Appelerende prediking

[TheKeimpe]

Op het forum (en daarbuiten ook) kom ik nogal eens een redenering tegen van: die predikant preekt(e) appelerend, dus dat was goed, daar en daar is het niet appelerend, dus dat is niet goed. (Even heel kort door de bocht gezegd.)

Wat ik mij afvraag, in 2 vragen:
1. Wat is appelerende prediking precies?
2. In hoeverre moet de prediking appelerend zijn?

Mijn gedachten in het kort hierbij:

Ad 1. Volgens mij wordt onder appelerende prediking die prediking verstaan die oproept tot activiteit bij de hoorders. Veelal is dit een oproep tot bekering.

Ad 2. Het appel moet zeker aanwezig zijn in de prediking, maar het hoeft beslist niet altijd de boventoon te voeren. Sterk appelerende preken zijn veelal wat eenzijdig. Als de prediking altijd overwegend appelerend is, ligt het gevaar van het remonstrantisme op de loer. Anderzijds ben ik bang dat een prediking waarin het appel geheel en al ontbreekt een groot gevaar van lijdelijkheid in zich heeft.

Maar goed, nu jullie.

[Boekenlezer]

Appellerend, naar mijn gevoel is dat een ander woord voor: oproepend.

Binnen de Gereformeerde Gemeenten was ds. C.G. Vreugdenhil grote voorstander van een appellerende prediking, zo herinner ik mij.

[protje]

Bij een appellerende prediking wordt JIJ opgeroepen om op Appél te komen (wat niks zegt over het feit of je dat kan/wil of niet!).
En bij een "bevindelijke?"prediking wordt er meer vanuit gegaan dat je naar dat Appél toegesleurt moet worden.( meer nadruk op je "niet kunnen")
Ofzo?
En dan heb je ook nog een "gearriveerde"prediking. Je hoeft niet meer op Appél te komen want je bent er al!

[try]

Appelerende prediking is een vanzelfsprekendheid. Want neem nou de gedachte dat je wel naar de kerk moet komen, maar dat je zelf niets hoeft te doen en elke werkzaamheid die je bij jezelf voelt opkomen zou moeten wantrouwen. Want zo werkt die zogemaande niet-appelerende prediking natuurlijk. Het leert jezelf en al je eigen werken en activiteiten te wantrouwen. Als je bidt heb je al snel de gedachte, dat je niet waarlijk bidt. Als je berouw hebt, heb je al snel de gedachte, dat je berouw niet oprecht is of uit de verkeerde motieven plaatsvindt. Als je verlangt naar God, denk je al snel, dat het uit eigenbelang voortkomt. Als je iets van God denkt te bespeuren, heb je duizend en één vragen bij die ervaring. je voelt je, kortom, meer gerust bij de gedachte dat het allemal niet echt is, dan bij de gedachte, dat er een werkelijke ontmoeting met God zou hebben plaatsgevonden.

Elke prediking roept op tot activiteit. Zowel het "vraag de Heere er maar veel om" als het "kom tot Jezus, geef Hem de hand" zijn beiden een vorm van oproepen tot activiteit. "Lees maar, kom naar de kerk, buig je knieen, roept Hem aan, luister, verootmoedig je" enz. enz. Allemaal aansporingen om iets te doen.

De grote vraag is natuurlijk: is het nu erger om op een ondeugdelijke manier deze oproep te beantwoorden of is het nu erger om bij wijze van voorzichtigheid op geen enkel appèl in te gaan. Ik denk dat daarin geen gradatie is aan te geven. Het ene is net zo erg als het andere.

Wel is het veel wijzer en verstandiger om, hoe onbeholpen ook, toch in te gaan op de uitnodigende verkondiging. Zonig zijn we toch. In al onze werken komen we te kort. Maar dat hoeft geen belemmering te zijn om aan de oproep in God te geloven gehoor te geven.

Kortom: prediking is per definitie appelerend. En: er is geen enkele belemmering om terstond in te gaan op datgene wat wordt aangeboden of waartoe wordt opgeroepen.

En wanneer er in een prediking geen enkel appèl of geen enkel aanbod gehoord wordt, dan is dat geen prediking, maar een nutteloos praatje dat op geen enkele manier iets met God of het heil te maken heeft. Dat sta men liever op uit zijn bank en ga naar huis om een goed boek te lezen.

Ja, maar...ik kan van en uit mijzelf niets meebrengen om genade van God te ontvangen. Klopt, maar je kunt toch wel doen wat je gezegd wordt? Je kunt toch ook elke zondag naar de kerk komen. Met welke kracht doe je dat dan? Wie geeft jou de mogelijkheid tot bidden en bijbellezen? Wie laat al die vragen in je hoofd ontstaan?

Aarzel niet, maar doe wat je wordt opgedragen in het huis van God.

try

[jmpauw]

Wat ik mij afvraag, in 2 vragen:
1. Wat is appelerende prediking precies?
2. In hoeverre moet de prediking appelerend zijn?

Ad 1)
Appellerende (let op: dubbel 'll'!) prediking staat tegenover een vrijblijvende prediking. Een appellerende prediking roept je ergens toe op (appèl), terwijl een vrijblijvende prediking dat niet doet.
Een vrijblijvende prediking kom je in alle kerken tegen, maar in de reformatorische gezindte wel specifiek in de vorm van een beschrijvende prediking, die iemand kan aanhoren zonder er ook maar één millimeter bij betrokken te zijn én door de predikant te wórden betrokken. En dat is de dood in de pot.
Prediking is verkondiging en altijd uit op antwoord. We zien dit in het NT vaak terugkomen in de reactie van de mensen die vaak ook wordt genoemd:
- Joh. 8:30 'Als Hij deze dingen sprak, geloofden velen in Hem'
- Hand. 17:4-5 na de verkondiging van Paulus: 'sommigen geloofden (...)', maar anderen ...
- Hand. 28:24 'En sommigen geloofden wel, hetgeen gezegd werd, maar sommigen geloofden niet.'

Kortom: we zien in het NT dat prediking antwoord uitlokt en dát is precies het karakter van een appellerende prediking in het algemeen. Dat kan specifiek een oproep tot bekering betreffen, maar dat niet alleen: het kan elk onderwerp uit Gods Woord betreffen, om in alle concreetheid Gods geboden te houden, op elk terrein van het leven.

Ad 2)
Prediking moet dus (!) altijd appellerend zijn. Dat betekent niet dat het altijd moet gaan om bekering, wél om het dienen van God.

[Yotam]

Kortom: we zien in het NT dat prediking antwoord uitlokt en dát is precies het karakter van een appellerende prediking in het algemeen.

dat zien we ook in het OT bij de profeten, soms werd het wel en andere keren weer niet geloofd.

[TheKeimpe]

Oké, dank voor jullie antwoorden.

Er blijven toch een paar vragen over:
A.) Misschien een beetje lastig om deze vraag concreet te stellen, ik probeer het met een voorbeeld. Stel een preek gaat over Elia in de woestijn, daar waar de HEERE hem opzoekt onder de jeneverboom (dat was het toch?) Het bijbelgedeelte gaat over hoe God voor Zijn kinderen zorgt. Als daar de nadruk op ligt in de preek, dan is dat, lezend wat hierboven staat, niet bepaald appellerend. Toch is het wel een enorm troostrijk gedeelte. Of moet ik het dan anders zien: ook het je verwonderen over Gods liefde, trouw en lankmoedigheid is een reactie op de preek?
B.) Lees Johannes 10 over de goede Herder. Als ik het goed lees staat er niet één oproep in. De Heere Jezus beschrijft dat Hij de goede Herder is, dan Hij de deur daar schapen is, dat alleen door Hem behoudenis is, enz. Maar de toepassing moeten de mensen zelf maken. Ik vermoed dat zo'n prediking door velen niet als appellerend wordt ervaren. Of zie ik het nu nog steeds verkeerd?

Zo dat was het weer even.

[jmpauw]

Enkele opmerkingen n.a.v. je vragen die toch over blijven:

Ad A.) 1 Kon. 19
Het boek koningen behoort tot het genre geschiedschrijving van het OT. Nu kun je daarmee tenminste twee dingen doen:
1. je vertelt het verhaal na, al dan niet aangedikt tot een uit de kluiten gewassen vertelling voor kinderen, dan wel voor volwassenen, eventueel afgesloten met een toepassing. Dit is geen preek, maar een vertelling / lezing.
2. je leest het verhaal, distilleert er de lessen uit die volgens jou in deze geschiedenis verweven zijn en gaat die lessen aan anderen verkondigen.

Kies je voor optie 2, dan zijn er ook tenminste twee mogelijkheden:

a. je kiest voor een beschrijvende 'verkondiging'. In dat geval ga je vertellen hoe God met ongehoorzame mensen (in het algemeen) omgaat, hoe mensen (in het algemeen) vaak reageren op Gods handelen of op persoonlijke tegenslag, hoe Gods kinderen daar mee om moeten gaan of juist niet, etc. En de hele 'preek' gaat over 'de ander': óf over Gods kinderen of juist niet over Gods kinderen. En aan het eind van de preek heb je weer gehoord, hoe het zit of hoe het gaat, maar het hangt van de individuele luisteraar af of hij/zij ook daadwerkelijk de toepassing op zijn/haar eigen leven doorheeft.
Nu zijn er sommige mensen die de link van zo'n beschrijvende preek naar hun eigen leven goed kunnen leggen en die preek vervolgens ook ter harte nemen en er wat mee gaan doen, maar in de praktijk blijkt dat veel mensen dat niet kunnen of niet willen en onder zo'n preek heel vrijblijvend kunnen luisteren.
Wel, volgens mij moet je die vrijblijvendheid van de prediking tot een minimum beperken en dat kan o.a. het best met een appellerende preek.

b. je kiest voor een appellerende verkondiging, waarin je voortdurend mensen de spiegel voorhoudt: hoe zit dat nu met jou? Waarin je mensen heel concreet aanspreekt op de punten waar het om gaat: bijv. he, moedeloze, ga niet bij de pakken neerzitten, maar let er op hoe God - net als bij Elia - ... etc., waarbij je enkele voorbeelden kunt noemen van situaties waarin mensen vandaag de dag moedeloos kunnen zijn en hoe God ook in die specifieke situaties uitkomst kan schenken. (Dit is slechts één mogelijk voorbeeld, terwijl er n.a.v. deze passage genoeg te bedenken zijn, en waarvan er ook meerdere in een preek aan bod kunnen/moeten komen). Dit dus (ten overvloede) in plaats van een beschrijving als bijv.: wie moedeloos is, gaat bij de pakken neerzitten. En dan komt God in het leven van een mens om hem te laten zien .... Dan is het de bedoeling om ...., etc. etc.

Ik hoop dat het een beetje duidelijk is wat ik met appellerende prediking bedoel. Helaas is niet elke preek appellerend in die zin, maar zo zou elke preek wel moeten zijn, denk ik.

Ad B.) Joh. 10
Ik lees Joh. 10 in de eerste plaats toch anders: de hele passage (vs. 1-18) staat in de ik-vorm en daarmee is de hele passage één grote appellerende preek. Veel ik-boodschappen zijn appellerend van aard (wie in het onderwijs zit, zal dat herkennen...) en deze wel helemaal, zoals blijkt uit vs. 19-21: er ontstond tweedracht onder de Joden: de een geloofde het niet, de ander geloofde het wel. Ofwel: Jezus' verkondiging roept reactie op en dát is - zoals ik zei - precies het doel van prediking.

Let in de tweede plaats wel: ik zeg niet dat elke bijbelpassage verkondiging is. Maar het is wel nodig om elke bijbelpassage appellerend onder het gehoor van mensen te brengen.

Ben benieuwd naar jullie reacties.

[TheKeimpe]

Zo, dan eindelijk een reactie.

Nu zijn er sommige mensen die de link van zo'n beschrijvende preek naar hun eigen leven goed kunnen leggen en die preek vervolgens ook ter harte nemen en er wat mee gaan doen, maar in de praktijk blijkt dat veel mensen dat niet kunnen of niet willen en onder zo'n preek heel vrijblijvend kunnen luisteren.

Zonder te overdrijven zou ik mijzelf onder de eerst genoemde categorie mensen willen scharen. En dan is het best wel vervelend als de preek telkens wordt onderbroken met vragen als: "hoe zit het bij jezelf?" Daarbij wil ik aantekenen dat je ook onder een appelerende preek jezelf heel vrijblijvend kunt gedragen.

Volgens mij is je adje B een illustratie van wat je hierboven wilt bestrijden. De Heere Jezus appeleert niet direct in het genoemde gedeelte, maar toch gaan de mensen reageren. En daarmee denk ik dat je precies mijn vraag te pakken hebt:
Als het Woord klinkt, appelerend, beschrijvend, vertroostend, vermanend of hoe dan ook, dan roept dat reactie op. Als er gezegd wordt: "De ziel die zondigt zal sterven," dan kun je denken: "het zal mijn tijd wel duren," of je kunt op zoek gaan naar een oplossing. Als Jezus zegt: "Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven," dan kun je Hem laten praten, of je gaat Hem daarom juist zoeken en vinden. Terwijl beide zinnen beschrijvend en niet appelerend zijn, in de zin van appelerende prediking.

Als een dominee het geluk van Gods kinderen beschrijft, dan maakt dat als het goed is mensen die dat niet van zichzelf zeggen jaloers. Het klinkt zo overbodig om dan de vraag er achter te stellen: "Lijkt het u wat?"

Ik hoop dat ik duidelijk ben geweest.