Berichtdoor waarnemer » 15 jan 2005 11:15
Geplaatst op 1/15/2005 00:16
Nee, een volmaakte kerk zijn wij niet
door ds. W. Visscher
De Gereformeerde Gemeenten raken verstard in isolement en overheersing door predikanten. Kritische geluiden worden verdacht gemaakt. Jan Zwemer (bijlage Het Katern 13 januari) riep op tot voorbede. Op uitnodiging van het Nederlands Dagblad geeft ds. W. Visscher een weerwoord.
Isolement, verstarring, critici niet serieus nemen, suggestieve methode die ervoor zorgt dat de auteur in kwestie een verdacht luchtje krijgt, niets aantrekken van tientallen critici, bolwerk van Moerkerken c.s., het regeerkasteel van de Gereformeerde Gemeenten - de toon en de inhoud van het artikel van dr. J. Zwemer vind ik eerlijk gezegd bedroevend. Het is daarom met enige aarzeling dat ik er, ter wille van de duidelijkheid en de eerlijkheid, toch op in wil gaan. Niet alles kan toch zomaar gezegd worden.
Het artikel van Zwemer wekt de indruk dat het er in de Gereformeerde Gemeenten (GG) maar treurig aan toegaat. De gemeenten zouden zich steeds meer ontwikkelen in een sektarische richting van labadistische snit. In zijn proefschrift (1992) had Zwemer al iets dergelijks geconstateerd.
Opmerkelijk echter is dat ondanks dergelijke signaleringen de gemeenten nog steeds groeien, de mensen op zondag nog trouw tweemaal naar de kerk komen, er in heel veel gemeenten doordeweeks bijbellezingen worden gehouden, het jeugdwerk groeit en bloeit, de GG een duidelijke plaats hebben in het reformatorisch onderwijs en, zeker niet het minst, ook de prediking niet ongezegend blijft.
Onlangs sprak ik nog een hervormde broeder die een dienst had bijgewoond in de gemeente die ik mag dienen. Hij was verwonderd over inhoud van de prediking en de hoeveelheid jonge mensen die in de GG van Amersfoort kwamen luisteren naar de preek. Op andere plaatsen is het niet anders.
Ik wil maar zeggen: de lezer moet niet uitsluitend afgaan op veel kritiek die hem van links en rechts bereikt. Een enkel bezoek aan een Gereformeerde Gemeente ter plaatse kan wellicht ook zijn beeld scherpen. Mogelijk in positieve zin.
Serieus nemen
Zwemer komt met het verwijt dat kritiek op de GG niet serieus wordt genomen. Serieus nemen is een lastig begrip. Als Zwemer bedoelt dat de kritiek niet overgenomen wordt, dan heeft hij goeddeels gelijk. De GG weten zich van harte verbonden aan de gereformeerde belijdenis en trachten in leer, prediking en pastoraat gestalte te geven aan de lijnen zoals deze vanuit de Reformatie en de Nadere Reformatie zijn getrokken.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit de verbondsleer zoals die in onze gemeenten wordt voorgestaan. In de Nadere Reformatie ligt de lijn om verbond en verkiezing nauw op elkaar te betrekken. Die lijn trachten we ook vandaag voort te zetten.
Het moet critici als Blaauwendraad daarom niet verbazen als de GG zijn kritiek op dit punt heus wel serieus neemt, maar inhoudelijk beslist verwerpt. In de Saambinder zijn vele artikelen, door diverse scribenten, over zijn boekjes geschreven. Uiteraard in afwijzende zin. Ook het boek van Hegger is door mij in de Saambinder uitvoerig besproken en weerlegd.
En de gedachte dat de GG theologisch en historisch op weg zijn naar het hypercalvinisme, een van de kerngedachten uit het dikke boek van Van der Zwaag, kan eenvoudig worden weersproken. Dat is niet waar!
Bolwerk
Zwemer komt ook weer met de suggestie dat ds. Moerkerken een soort groep van gelijkgezinden om zich heen heeft verzameld, die veel invloed zou uitoefenen. Deze groep zou allerlei ongereformeerde gedachten aan de gemeenten willen opdringen.
Wat is wáár van dergelijke suggesties? De Gereformeerde Gemeenten zijn een gereformeerd kerkverband. De Dordtse Kerkorde bepaalt hoe we met elkaar omgaan. Op meerdere vergaderingen wordt over de zaken die aan de orde zijn, in alle openheid gesproken. Er is geen bolwerk met een verborgen agenda.
Wel heeft natuurlijk ds. Moerkerken invloed. Hij is hoofdredacteur van de Saambinder en rector van de theologische school. Ieder zal begrijpen dat dat een bepaalde invloed meebrengt. Maar ook die invloed wordt, naar de regel van het gereformeerd kerkrecht, door de meerdere vergaderingen beperkt en getoetst.
Zwemer komt met veel negatieve opmerkingen aan het adres van ds. Moerkerken. Laat ik als tegenwicht, voor de lezer van het ND, iets mogen overschrijven uit een recent boekje van dr. J. Douma. 'De ... preek was van ds. A. Moerkerken, over Prediker 7,15 vv. Zij maakte veel indruk op ons, met haar duidelijke uitleg van de woorden: 'wees niet al te rechtvaardig en wees niet al te goddeloos'. Toen wij de preek beluisterden, dachten wij: wat weten we toch weinig van elkaar af...'
Kern
Zwemer komt ook met allerlei, reeds eerder geuite, kritiek. De GG zou niet openstaan voor het eenvoudige evangelie. Ook zouden wij geloofsonzekerheid als een gangbare houding jegens Gods oproep tot geloof accepteren. Ook wordt nog iets gezegd over standen in het leven der genade.
Op andere plaatsen is reeds uitvoerig toegelicht wat de GG hier nu wel en niet mee bedoelt. De voorstelling van Zwemer is echter onjuist. Van harte en voluit staat de GG achter hoofdstuk 5 van de Dordtse Leerregels. Daar mag men ons aan houden en herinneren. Echter is er wel, en dat geldt voor de volle breedte van de kerk in Nederland, een diep ingrijpende problematiek. Weten wij werkelijk nog wat zonde en genade is? Kennen we die zaken nog in de realiteit van het leven?
Dr. H. Bavinck schreef daar in 1904 indringende woorden over. Schrijvend over de preken van de gebroeders Erskine (preken die in de GG nog gelezen worden!) schreef hij onder meer: 'Het is alsof wij niet meer weten, wat zonde en genade, wat schuld en vergeving, wat wedergeboorte en bekering is. In theorie kennen we ze wel, maar wij kennen ze niet meer in de ontzaglijke realiteit van het leven'. Ook ds. G. Boer (hervormd predikant) heeft tegenover dr. H. Berkhof in 1956 deze ontzaglijke realiteit benadrukt.
En daar gaat het toch vooral om. We zijn beducht voor een oppervlakkig christendom. Vandaar de aarzeling bij veel wat zich vandaag de dag aandient. Ik vind het teleurstellend en verdrietig dat de GG juist in deze diepe intentie zo vaak wordt misverstaan.
Spiegel
De GG is geen volmaakte kerk. Ook onder ons wordt geworsteld met de gebrokenheid door de zonde. Laat ik dat ook benadrukken. Ook onder ons zijn er veel dingen die zo anders zouden moeten zijn. In de spiegel van het Woord en de belijdenis blijft er uitsluitend schuld over. Wat dat betreft heeft elk kerkverband wel ongeveer genoeg aan zichzelf.
Toch staan we op de bodem van de gereformeerde belijdenis. Daar mag men ons op aanspreken. Laat echter allerlei sneren en onheuse kritiek achterwege mogen blijven. De worsteling om de kerk in Nederland vraagt om veel gebed. Laten we bidden om de werking van Gods Geest (Hooglied 4 vers 16). Dat is vruchtbaarder dan oproepen à la Zwemer en onheuse kritiek.
Ds. W. Visscher is predikant van de Gereformeerde Gemeente in Amersfoort.
