Cathy schreef:gravo, denk je dat religie op deze manier mensen aanspreekt die een rationele geest hebben?
Cathy,
Mensen met een rationele geest, zoals jij dat noemt (ieder mens beweegt zich volgens mij heen en weer tussen realisme en idealisme) zullen denk ik mee kunnen gaan in mijn gedachte dat religie in zekere zin verklaarbaar is.
Ik verklaar religie als een noodzakelijke zoektocht naar zinvolheid en naar een hogere en betere werkelijkheid. Die zoektocht is noodzakelijk, omdat de mensheid met structurele en onoplosbare vraagstukken zit. Je kent ze wel, ik heb ze in mijn vorige posting al even genoemd. Het is in die zin dus logisch dat de mens tot religieuze antwoorden komt op die vragen. En logica is wel verwant aan een 'rationele geest'. het ontstaan van religie is logisch verklaarbaar.
Met het andere punt uit mijn posting, namelijk dat de zelf gevonden antwoorden op al die moeilijke existentiele vragen ook echt hoop en troost bieden, zal een zogenaamde 'rationele geest' het moeilijker hebben.
Als je immers weet dat religie door mensen zelf is 'gefabriceerd', dan lijkt die religie daarmee zeer ongeloofwaardig te worden. Mensen hebben zich ingebeeld dat er een god is en dus is het onzin om iets van die god te verwachten of hem te aanbidden. Dat is niet realistisch.
Toch houd ik vol, dat religie (hoewel verklaarbaar als een menselijk ontwerp en een menselijke voorstelling) de mens echte hoop en troost kan bieden.
Dit komt omdat religie niet de een of andere uitweg is uit die ellendige vragen, maar de enige uitweg. Een mens moet zich wel overgeven aan zijn religieuze voorstelling. Er is namelijk geen alternatief. Ja, er is wel een alternatief...dat is een leven zonder religie, zonder een godsvoorstelling, zonder een zinvol verhaal. Maar dat is geen leven. Dat is uiteindelijk een (letterlijk) doodlopende weg. Alle leegte, zinloosheid, absurditeit en onverschilligheid komt dan als een molensteen om je nek te hangen. Het drijft tot wanhoop, geweld en de dood (vergelijk het maar eens met de verschrikkelijke taferelen die ontstaan wanneer mensen in paniek of acute hongersnood en armoede geraken: dan slaat de (materiele) vlam in de pan. Iets dergelijks geldt ook als mensen het zonder toekomst, zonder zin, zonder een hogere werkelijkheid of God moeten doen: dan slaat de (geestelijke) vlam in de pan. Mensen worden gek.
Kortom: religie is verklaarbaar (en daarmee voor een rationalist ook wel herkenbaar en acceptabel)
Maar: religie is alleen religie wanneer er ook echt in geloofd wordt. Men moet zijn ziel en zaligheid er aan verbinden. Dan werkt het. Die stap (van de overgave aan de eigen geloofsvoorstellingen) zal voor een echte rationalist wellicht te ver gaan.
Deze worsteling, namelijk in iets geloven dat rationeel gezien alleen maar een menselijk verhaal is...dat is precies het dilemma waarmee mensen tegenwoordig worstelen. Ze weten zeker dat religie door mensen zelf is geschapen en in stand wordt gehouden. Maar ze voelen(!) ook dat ze zonder de inhoud van een religie (zeg maar: zonder God) bijna niet kunnen bestaan en leven. Ze willen o zo graag de aansluiting bij een hogere werkelijkheid, die hen liefdevol en zinvol omringt (idealistisch), maar ze willen hun eerlijkheid niet opgeven. de eerlijkheid die hen vertelt dat het in wezen toch allemaal menselijke voorstellingen, teksten en uitspraken zijn die de religie vormen en in stand houden (realistisch).
Ze willen waarachtig wel, maar ze kunnen echt niet.
gravo