aan Trajanus (112):
ut they declared their guilt or error was simply this -- on a fixed day they used to meet before dawn and recite a hymn among themselves to Christ, as though he were a god.
http://www.fordham.edu/halsall/ancient/ ... rajan1.asp

Hier is ineens sprake van een viering in de ochtend.

[elbert]

Dit is te vaag.

Het samenkomen van de christelijke gemeente op zondag heeft oude papieren, dat klopt, maar het maakt nogal verschil of je dat in de 3e of 4e eeuw plaatst, of dat je dit op de gemeente in bijbelse tijden projecteert. De verleiding is groot om alles over één kam te scheren door deze term ('vroege kerk') te gebruiken. Daar ontstaat m.i. de spraakverwarring.

Het is dus van belang om oude bronnen te hebben waaruit blijkt wanneer het samenkomen op zondag is begonnen. Welke bronnen zijn daarvoor uit pakweg de periode 40 - 120 na Chr.? Niet de Bijbel in elk geval, want alle genoemde teksten staan ter discussie omdat ze alleen zichzelf en elkaar 'bewijzen'. Als er één niet klopt stort het kaartenhuis in elkaar...

Goed, concreter dan: de aangehaalde tekst uit 1 Kor. 16;2 is allerminst vaag. Het gaat hier om de apostel Paulus, die vanaf een afstand de broeders opdraagt om op de 1e dag van de week geld opzij te leggen. Dat dit alleen kan tijdens een geregelde samenkomst van de gemeente, lijkt me duidelijk, omdat hij anders dit voorschrift niet kan geven. Dit lijkt me een overduidelijke aanwijzing dat het samenkomen op zondag in de 1e eeuw al heel gewoon was.
Verder verwijs ik naar het volgende artikel op Wikipedia met de verwijzingen naar de literatuur over dit onderwerp: http://en.wikipedia.org/wiki/Sabbath_in ... unday_rest
Daarin staat dat in de 2e eeuw in elk geval de zondag naast de sabbat gevierd werd en dat in de loop van de tijd dit meer en meer op de zondagsviering/rust is uitgelopen.

[blijblij]

Dan is er ook nog de Didache (laat 1e eeuw/vroeg 2e eeuw):
Chapter 14. But every Lord's day gather yourselves together, and break bread, and give thanksgiving after having confessed your transgressions, that your sacrifice may be pure. But let no one who is at odds with his fellow come together with you, until they be reconciled, that your sacrifice may not be profaned. For this is that which was spoken by the Lord: "In every place and time offer to me a pure sacrifice; for I am a great King, says the Lord, and my name is wonderful among the nations."
http://www.earlychristianwritings.com/didache.html

Dag van de Heer (zie ook Openbaringen 1,10, ongeveer zelfde tijd)
Volgens mij wordt de sabbat nooit "dag van de Heer genoemd.

[Cicero]

Dat dit alleen kan tijdens een geregelde samenkomst van de gemeente..

Dat hoeft niet denk ik. Ze moesten elke zondag geld apart leggen, dat dan gemakkelijk kon worden ingezameld als Paulus langskwam. Op zichzelf zegt dit niets over de samenkomst. Wel kan men afvragen waarom het juist op die dag moest, en dan ligt het erg voor de hand te denken dat die dag al een speciale betekenis had voor christenen.

[pitboel]

Het gaat hier om de apostel Paulus, die vanaf een afstand de broeders opdraagt om op de 1e dag van de week geld opzij te leggen. Dat dit alleen kan tijdens een geregelde samenkomst van de gemeente, lijkt me duidelijk, omdat hij anders dit voorschrift niet kan geven. Dit lijkt me een overduidelijke aanwijzing dat het samenkomen op zondag in de 1e eeuw al heel gewoon was.

Is dit dan pertinent onmogelijk?:

Paulus adviseert per brief de gemeenteleden om ieder voor zich op de eerste werkdag thuis iets te reserveren, ter ondersteuning van andere broeders en zusters. Gewoon een praktisch puntje, en juist niet op een religieuze dag maar veel eerder, zodat die materiële zaken geregeld zijn en geen stoorzender zijn bij de samenkomsten. Als Paulus dan op bezoek komt hoeft niet iedereen nog iets bij elkaar te schrapen maar ligt het klaar.

Als dit echt zo onmogelijk is, dan hoop ik op wat argumentatie...

Ja, sorry, meer kan hoef ik er niet van te maken dunkt me, laat staan een 'dienst der offerande' zoals in sommige kerken / gemeenten gebruikelijk is om de collecte te noemen; typisch zo'n woordconstructie die de gedachten in een bepaalde richting moet drukken.

Nu wacht ik nog op de echte "overduidelijke aanwijzing dat het samenkomen op zondag in de 1e eeuw al heel gewoon was".

[blijblij]

nog een: brief van Ignatius ad Magnesians (rond 100/110 ongeveer)
9:1 If then those who had walked in ancient
practices attained unto newness of hope, [b]no longer
observing sabbaths[/b] but fashioning their lives after
the Lord's day, on which our life also arose through
Him and through His death which some men deny -- a
mystery whereby we attained unto belief, and for this
cause we endure patiently, that we may be found
disciples of Jesus Christ our only teacher --
http://www.earlychristianwritings.com/t ... tfoot.html

[blijblij]

Nu wacht ik nog op de echte "overduidelijke aanwijzing dat het samenkomen op zondag in de 1e eeuw al heel gewoon was".

Als je mijn citaten leest zie je dat auteurs rond het begin van de 1e eeuw de normale gang van zaken weergeven:
samenkomen op de dag van de Heer, een andere dag dan de sabbat.
Blijkbaar was het toen al normaal, dus zal het al een aantal jaar zo zijn.

[pitboel]

de Didache (laat 1e eeuw/vroeg 2e eeuw)

dat is nog altijd gissen

Dag van de Heer (zie ook Openbaringen 1,10, ongeveer zelfde tijd)

dat is dus nogal onzeker

Volgens mij wordt de sabbat nooit "dag van de Heer genoemd.

Klopt, heeft er tenslotte ook helemaal niets mee te maken.

[blijblij]

Wat is gissen, onzeker en heeft er niets mee te maken?

[Cicero]

@blijblij pitboel wil de datering van die geschriften zo ver mogelijk de 2e eeuw in duwen. En bovendien vindt hij de interpretatie van 'dag van de Heer' discutabel.

Maar het valt moeilijk het bestrijden dat drie documenten die door de overgrote meerderheid van wetenschappers in de 1e helft of zelfs aan het begin van de tweede eeuw gedateerd worden (Ignatius, Didache en Barnabas), onafhankelijk van elkaar betuigen dat de zondag de dag van samenkomst was voor christenen. Daarbij komt nog Plinius ("op een bepaalde dag") en Openbaring ("op de dag des Heren") van rond dezelfde tijd (die passen uitstekend in dit plaatje, maar bewijzen het op zichzelf niet). En ik moet Hand. 20:7 niet vergeten uit de tijd 90-100 n.C. Alles samengenomen moet die christelijke praktijk om samen te komen op de zondag eerder zijn ontstaan dan het begin van de tweede eeuw. Omdat het een wijd verspreid en algemeen geaccepteerd fenomeen lijkt, moet het zelfs een stuk ouder zijn dan ca. 90-100 n.C.

[blijblij]

Ah, die kaart wordt gespeeld...

Wikipedia: By the mid-2nd century, Justin Martyr wrote in his apologies about the cessation of Sabbath observance and the celebration of the first (or eighth) day of the week (not as a day of rest, but as a day for gathering to worship): "We all gather on the day of the sun" (τῇ τοῦ ῾Ηλίου λεγομένη ἡμέρᾳ, recalling both the creation of light and the resurrection).

Bovendien is het best bijzonder dat we over allerlei ketterse praktijken brieven/geschriften hebben, maar dat er niets is te vinden over controversie rond de zondag.

Maar goed, mijn twee rustdagen gaan bijna beginnen, dus ik check voor vandaag ff uit!

[elbert]

Is dit dan pertinent onmogelijk?:

Paulus adviseert per brief de gemeenteleden om ieder voor zich op de eerste werkdag thuis iets te reserveren, ter ondersteuning van andere broeders en zusters. Gewoon een praktisch puntje, en juist niet op een religieuze dag maar veel eerder, zodat die materiële zaken geregeld zijn en geen stoorzender zijn bij de samenkomsten. Als Paulus dan op bezoek komt hoeft niet iedereen nog iets bij elkaar te schrapen maar ligt het klaar.

Onmogelijk? Nee.
Onwaarschijnlijk? Ja.
In 1 Kor. 16:2 zegt Paulus dat de inzamelingen niet pas moeten beginnen als hij eenmaal gekomen is.
Inzamelingen worden gedaan onder meerdere personen.
Bij het voorschrift om dit op de 1e dag van de week te doen, is het volgens mij het meest waarschijnlijk dat die dag een gezamenlijke betekenis heeft voor de gemeenteleden. Dan is het dus ook het meest logisch om die inzameling ook daadwerkelijk te doen op die dag. Het is inderdaad een praktisch punt, maar dat kan volgens mij alleen maar een praktisch punt zijn in het verband van het gemeenteleven. Dat wijst wat mij betreft toch naar gezamenlijke bijeenkomsten op die dag.

[pitboel]

@blijblij pitboel wil de datering van die geschriften zo ver mogelijk de 2e eeuw in duwen. En bovendien vindt hij de interpretatie van 'dag van de Heer' discutabel.

Maar het valt moeilijk het bestrijden dat drie documenten die door de overgrote meerderheid van wetenschappers in de 1e helft of zelfs aan het begin van de tweede eeuw gedateerd worden (Ignatius, Didache en Barnabas), onafhankelijk van elkaar betuigen dat de zondag de dag van samenkomst was voor christenen. Daarbij komt nog Plinius ("op een bepaalde dag") en Openbaring ("op de dag des Heren") van rond dezelfde tijd (die passen uitstekend in dit plaatje, maar bewijzen het op zichzelf niet). En ik moet Hand. 20:7 niet vergeten uit de tijd 90-100 n.C. Alles samengenomen moet die christelijke praktijk om samen te komen op de zondag eerder zijn ontstaan dan het begin van de tweede eeuw. Omdat het een wijd verspreid en algemeen geaccepteerd fenomeen lijkt, moet het zelfs een stuk ouder zijn dan ca. 90-100 n.C.

Als 'dag van de Heer' keihard staat voor de hedendaagse 'zondag', OK, maar ik sluit daarnaast een andere betekenis niet uit. Het zal niet de eerste uitdrukking in de Bijbel zijn met een dubbele betekenis. Kortom A sluit B niet altijd uit, zie eerdere post. Ook als het alleen maar één betekenis zou hebben, heb ik daar vrede mee hoor, ik bedoel: mijn visie is best dynamisch, en komt mede dankzij dit forum zeer zeker tot nuanceringen.

Echter, zie boven, ik wil niets zo ver mogelijk de 2e eeuw in duwen, dat is een 'onwelwillende interpretatie'
maar het laatste deel van bovenstaand citaat vind ik een veel te harde conclusie, dat dubbele moeten ... nee, dat vind ik veel te suggestief. Het hoeft namelijk helemaal niet, laten we het dan niet een moeten noemen om het nog beter in het plaatje te laten passen, dat is onzuiver.

En Hand. 20:7 kan heel goed de avond volgend op de Sabbat zijn. Wat mij betreft staat dat als een huis.