Schuld...
Wat is dat nou eigenlijk precies? Wat is daarin rechtvaardig?
Als je in onze wereld rondkijkt, dan lijken er twee vormen van schuldaanrekening te bestaan.
1. De eerste manier van schuldaanrekening, is de aanrekening die puur kijkt naar de aangerichte schade. Heb je op een auto een grote kras in de lak veroorzaakt, dan kost het een bepaald bedrag om dat weer te repareren. Dat bedrag is de schuld die je dan hebt. Het maakt daarbij niet uit of het per ongeluk was, of dat het met opzet ging: schuld is schuld, en die moet betaald worden aan de gedupeerde.
2. De tweede manier van schuldaanrekening kijkt niet puur naar de aangerichte schade, maar kijkt ook naar toerekeningsvatbaarheid: de emotionele toestand waarin je verkeerde. Was je in psychotische toestand, dan is je schuld stukken minder. Dat komen we dus tegen in de nederlandse rechtspleging.
Je krijgt als christen natuurlijk wel eens vragen van niet-gelovigen op je af: 'een God die je al schuldig stelt terwijl je nog maar net geboren bent... en al die mensen die nergens van weten... dat is toch niet rechtvaardig?'
Toen ik echter aan die twee wijzen van schuldaanrekening dacht, toen vond ik dat heel verhelderend.
De eerste wijze van schuldaanrekening is de meest echte. De tweede is eigenlijk niet echt, maar redeneert veel feitelijke schuld eigenlijk weg. Schuld is aangebrachte schade, en niet zo zeer intentie. Wat heb je er als gedupeerde immers aan dat de schuldenaar psychotisch was en zichzelf emotioneel niet in de hand had? Wat heb je er aan als degene die je verkracht heeft, dat deed door overmatige seksuele frustratie? De schade is er niet minder om.
'Excuses don't pay the bills' zei een voormalige chef van mij wel eens, en daarin heeft hij geen ongelijk, moet ik zeggen.
Ik denk dus dat ons in zonden ontvangen en geboren zijn te maken heeft met de eerste wijze van schuldaanrekening, de meest rechtvaardige. De gewone feitelijke schuld, de schade die we aangericht hebben.
Dat wij geneigd zijn dat als onrechtvaardig te ervaren, heeft te maken met onze neiging om ons als een gek te gaan lopen excuseren, verklaringen aan te dragen om zo de schuld weg te redeneren.
Wat denken jullie daarvan?
