Helemaal scherp krijg ik het niet, maar op basis van wat zoekwerk, met als belangrijkste basis de Catholic Encyclopedia, diverse wat minder geautoriseerde websites, en de toespraak van paus Paulus VI tot de geunieerde kerken.
Daarmee kom ik tot het volgende beeld:
Vanaf Nicea is in een drietal concilies de structuur van de Kerk vastgelegd. Dit betrof een bestuurlijke structuur van verschillende patriarchaten, ieder zelfstandig en zonder zeggenschap over elkaar. De spirituele structuur, als je dat zo mag noemen, was een eenheidsstructuur rond de patriarch van Rome, de paus.
Je ziet dat er eigenlijk drie gremia zijn die leiding geven aan de Kerk:
- de concilies van (met name) bisschoppen, zei beslissen over geloofszaken
- de patriarchen, zei besturen de verschillende patriarchaten, overigens in collegialiteit met hun bisschoppen
- de paus, hij is de primus inter paris van beide andere gremia.
Sinds Nicea, ongeveer, zie je dat de paus zij positie van "primus inter paris" steeds verder consolideert en uitbouwt, totdat hij binnen zijn eigen patriarchaat de facto vergelijkbaar wordt met de absolute monarch op zowel bestuurlijk als spiritueel/dogmatisch vlak.
De andere patriarchaten accepteren (formeel tot de dag van vandaag) wel dat de paus patriarch van het Westen is, als gelijke naast de patriarchen van het Oosten. Zij accepteren ook dat de paus onder de patriarchen een bijzondere, spirituele positie inneemt. Maar iedere vorm van bestuursmacht over de andere patriarchaten ontzeggen ze hem, op basis van de eerdere concilies. Ook accepteren ze niet dat hij, evenmin als enige andere patriarch overigens, dogmatisch gezag heeft dat de oecumenische concilies evenaart of overstijgt.
Deze botsing leidt in feite tot het grote oosters schisma, waarbij één patriarchaat, Rome, los komt te staan van de overige patriarchaten, en zich uiteindelijk ontwikkelt tot de RKK. Na het schisma zijn er delen van de overige patriarchaten die de paus wel erkennen in de rol die hij zocht, maar zonder daarmee toe te treden tot diens patriarchaat. Dt zijn de geuineerde kerken.
Dat betekent dat zij dus wel de geloofsleer van de RKK accepteren, en dat ze de paus als "boven" de patriarchen accepteren, maar zij accepteren niet de bestuursmacht van de paus over hun kerken.
In feite is dat een beetje een schijnvertoning, want hun kerkrecht wordt wel degelijk door de paus geregeld, en zonder instemming van de paus stellen zij geen hoogste leiders aan.
Je kan de paus in deze vergelijken met de koningin van Engeland. Zij is ook staatshoofd van Canada bijvoorbeeld, maar haar Britse regering maakt geen wetten voor Canada. Zij is het hoofd van de Angelicaanse kerken, maar zij dwingt deze kerken niet tot eenheid over kwesties als vrouwen in het ambt.
Voegt dit iets toe?
