'God laat het niet ongestraft gebeuren'
Door Angela de Jong
Krimpen aan den IJssel - Bij de ingang van de Immanuëlkerk in Krimpen aan den IJssel staan vroege kerkgangers even na tienen in groepjes na te praten. Nieuwtjes worden uitgewisseld, een jongen feliciteert een meisje. Ondertussen begroeten ze hartelijk de stroom bezoekers voor de tweede dienst. Het kerkgebouw is te klein om alle leden tegelijk te herbergen, dus draaien dominees 's morgens en 's middags dubbele diensten.
Op het oog is het een zondag als alle andere in de Gereformeerde Kerk vrijgemaakt. Maar dominee De Rijke heeft een zware taak. Pas een paar dagen eerder is bekend geworden dat één van de gemeenteleden, de 46-jarige R. F., zijn 9-jarige dochtertje stelselmatig heeft misbruikt en verkracht. Al vanaf de derde dag na haar geboorte, herleidt het Openbaar Ministerie uit verklaringen. Ook drie nichtjes zijn onzedelijk betast.
,,Wat zal ik zeggen als de werkelijkheid zo gruwelijk op je afkomt?'' richt De Rijke zich van de kansel tot de volle kerk. ,,Het was al pittig de afgelopen tijd. Maar niemand had dit kunnen vermoeden. Dit kan niet in je opkomen. Het is onthutsend.''
Er waren signalen van misbruik, blijkt later uit zijn dankgebed. Maar F. ontkende steevast als het kerkbestuur hem erop aansprak. Een psychiater bemoeide zich al jaren met het gezin. In 2002 hebben leden van de kerk op zijn aanraden een pastoraal team gevormd voor geestelijke bijstand. ,,Het was duidelijk dat het een gezin was dat hulp nodig had,'' vertelt Diet Zomer, benoemd tot woordvoerder. ,,Maar van misbruik wisten we niets. Dat is het bizarre. Dat je er omheen kan staan en van niets weet.''
De predikant vergelijkt het verdriet en de machteloosheid binnen de geloofsgemeente met die van het volk Israël in ballingschap uit Jesaja 40. Zijn preek is een bemoediging voor de gemeenteleden om door alle gebeurtenissen en gruwelijkheden vooral niet te gaan twijfelen aan God.
,,Mensen die het gezag hebben gekregen kunnen daar soms misbruik van maken.'' Hij noemt als voorbeelden Hitler en Milosevic. ,,Maar het gebeurt ook in het klein: een chef op het werk of een vader die zijn dochter misbruikt. Op aarde lijken mensen de baas. Maar Jesaja zegt: God laat het niet ongestraft gebeuren.''
God laat de gemeente evenmin in de steek, houdt De Rijke voor. Net zo min als de vrouw en dochter van F., die 'gevlucht' zijn voor alle aandacht. En zelfs voor F. is er hoop als hij zich 'schuldbewust' tot God keert.
De kerkenraad heeft de leden een spreekverbod opgelegd om te voorkomen dat er 'allerlei verhalen' de ronde gaan doen. De Gereformeerde Kerk vrijgemaakt is in haar opvattingen tamelijk strikt. Samenwonen, het homohuwelijk en vrouwen op de kansel zijn ondenkbaar. Maar een 'zwartekousenkerk' is het bepaald niet. Vrouwen komen gewoon in broek naar de dienst en hoeden ontbreken.
De Rijke roept zijn gemeente aan het einde van zijn preek nadrukkelijk op de eenheid te bewaren. ,,Er is afschuw, verdriet, verwarring en boosheid omdat er niet eerder is ingegrepen door kerkenraad, pastoraal team of anderen. In de onderlinge sfeer zijn breuken ontstaan. We lopen het gevaar uiteen te vallen in kampen. (. . .) Maar is het slachtoffertje ermee geholpen als we veel energie steken in het bestrijden van elkaar?''
's Avond belegt de kerk een speciale avond die druk wordt bezocht. Daar kunnen mensen hun emoties uiten en vragen stellen.
