Oorlog Oekraïne

[Marnix]

Gelet op zijn opmerkingen over o.a. Polen en de Baltische Staten ben ik daar niet van overtuigd. En hoe veilig zijn Finland en Moldavië? (Moldavië is overigens een restant van het Molotow-Ribbentropp-Pact, dat in 1939 de expansie van Rusland (Sovjetunie) mogelijk maakte. Moldavië is eigenlijk Oost-Moldavië en behoort onderdeel te zijn van Roemenië.

Moldavie en Georgie zijn niet veilig want het valt niet onder de NAVO. Finland ook niet maar is wel lid van de EU…. en de Baltische staten vallen daar wel onder en als Poetin die aanvalt vermoed ik dat de NAVO fysiek terug zullen slaan (artikel 5, het solidariteitsbeginsel van de NAVO om bondgenoten te beschermen bij een aanval). Wel zijn hij allicht die solidariteit testen door de druk op te voeren rond de grenzen waar Navo-lidstaten ook militaire voorzorgsmaatregelen nemen, wat weer verhoogde spanning gaat geven. Daarin zou Kaliningrad als Russisch “eilandje” dicht bij Polen en de Baltische Staten en strategisch gelegen aan de Oostzee en de vaarroute naar de Baltische Staten nog wel een rol in kunnen gaan spelen.

[Optimatus]

Op TV werd gisteren gemeld dat de "corridor" Polen-Litouwen een zwak punt is bij de NAVO. Ik steek mijn hand er niet voor in het vuur dat Poetin niet verder gaat dan alleen Oekraïne, maar dat zijn obsessie voor het "oude Rusland" nog wel eens voor meer ellende kan gaan zorgen.

Het valt te hopen dat men in Europa eindelijk weer eens de NAVO-norm voor defensie serieus gaat nemen. We geven miljarden uit aan stikstof, maar dat lijkt me vrij kansloos met Poetin voor de deur.

[elbert]

Op TV werd gisteren gemeld dat de "corridor" Polen-Litouwen een zwak punt is bij de NAVO. Ik steek mijn hand er niet voor in het vuur dat Poetin niet verder gaat dan alleen Oekraïne, maar dat zijn obsessie voor het "oude Rusland" nog wel eens voor meer ellende kan gaan zorgen.

Het valt te hopen dat men in Europa eindelijk weer eens de NAVO-norm voor defensie serieus gaat nemen. We geven miljarden uit aan stikstof, maar dat lijkt me vrij kansloos met Poetin voor de deur.

De Suwalki gap is inderdaad maar 90 km breed. Maar Polen heeft vorige week een deal van 6 miljard dollar gesloten met de VS voor de aanschaf van 250 Abrams tanks (de nieuwste versie) die samen met de 250 al aanwezige Leopard tanks deze zwakke plek moeten bewaken. Samen is dat een formidabele tankmacht, zeker als je dat combineert met de Amerikaanse troepen die ook in Polen en de Baltische staten gestationeerd gaan worden. Polen is bovendien een land dat wel de NAVO-norm voor defensie serieus neemt.

[Optimatus]

De Suwalki gap is inderdaad maar 90 km breed. Maar Polen heeft vorige week een deal van 6 miljard dollar gesloten met de VS voor de aanschaf van 250 Abrams tanks (de nieuwste versie) die samen met de 250 al aanwezige Leopard tanks deze zwakke plek moeten bewaken. Samen is dat een formidabele tankmacht, zeker als je dat combineert met de Amerikaanse troepen die ook in Polen en de Baltische staten gestationeerd gaan worden. Polen is bovendien een land dat wel de NAVO-norm voor defensie serieus neemt.

Dat klinkt goed.
En het is beschamend dat veel West-Europese landen hun defensie hebben verwaarloosd. Trump had op dat punt gelijk.

[Marnix]

Mee eens. Tegelijkertijd wel goed om de enorme eensgezindheid binnen de NAVO-landen te zien. Ik denk dat Poetin wel op meer verdeeldheid had gerekend. Plus de verdeeldheid onder de Russen in en buiten eigen land. Het zorgt wel voor een iets verzwakte onderhandelingspositie van Poetin. Tegelijkertijd verwacht ik niet dat er wat uit de onderhandelingen gaat komen, want ongeveer alles wat Poetin eerder eiste of aangaf te willen is niet reëel: het afzetten van een democratisch gekozen regering die meer dan ooit de steun van het volk geniet, het willen afdwingen van een neutrale positie van de Oekraine wat in werkelijkheid een pro-Russiche positie zou moeten zijn en dat ze nooit lid zouden mogen worden van de NAVO, maar je kan een vrij en onafhankelijk land daar niet toe verplichten. Hooguit zouden Loehansk en Donetsk kunnen worden uitgeruild voor terugtrekking van de troepen en kan Poetin beweren dat zijn doel bereikt is, maar in feite zou het natuurlijk op een nederlaag neerkomen. Maar ik denk dat beide partijen eisen zullen neerleggen die de andere kant niet zal willen accepteren.

[Optimatus]

Gisteren zat ik te kijken naar de vertoning aan de lange tafel van Poetin. Aan tafel zaten twee hoge militairen. Wellicht dat die, bij aanhoudende verliezen, Poetin met pensioen sturen door middel van een ouderwetse coup.

[Katlheen]

Ben benieuwd wat er uit de onderhandelingen gaat komen. Eigenlijk ben ik ook vooral benieuwd wat de eisen zijn van Putin. De hele inval en de opmars gaat niet echt zoals gepland lijkt het. Proberen de Russen tijd te kopen? Is het een afleidingsmanoevre? En wat wil Oekraïne? Alle Russen het land uit en herstelbetalingen? Dat zou ik als Oekraïener eisen. De regio's in het oosten van het land afstaan aan Rusland maar dan wel onder voorwaarde dat het land lid wordt van de NAVO? Ben heel benieuwd in ieder geval en ik ben ook benieuwd hoe Putin hier intern mee weg dent te komen want tot nu toe is het een debacle voor de Russen. Of de echte kracht van dat leger komt nog, of dit is het dan. In het laatste geval, nog geen deuk in een pakje boter.

[Marnix]

Ben benieuwd wat er uit de onderhandelingen gaat komen. Eigenlijk ben ik ook vooral benieuwd wat de eisen zijn van Putin. De hele inval en de opmars gaat niet echt zoals gepland lijkt het. Proberen de Russen tijd te kopen? Is het een afleidingsmanoevre? En wat wil Oekraïne? Alle Russen het land uit en herstelbetalingen? Dat zou ik als Oekraïener eisen. De regio's in het oosten van het land afstaan aan Rusland maar dan wel onder voorwaarde dat het land lid wordt van de NAVO? Ben heel benieuwd in ieder geval en ik ben ook benieuwd hoe Putin hier intern mee weg dent te komen want tot nu toe is het een debacle voor de Russen. Of de echte kracht van dat leger komt nog, of dit is het dan. In het laatste geval, nog geen deuk in een pakje boter.

Klopt, maar de oorlog is nog geen week oud. Een flitsoffensief is mislukt maar het Russische leger is veel groter dan het Oekraïense leger dus met de lange adem zou het ook nog wel kunnen. Of met meer geweld waarbij het nog veel meer ten koste van de burgers zal gaan. Dat gaat wel veel meer kosten dan verwacht maar ik ben bang dat het eergevoel van Poetin en wie hem steunen te groot is om nu te stoppen.

[Optimatus]

Ik hoop echt dat die sancties gaan werken. Daar trek ik met liefde een extra voor aan.

[elbert]

Klopt, maar de oorlog is nog geen week oud. Een flitsoffensief is mislukt maar het Russische leger is veel groter dan het Oekraïense leger dus met de lange adem zou het ook nog wel kunnen. Of met meer geweld waarbij het nog veel meer ten koste van de burgers zal gaan. Dat gaat wel veel meer kosten dan verwacht maar ik ben bang dat het eergevoel van Poetin en wie hem steunen te groot is om nu te stoppen.

Dat denk ik ook. Je ziet nu al in steden als Kharkiv/Charkov dat daar MLRS raketten met clustermunitie naar binnen vliegen (zie hier) met tientallen burgerdoden tot gevolg. Dan hebben ze nog niet eens de thermobarische wapens ingezet zoals de TOS-1 Buratino. Er zijn nog vele manieren over voor de Russen om te escaleren.
Het probleem voor de Russen is wel dat de kosten van deze oorlog voor hen omhoog vliegen in aantallen dode militairen (duizenden inmiddels) en economische en politieke schade. In hoeverre dat invloed heeft op de Russische bereidheid om in te binden, valt te bezien. Maar zodra duidelijk wordt dat Oekraine voor Rusland weleens een tweede Afghanistan kan worden, dan is er misschien hoop dat er een staakt het vuren inzit. Maar dat zal niet vandaag of morgen zijn, vermoed ik. Duidelijk is wel dat het militaire offensief niet volgens plan verloopt. De Russische tactiek is slecht en het moreel van de troepen evenzeer. Sommige soldaten hadden zelfs geen idee dat ze de oorlog in werden gestuurd, ze dachten dat het een oefening was. De Oekraiense soldaten daarentegen vechten op eigen grond voor hun eigen land en die hoeven niet aangespoord te worden om te vechten. Op Twitter heb ik al tientallen filmpjes voorbij zien komen (soms bloederig dus dat ga ik hier niet tonen) met daarop tientallen wrakken van wat ooit Russisch oorlogstuig was.

Ik heb mijn zorgen bij de houding van de EU in dit conflict. Als een kip zonder kop worden nu allerlei wapenleveranties (in het openbaar nog wel!) aan de Oekraine in het vooruitzicht gesteld, tot gevechtsvliegtuigen aan toe. Zien de EU bureaucraten niet in dat dit olie op het vuur gooien is? Wat als de Russen zo'n konvooi met wapens gaan bombarderen als dat net de grens met Oekraine is gepasseerd en er nog Europese chauffeurs in die vrachtwagens met Stingers en antitankraketten zitten?
Als je dan toch wapens levert, dan doe je dat discreet, zodat de Russen niet direct een reden hebben om dit uit te vergroten. Bovendien wordt ook het EU lidmaatschap aangeboden, wat 1 van de redenen is waarom Rusland Oekraine aanvalt.
Maar (militaire) strategie is dan ook helemaal niet het terrein van EU bureaucraten en nadenken over een diplomatiek eindspel doet men ook niet. Dat is ronduit gevaarlijk. Het is vuur blussen met benzine.

[Marnix]

Dat denk ik ook. Je ziet nu al in steden als Kharkiv/Charkov dat daar MLRS raketten naar binnen vliegen (zie hier) met tientallen burgerdoden tot gevolg. Dan hebben ze nog niet eens de thermobarische wapens ingezet zoals de TOS-1 Buratino.
Het probleem voor de Russen is wel dat de kosten van deze oorlog voor hen omhoog vliegen in aantallen dode militairen (duizenden inmiddels) en economische en politieke schade. In hoeverre dat invloed heeft op de Russische bereidheid om in te binden, valt te bezien. Maar zodra duidelijk wordt dat Oekraine voor Rusland weleens een tweede Afghanistan kan worden, dan is er misschien hoop dat er een staakt het vuren inzit. Maar dat zal niet vandaag of morgen zijn, vermoed ik. Duidelijk is wel dat het militaire offensief niet volgens plan verloopt. De Russische tactiek is slecht en het moreel van de troepen evenzeer. Sommige soldaten hadden zelfs geen idee dat ze de oorlog in werden gestuurd, ze dachten dat het een oefening was. De Oekraiense soldaten daarentegen vechten op eigen grond voor hun eigen land en die hoeven niet aangespoord te worden om te vechten.

Ja, ik denk wel dat het inzetten van zwaardere wapens wel zal zorgen dat het aantal landen dat Rusland niet openlijk afvalt verder af zal nemen. Het is voor Rusland wel zaak om China neutraal te houden in het strijd bijvoorbeeld. En ik denk dat zelfs Poetin dat liever niet wil want hij ziet de Oekraïense bevolking eigenlijk gewoon als Russen die weer terug bij Rusland moeten komen, ook al was dat niet wederzijds en nu al helemaal niet meer.

Ik heb wel mijn zorgen bij de houding van de EU in dit conflict. Als een kip zonder kop worden nu allerlei wapenleveranties (in het openbaar nog wel!) aan de Oekraine in het vooruitzicht gesteld, tot gevechtsvliegtuigen aan toe. Zien de EU bureaucraten niet in dat dit olie op het vuur gooien is? Wat als de Russen zo'n konvooi met wapens gaan bombarderen als dat net de grens met Oekraine is gepasseerd en er nog Europese chauffeurs in die vrachtwagens met Stingers en antitankraketten zitten?
Als je dan toch wapens levert, dan doe je dat discreet, zodat de Russen niet direct een reden hebben om dit uit te vergroten. Bovendien wordt ook het EU lidmaatschap aangeboden, wat 1 van de redenen is waarom Rusland Oekraine aanvalt.
Maar (militaire) strategie is dan ook helemaal niet het terrein van EU bureaucraten en nadenken over een diplomatiek eindspel doet men ook niet. Dat is ronduit gevaarlijk. Het is vuur blussen met benzine.

Hm ja dat punt snap ik. Aan de andere kant had Poetin misschien wel gehoopt dat de NAVO-landen nog veel meer aan de zijlijn zouden toekijken en vooral mondeling en met wat economische sancties de inval zou veroordelen en daarin het ook onderling vaak niet met elkaar eens zouden zijn.... net zoals gebeurde met Zuid-Ossetie en De Krim, waar hij ook gewoon stukken land kon innemen. En het vermoeden is dat Poetin ook na Oekraine nog wel verder wilde gaan. Wat je nu wel ziet is dat in plaats van geheime steun, EU-landen / NAVO-landen eenduidig het signaal afgeven dat Poetin veel te ver is gegaan door een zelfstandig land met een democratisch gekozen regering binnen te vallen. Dat brengt ook een gevaar met zich mee dat het conflict verder escaleert, als je Poetin rustig zijn gang laat gaan hoeven we hier inderdaad niet bang te zijn voor Rusland maar moeten we dat willen? Of is het tijd voor solidair tegengeluid? Het steunen van een land dat wordt binnengevallen door een agressor? Ik snap de zorgen en deel die ook. Tegelijkertijd ben ik blij dat ook Europa een keer eenheid uitstraalt en gezamelijk sterk de kant van Oekraïne kiest en niet alleen met woorden en wat economische prikjes richting Poetin.

[elbert]

Ja, ik denk wel dat het inzetten van zwaardere wapens wel zal zorgen dat het aantal landen dat Rusland niet openlijk afvalt verder af zal nemen. Het is voor Rusland wel zaak om China neutraal te houden in het strijd bijvoorbeeld. En ik denk dat zelfs Poetin dat liever niet wil want hij ziet de Oekraïense bevolking eigenlijk gewoon als Russen die weer terug bij Rusland moeten komen, ook al was dat niet wederzijds en nu al helemaal niet meer.

Hm ja dat punt snap ik. Aan de andere kant had Poetin misschien wel gehoopt dat de NAVO-landen nog veel meer aan de zijlijn zouden toekijken en vooral mondeling en met wat economische sancties de inval zou veroordelen en daarin het ook onderling vaak niet met elkaar eens zouden zijn.... net zoals gebeurde met Zuid-Ossetie en De Krim, waar hij ook gewoon stukken land kon innemen. En het vermoeden is dat Poetin ook na Oekraine nog wel verder wilde gaan. Wat je nu wel ziet is dat in plaats van geheime steun, EU-landen / NAVO-landen eenduidig het signaal afgeven dat Poetin veel te ver is gegaan door een zelfstandig land met een democratisch gekozen regering binnen te vallen. Dat brengt ook een gevaar met zich mee dat het conflict verder escaleert, als je Poetin rustig zijn gang laat gaan hoeven we hier inderdaad niet bang te zijn voor Rusland maar moeten we dat willen? Of is het tijd voor solidair tegengeluid? Het steunen van een land dat wordt binnengevallen door een agressor? Ik snap de zorgen en deel die ook. Tegelijkertijd ben ik blij dat ook Europa een keer eenheid uitstraalt en gezamelijk sterk de kant van Oekraïne kiest en niet alleen met woorden en wat economische prikjes richting Poetin.

Alle eenheid van het westen ten spijt, moeten we ons wel bedenken dat het verder opvoeren van dit conflict in niemands belang is. Het gaat erom dat dit conflict zo spoedig mogelijk beeindigd wordt, om te voorkomen dat dit uit de hand gaat lopen. Daarom is er een diplomatieke oplossing nodig en om heel eerlijk te zijn, zal Rusland na afloop moeten kunnen zeggen dat het iets bereikt heeft. Bijvoorbeeld het vastleggen dat Oekraine geen lid van de NAVO wordt en dat het een neutrale status krijgt. Als dat niet gebeurt, dan zitten we misschien voor jaren vast aan dit conflict, dat ook weer het gevaar met zich meebrengt dat het ofwel groter wordt (tot buiten de grenzen van Oekraine), of dat het aanleiding geeft tot nieuwe conflicten later. Eerder schreef ik dat we maar weer een nieuwe koude oorlog in moeten stappen om de Russen weer terug in hun hok te duwen (en feitelijk zitten we daar wat het westen betreft ook in), maar dat is natuurlijk niet wat het gewenste eindresultaat is. Een gewenst eindresultaat is dat dit conflict beeindigd wordt en dat er een terugkeer is naar wat normalere betrekkingen. Daarom moeten we oppassen om koste wat kost de Russen in een hoek te duwen. Daarom legt dit artikel in Trouw wel een terecht punt op tafel.
Want we moeten ons bedenken dat Rusland altijd een grote macht zal blijven en we het land niet definitief militair kunnen verslaan. Bovendien is Poetin over een jaar of 10 wel van het toneel verdwenen, dus is er altijd hoop dat er een betere leider komt.

[Marnix]

Alle eenheid van het westen ten spijt, moeten we ons wel bedenken dat het verder opvoeren van dit conflict in niemands belang is. Het gaat erom dat dit conflict zo spoedig mogelijk beeindigd wordt, om te voorkomen dat dit uit de hand gaat lopen. Daarom is er een diplomatieke oplossing nodig en om heel eerlijk te zijn, zal Rusland na afloop moeten kunnen zeggen dat het iets bereikt heeft. Bijvoorbeeld het vastleggen dat Oekraine geen lid van de NAVO wordt en dat het een neutrale status krijgt. Als dat niet gebeurt, dan zitten we misschien voor jaren vast aan dit conflict, dat ook weer het gevaar met zich meebrengt dat het ofwel groter wordt (tot buiten de grenzen van Oekraine), of dat het aanleiding geeft tot nieuwe conflicten later. Eerder schreef ik dat we maar weer een nieuwe koude oorlog in moeten stappen om de Russen weer terug in hun hok te duwen (en feitelijk zitten we daar wat het westen betreft ook in), maar dat is natuurlijk niet wat het gewenste eindresultaat is. Een gewenst eindresultaat is dat dit conflict beeindigd wordt en dat er een terugkeer is naar wat normalere betrekkingen. Daarom moeten we oppassen om koste wat kost de Russen in een hoek te duwen. Daarom legt dit artikel in Trouw wel een terecht punt op tafel.
Want we moeten ons bedenken dat Rusland altijd een grote macht zal blijven en we het land niet definitief militair kunnen verslaan. Bovendien is Poetin over een jaar of 10 wel van het toneel verdwenen, dus is er altijd hoop dat er een betere leider komt.

Helemaal mee eens dat dit het streven moet zijn. Tegelijkertijd voelt het ook wel weer lastig. Iemand valt een land binnen en vervolgens moet je gaan middelen omdat de inval wel lonend moet zijn omdat hij anders gezichtsverlies leidt. Je sloopt de schutting met de buren, pikt een stuk van hun tuin is en tegen de (rijdende) rechter zeg je vervolgens: Ik wil het wel ongedaan maken maar dan wil ik wel een stukje houden of andere toezeggingen krijgen want anders heb ik na afloop niets bereikt. In feite beloon je daarmee dus agressie. Je zal daar op zich niet aan ontkomen maar hoe meer de oorlog Poetin gaat kosten, des te minder sterk maak je zijn onderhandelingspositie. Als Rusland over Oekraine heen was gewalst en de wereld had een beetje hoofdschuddend toe staan kijken maar waren verdeeld geweest over sancties had dat Poetin minder gekost en meer opgeleverd. En had China vervolgens gedacht: Nou dat kunnen we bij Taiwan dan ook wel doen. Het doel van de sancties moet niet zijn om Rusland blijvend de isoleren maar om zo snel mogelijk weer terug te kunnen naar een vreedzame situatie. En hopelijk draagt het iets bij aan een afnemend draagvlak onder de bevolking voor zo'n regime want over 10 jaar zou het fijn zijn voor het Russische volk als er iets meer democratie komt daar. Maar inderdaad, tegelijkertijd is het wel oppassen want een kat in het nauw maakt rare sprongen, die balans is wel belangrijk.

[elbert]

Helemaal mee eens dat dit het streven moet zijn. Tegelijkertijd voelt het ook wel weer lastig. Iemand valt een land binnen en vervolgens moet je gaan middelen omdat de inval wel lonend moet zijn omdat hij anders gezichtsverlies leidt. Je sloopt de schutting met de buren, pikt een stuk van hun tuin is en tegen de (rijdende) rechter zeg je vervolgens: Ik wil het wel ongedaan maken maar dan wil ik wel een stukje houden of andere toezeggingen krijgen want anders heb ik na afloop niets bereikt. In feite beloon je daarmee dus agressie. Je zal daar op zich niet aan ontkomen maar hoe meer de oorlog Poetin gaat kosten, des te minder sterk maak je zijn onderhandelingspositie. Als Rusland over Oekraine heen was gewalst en de wereld had een beetje hoofdschuddend toe staan kijken maar waren verdeeld geweest over sancties had dat Poetin minder gekost en meer opgeleverd. En had China vervolgens gedacht: Nou dat kunnen we bij Taiwan dan ook wel doen. Het doel van de sancties moet niet zijn om Rusland blijvend de isoleren maar om zo snel mogelijk weer terug te kunnen naar een vreedzame situatie. En hopelijk draagt het iets bij aan een afnemend draagvlak onder de bevolking voor zo'n regime want over 10 jaar zou het fijn zijn voor het Russische volk als er iets meer democratie komt daar. Maar inderdaad, tegelijkertijd is het wel oppassen want een kat in het nauw maakt rare sprongen, die balans is wel belangrijk.

Ik ben het met je eens. De Russische regering moet een hoge prijs betalen voor deze agressie, al is het alleen maar om duidelijk te maken dat dit niet ongestraft kan blijven. Kleed ze economisch gezien maar helemaal uit. Het is wel zo dat de prijs niet zo hoog moet zijn dat we in gevaarlijk gebied terecht komen waarbij ze nog gekkere dingen gaan doen.
Daarbij moeten we de realiteit onder ogen zien: ondanks het feit dat het Oekraiense leger veel beter vecht dan verwacht en sommige Russische eenheden veel slechter, blijft het toch zo dat militair gezien de Russen dit aan het winnen zijn simpelweg omdat ze een groter leger hebben met meer mogelijkheden. Uiteindelijk zullen ze dus op het slagveld hun doelen gaan afdwingen, hoe vervelend dat ook is. Ik voorzie dat Oekraine niet meer zal zijn wat het was qua territorium en ook qua positie in Europa. De vraag is alleen wel hoe lang dit nog gaat duren en hoeveel leed dat met zich meebrengt.

[Marnix]

Ik ben het met je eens. De Russische regering moet een hoge prijs betalen voor deze agressie, al is het alleen maar om duidelijk te maken dat dit niet ongestraft kan blijven. Kleed ze economisch gezien maar helemaal uit. Het is wel zo dat de prijs niet zo hoog moet zijn dat we in gevaarlijk gebied terecht komen waarbij ze nog gekkere dingen gaan doen.

Precies. De prijs moet niet te hoog zijn want dan escaleert het mogelijk verder, maar de prijs moet ook niet te laag zijn want vanuit het verleden hebben we ook kunnen leren dat Appeasementpolitiek waarbij er vooral wordt toegekeken uiteindelijk ook niet werkt (jaren ‘30) en alleen amar aanmoedigt om verder te gaan. Dat is de balans waar naar gezocht moet worden. En in tegenstelling tot toen weet Poetin dat als hij een oorlog met de Navo begint, hij dat nooit kan winnen zonder bondgenoten, daarmee zou hij zijn eigen ondergang inluiden.

Daarbij moeten we de realiteit onder ogen zien: ondanks het feit dat het Oekraiense leger veel beter vecht dan verwacht en sommige Russische eenheden veel slechter, blijft het toch zo dat militair gezien de Russen dit aan het winnen zijn simpelweg omdat ze een groter leger hebben met meer mogelijkheden. Uiteindelijk zullen ze dus op het slagveld hun doelen gaan afdwingen, hoe vervelend dat ook is. Ik voorzie dat Oekraine niet meer zal zijn wat het was qua territorium en ook qua positie in Europa. De vraag is alleen wel hoe lang dit nog gaat duren en hoeveel leed dat met zich meebrengt.

Des te meer reden het zo onaantrekkelijk mogelijk voor Rusland te maken om te blijven.