heintje schreef:De plaats Bethlehem is een oude Kaänitische plaats. In de Tenach wordt hij genoemd onder meer in het boek Ruth, koning David zou uit deze plaats afkomstig zijn en Micha schreef later in 5:1[2] dat Bethlehem de geboorteplaats van een heerser over Israël zou zijn. In de Bijbel is Bethlehem, volgens de evangelisten Matteüs en Lucas, de geboorteplaats van Jezus. Ook de islam beschouwt Bethlehem als de geboorteplaats van Jezus, als de profeet Isa. Jerome Murphy-O’Connor beschouwt de geboortegrot als historisch.
Hoe bepalen we dus wat wel/niet waar is. Historici gebruiken o.a. de bijbel als bron! En de bron zegt...
Ik zal het nog een keer uitleggen. Al vrees ik dat je het dan nog niet begrijpt, want je denkraam blijkt uitermate smal.
Als we iets over Alexander de Grote willen zeggen, dan gebruiken we de bronnen die ter beschikking staan. Dus Arrianus, Plutarchus, en anderen. Let wel, de genoemde twee zijn respectievelijk 400 en 600 jaar na dato. Het feit dat we deze geschriften als historische bron gebruiken, wil niet zeggen dat we er willekeurige feiten uit kunnen halen omdat het een historische bron is. Nee, elk stukje bewijs dient apart geëvalueerd te worden. Dan kan het voorkomen dat er in een bron maar één dingetje als historisch wordt bestempeld - toch blijft het dan een historische bron. In het geval van Alexander kun je door de bronnen naast elkaar te leggen, tot op zekere hoogte oudere bronnen reconstrueren, tot op bronnen van ooggetuigen toe. Daarmee ben je er nog niet, want die ooggetuigen schrijven propaganda en tekenen Alexander in mythische proporties. Maar al met al ontstaat er een beeld op basis van zorgvuldig afgewogen en kritisch geëvalueerde stukjes bewijs.
Hetzelfde kan toegepast worden op de bronnen voor Jezus. De evangeliën zeggen unaniem dat Jezus' familie in Nazaret woonde, dat hij daar was opgegroeid. Zoals ik hierboven ergens heb betoogd, zijn er sterke argumenten die de verklaring dat dit correct is ondersteunen, terwijl er eigenlijk niets redelijks tegenin gebracht kan worden. Dit is dus een stukje historische info uit de evangeliën, en dat betekent dat we de evangeliën kunnen gebruiken als historische bron voor Jezus (voor zover we dat nog niet hadden geconcludeerd). Betekent dit dat we nu opeens willekeurig dingen uit de evangeliën voor waar gaan houden? Natuurlijk niet, elk onderdeel moet weer apart geëvalueerd worden. Dus als twee evangeliën beweren dat Jezus in Betlehem is geboren, moeten we dat apart bekijken. In tegenstelling tot bij Nazaret is er hier echter een duidelijk motief waarom de evangelisten graag zouden willen dat Jezus in Betlehem is geboren, namelijk de profetie daaromtrent. Verder zijn er allerlei redenen, waarover ik hier nu niet ga schrijven, waarom de geboorte in Betlehem verdacht is, met name het gegeven dat Mat en Luc beide een geheel verschillend idee hebben over hoe de familie van Jezus in Nazaret kwam te wonen na Jezus' geboorte. Daarom concluderen vrijwel alle historici, dat de bewering dat Jezus in Betlehem zou zijn geboren waarschijnlijk niet historisch waar is. Dat past ook goed in de ontwikkeling van de evangelietraditie. Marcus had nog geen geboorteverhaal, maar bij Mat en Luc die daarna komen is er kennelijk een behoefte ontstaan om Jezus' geboorte in Betlehem te plaatsen, omdat men kennelijk zich wat ongemakkelijk voelde bij Nazaret. Dat laatste is weer een aanwijzing dat Nazaret wel historisch klopt als de plaats waar Jezus opgroeide. Betlehem en Nazaret staan dus niet op hetzelfde niveau en hebben niet dezelfde historische papieren.
