darren schreef:Ik ben het in grote lijnen eens met deze gedachtengang.(...)
Alles staat of valt met de definitie van de Bijbel. Als een letterlijke interpretatie de enige manier is om de Bijbel het predikaat 'Gods Woord' te geven, dan is de Bijbel voor mij niet Gods Woord. Bij een letterlijke interpretatie hoort namelijk de gedachte dat er geen menselijke gedachten, stijlfiguren, symboliek, overdrijving of een gekleurde visie aan de tekst is toegevoegd. Wie op deze wijze over de openbaring denkt komt uit bij de visie van de islam op de Koran, waarbij het Heilig Boek zo uit de hemel op de aarde ploft.
Toch heeft de Bijbel wel grote betekenis voor mij. Omdat ik me verwant voel met de Bijbelschrijvers als mensen die het noodzakelijk vinden om een geloof te formuleren.
Ook in onze tijd blijkt er wel heel veel waar te zijn (de wetenschap ontdekt de ene na de andere onomstotelijke waarheid), maar dat wil niet zeggen dat met die waarheid eenvoudig te leven is. De structurele eenzaamheid van de mens in het heelal, de gedeelde afkomdt met het dier, de voortdurende overlevingsstrijd van mensen onderling (een oneindige lijst bloederige conflicten), de eindeloze worsteling van de mens met lichamelijk en geestelijke lijden door ziekte en verlies. Het zijn allemaal keiharde feiten, maar maken ons niet erg gelukkig. Zeker niet de gedachte dat alles uiteindelijk afloopt en dat wij de enige zouden zijn die aan dit leven zin en doel kunnen geven, is een beangstigende gedachte.
Met de Bijbelschrijvers herken ik het hartstochtelijke verlangen om daartegenover ergens in te geloven. Om hoop en troost te verbeelden. Om een alternatief te formuleren. Om een moreel ankerpunt te kiezen, waaraan we ons menselijk leven kunnen spiegelen en beoordelen. Om wetten te maken. Om die vast te leggen in een onopgeefbare regel. Zoiets als de universele rechten van de mens, maar dan niet geborgd in die mens zelf, maar in een eeuwig, onafhankelijk en onaantastbaar anker.
Uiteindelijk moet er iets gevonden worden, waaraan wij ons allen hebben te houden. Het onaantastbare Goed. Velen hebben het God genoemd.
Ten diepste denk ik dat het dezelfde wens is als die van grote kunstenaars. Om als antwoord op de werkelijkheid een andere schoonheid te scheppen, te schilderen, te beeldhouwen. Om ook in muziek, spel, dans, zang en literatuur een hof van Eden te beschrijven, een Rijk van Liefde en Gerechtigheid, een eeuwige heerlijkheid. Kunstenaar zijn niet gek. Zij verbeelden vaak ieder diep gekoesterde verlangen naar het goddelijke, naar het goede, schone en ware als reactie op de werkelijkheid van het leven.
Veel kunstenaars begeven zich tussen die twee werelden. De wereld zoals die is en de wereld zoals die door hen geschapen wordt. Ik vind dat het meest goddelijke aan de mens, wat hem verre verheft boven materie, plant en dier: zijn kunstenaarschap, dat hij creatief is, een schepper. Dat hij zijn leven kan inrichten naar de droom, het visioen, het beeld dat hij voor ogen heeft. Godsdienststichters zijn ook zulke visionairs. Het zijn ook kunstenaars, ook scheppers.
En misschien is de grootste schepping van deze mensen wel, dat zij de werkelijkheid zelf tot Schepping hebben uitgeroepen. Dat zij God niet hebben beschreven als een dode machine die tijd en ruimte emotieloos rondjes laat draaien, maar als een gepassioneerde Schepper die als Creator, Kunstenaar, de mens beeldhouwt naar Zijn eigen voorbeeld. Wat een prachtige vondst! God schept de mens naar Zijn beeld. En die gedachte wordt dan weer door een mens geschapen. De Eén blaast de adem in in de Ander. Mens en God, zij scheppen elkaar. Brengen elkaar tot leven. Staan elke keer weer op uit de materie, uit het geweld, uit de zinloosheid, uit de rampen en uit de dood. Omdat zij elkaar nodig hebben.
Dit vermag de menselijke geest. De mythen, de Heilige Verhalen, de legenden, de profetieën, de muziek, de dichtkunst, de literatuur, ze zijn alle doordrongen van een geestelijke zoektocht. Als de Bijbel spreekt over de Heilige Geest, dan sluit dat aan op die religieuze wortel. Want dat is het, die zoektocht naar het Heilige en het Hogere. Onze geest en Gods Geest smelten samen. Zij vullen elkaar. Alle religie gaat om de eenwording van God en mens. Om vraag en antwoord. Bidden beoogt hetzelfde. Het Heilige Gesprek tussen God en mens. Jezus Christus, God en mens, Middelaar, wordt ook Gods Woord genoemd. Net als de Bijbel zolwe goddelijk als menselijk. In Hem vinden God en mens elkaar. Zo is het ook met de Bijbel. Daar vallen God en mens ook samen. God laat Zijn Woord door mensen opschrijven, mensen laten zich door Gods Geest leiden (inspireren). Over kunstenaarschap gesproken.
Deze visie op religie en de Bijbel wordt hier niet breed gedeeld, dat begrijp ik heus wel. Maar het geeft wel een antwoord op de vraag waarom ik toch autoriteit verleen aan de Bijbelteksten.
Bovenstaande kunstenaarschap van de mensen heeft er mee te maken. Het zijn niet zomaar teksten. Net zoals de werken van Leonardo da Vinci ook niet zomaar schilderijtjes zijn. Kijk, elk kunstwerk kan je bespotten en de waarde er niet van inzien. Van elke boom die door een beroemd kunstenaar geschilderd is kun je zeggen dat ie niet echt lijkt op de werkelijkheid! De drang naar letterlijkheid. Het moet kloppen met de werkelijkheid! "Het is verzonnen!" is dan de verontwaardigde kreet.
Maar daar gaat het juist om! Het is de geest van de kunstenaar die dingen schrijft, zingt, zegt of schildert die haaks staan op de werkelijkheid. Hij gelooft dat ze zijn zoals hij / zij ze verbeeldt.
Als de Bijbel spreekt over God, dan vind je die God niet in de werkelijkheid. Natuurlijk niet. Hier wordt iets beschreven dat wordt geloofd! Niet gezien! Dat is de essentie van het geloof.
Het gaat om verlangen, om passie (= liefde én lijden), om hunkering, om diep gekoesterde herinneringen, heimwee, weemoed naar God, naar de hemel, naar het Paradijs. Lees de wereldliteratuur, bezoek de topmusea, onderga de eeuwenoude christelijke liturgie. Het gaat allemaal om hetzelfde: zoektocht naar de bron en de oorsprong van alle dingen in het geloof dat het een goede, ware en schone oorsprong is.
We beelden het uit, we leven alsof, we gaan ervan uit dat... dat is geloof. We dragen die prachtige liturgische gewaden niet om de rijkdom die we nu hebben, maar om de rijke toekomst symbolisch naar voren te brengen. De goudbedekte iconen in de Oosterse rite zijn een venster op de hemel! We leven niet echt in de hemel, maar we kijken er naar uit.
Om die reden kan ik mild zijn over de geschriften en de riten van bijvoorbeeld de Kerk. Zijn hebben het mysterium fidei in belijdenissen en dogma's proberen vast te leggen. Ik zie altijd de achtergrond van dergelijke geschriften. Zeker, ze zijn versteend, ze hebben vaak een drempel opgeworpen om tot de kern van de religie door te dringen. Erg veel uiterlijkheden. Erg veel materie, bitter weinig geest. Maar in de grond van de zaak gaan ze over de grote vraagstukken van de mensheid over oorsprong, zin en doel van ons leven.
Als christen hanteer ik daarom graag die dogma's die de onbegrijpelijkheid van het geloof beschrijven. Ik geloof in alle dingen die de Kerk leert, met name die dingen die je niet kunt checken. Drie-eenheid, goddelijkheid van Jezus Christus, de wonderen, de opstanding, de Schepping.
Ik ben niet zo dom om de evolutietheorie te verwerpen. Ik denk dat het inderdaad hoogst waarschijnlijk is dat het is gegaan zoals deze theorie beschrijft. Maar die (harde) werkelijkheid ontneemt me mijn geloof niet. In tegendeel, des te sterker hebben we een Schepper nodig! Des te vuriger geloof ik in God de Vader, Schepper van hemel en van aarde. Want geloof beschrijft precies wat ik niet om me heen zie!
En zo is het eigenlijk met alle dogma's. Zolang ze maar passen in de belangrijkste zoektocht van de religie: God te vinden en met Hem verenigd te worden.
Op grond van dat criterium wijs ik ook wel dogma's af, namelijk die dogma's die een mens leren dat er geen God is, of dat God niets met hen te maken wil hebben of dat God hen genadeloos voorbijgaat. Dat er geen hoop is, troost, uitzicht, genade, liefde of barmhartigheid.
Soms zijn dat atheïsten die de weg van deze dogma's kiezen, soms zijn het wetenschappers, maar soms zijn het ook religieuze voormannen die de troost op slot doen.
Dat is geen religie, dat is duivelsaanbidding. je aanbidt dan de mensenmoordenaar van den beginne! Het tegenbeeld van de Schepper, de Diabolos die alles weer door elkaar smijt.
gravo
