In het rumoer rondom de Bijbelvertalingen (een discussie kun je het niet noemen) klinken nogal eens wat argumenten voor en tegen. Het gaat vaak zo: “De SV is te moeilijk om te begrijpen, daarom is een hertaling of andere vertaling wenselijk.” “Nee, het is een geestelijk probleem, of gewoon luiigheid.”
Zo’n discussie wil ik niet nog eens over gaan doen. Doel van dit topic is om samen na te denken over de belemmeringen die er zijn voor het begrijpen van de Bijbel en eventuele remedies daartegen.
Belemmering 1: Het taalprobleem
Taal verandert, een vertaling is in een bepaalde tijd gemaakt en verandert niet meer daarna. Hierdoor ontstaat een kloof. Zeker voor iemand die nieuw begint te lezen in een oudere vertaling.
Daarnaast is er een probleem dat een vertaling een vertaling is. Dat levert lastige problemen op omdat niet alles goed in het Nederlands is weer te geven. Koos de vertaler er voor om zo dicht mogelijk bij de grondtaal te blijven, dan is de doeltaal bij voorbaat niet eenvoudig.
Remedie: Je kunt kiezen voor een nieuwere vertaling, maar dan speelt de discussie of die wel net zo betrouwbaar is etc. etc. etc. Dat is ook zeker een belangrijk punt!
Wil je de oudere vertaling blijven gebruiken, dan zul je de nieuwe lezer vertrouwd moeten maken met de taalproblemen. Concreet: leg maar uit aan een kind wat de woorden betekenen. Leg maar uit hoe de zinsconstructie werkt.
Belemmering 2: Gebrek aan kennis van andere Bijbelgedeelten
De Bijbel vormt een geheel. Je kunt de Hebreeënbrief niet begrijpen als je niet bekend bent met de oudtestamentische tabernakel. Waarom worden de farizeeërs boos als Jezus zich de Goede Herder noemt? Dat is beter te begrijpen als je Ezechiël 34 kent. Enz. Maar als je die gedeelten niet kent, blijft veel onduidelijk. Dan kan de taal helder zijn, maar van Wie zegt de profeet dit?
Een concreet voorbeeld: pas ging ik met een stel jongeren uit het boek Jozua lezen. Voor het lezen vroeg ik wie Jozua eigenlijk was en wie hij opvolgde. Sommigen wisten het echt niet. Maar dan is het boek al veel minder duidelijk.
Remedie: Voor kinderen en jongeren: vertel ze de geschiedenissen van jongs af aan! Vraag na het lezen waar het over ging. Is iets onduidelijk, leg het uit. Plaats geschiedenissen in hun context.
Voor de lezer zelf, die al wat ouder is: houd aan in het lezen. Pak desnoods een keer een kinderbijbel voor oudere kinderen en lees die door. Hoe meer kennis van geschiedenissen je hebt, hoe beter je nieuwe dingen kunt koppelen.
Belemmering 3: Gebrek aan kennis van de achtergronden
De Bijbel is geschreven in een tijd en cultuur die nogal verschilt van de onze. Als Elisa vraagt om twee delen van de geest van Elia, is dat niet ineens helder. Totdat je beseft dat de eerstgeborene een dubbele erfenis kreeg. Dan blijkt Elisa te vragen of hij als een oudste zoon van Elia mag zijn. Zo zijn er legio voorbeelden.
Remedie: Verdieping in de Bijbelse tijd en cultuur is belangrijk. Voor jonge kinderen wordt er vaak al veel uitgelegd in een kinderbijbel. In Bijbelverklaringen is er ook vaak ruime aandacht voor. Maar ook in preken etc. moet deze uitleg een plaats hebben.
Belemmering 4: Gebrek aan motivatie/tijd om het te begrijpen
Niet alles is in één keer duidelijk. Soms moet een Bijbelgedeelte wat taalkundig wel te volgen is toch meerdere keren gelezen worden. Over wie wordt wat gezegd? Wat gebeurde er in het hoofdstuk ervoor? Dat kost tijd. Even gauw lezen maakt dat je niet gauw begrijpt wat er staat.
Remedie: Maak tijd. Reserveer tijd om rustig te kunnen lezen. Heb je weinig tijd, lees een korter stukje zodat je tijd overhoudt voor het bepeinzen.
Belemmering 5: Het niet willen begrijpen, of een eigen invulling aan de Bijbel geven.
De Bijbel is scherp, heel scherp, als het gaat om wie de mens geworden is door de zondeval. Dit beeld schuurt wel eens met hoe we naar onszelf kijken… “Niemand die goed doet? Nou, ik weet niet hoe ik dat moet begrijpen, ik doe toch wel …” “Zou er niet misschien mee bedoeld worden dat… “ Enz. Hoe listig kan een mens zijn om zichzelf buiten schot te houden. De Bijbel is wel moeilijk zeg?! Of doen wij moeilijk door niet te luisteren?
Remedie: Je eigen kleinheid en onwetendheid en eigenwijsheid belijden en vragen om de leiding van Gods Geest.
Vergeet ik dingen? Zie ik dingen verkeerd? Vul gerust aan!