Om het Avondmaalstopic niet te zeer af te laten wijken, leek het me wel goed om een apart topic te openen over de voorbereiding op het Heilig Avondmaal en de zelfbeproeving die dan betracht zou dienen te worden.
Ds. Foppen schreef er o.a. dit over:
Hoewel niet direct Bijbels, is een week van voorbereiding wel een instelling die nuttig en heilzaam kan zijn. Wanneer Paulus in 1 Korinthe 11 stelt dat de mens zichzelf(!) heeft te beproeven voordat hij het avondmaal viert, bedoelt hij namelijk geen vluchtige blik in de ‘ik-zie-er-nog-aardig-uit-spiegel’, een vrome kam door het warrige haar, en een bedekkend poedertje op een zondig puistje. Dat soort snelle zelfbeproeving heeft inderdaad weinig zin. Sterker nog, zulke zelfbeproeving bewerkt het tegendeel van het eigenlijke doel. Het is immers niet de bedoeling dat ik als een aardige gelovige met een paar minpuntjes te voorschijn kom.
De bedoeling van zelfbeproeving is dat ik het avondmaal vier als mens die het in zijn leven echt en helemaal alleen van God en zijn genade verwacht en zichzelf door Zijn liefde gedragen weet. Zo ‘ver’ ben je niet als vanzelf. Zelfbeproeving die deze houding uitwerkt vraagt in ieder geval stevige concentratie. En stevige concentratie vraagt -juist in onze vluchtige tijd- doorgaans veel tijd. Een speciale week van voorbereiding is zo bezien helemaal geen overbodige luxe of kerkelijke ballast. Misschien kunnen we beter stellen dat een week van voorbereiding juist in onze tijd meer dan ooit broodnodig is. Het afschaffen van een voorbereidingsweek versterkt in ieder geval het risico dat de zelfbeproeving er helemaal bij inschiet. Voor je het weet verwordt het heilig avondmaal dan ook van duurzaam, diepgaand diner tot een snelle religieuze snack uit de kerkelijke muur. Logisch dat je er dan ook steeds minder aan beleeft en de smaak je tegenvalt. Het tegenovergestelde is ook waar: wie zich grondig voorbereidt, proeft doorgaans meer. Een week van voorbereiding is dus een waardevolle traditie. Wel is het zo dat een week van (goede) voorbereiding geen harde garantie is voor een avondmaalsviering waar wij een heleboel aan beleven. Maar eerlijk is eerlijk: het draait in het avondmaal ook niet om onze beleving, maar om het gedenken van Jezus Christus en de eer van God!
Om misverstanden te voorkomen: eerlijke zelfbeproeving is nog wel wat anders dan een lange oefening geestelijk navelstaren en rondjes in jezelf draaien met de vraag of je geloof wel goed genoeg is. Het vraagt concentratie op de Heere Jezus, jezelf en de ander. Wie dat bedenkt begrijpt maar al te goed: zelfbeproeving kun je niet alleen. Daar is de Ander, daar is de Heilige Geest bij nodig. Hoe zou je anders werkelijk op de Heere Jezus geconcentreerd kunnen raken? Hoe zou je anders eerlijk naar jezelf kunnen kijken en zonden belijden? Hoe zou je anders de ander kunnen dienen? Zonder de leiding van de Heilige Geest verdwaal je hoe dan ook: of in je eigen gelovigheid, of in je eigen ongelovigheid. Per saldo maakt dat weinig verschil. Het gebed om de leiding van de Heilige Geest is daarom juist ook in een week van voorbereiding onmisbaar. Hij leidt je door eigen ongeloof en geloof heen naar de Heere Jezus. Hij brengt je aan het vaderhart van God.
Zelfbeproeving, waar gaat het dan om? Het klassieke avondmaalsformulier somt in stevige eikenhouten woorden een drietal zaken op: In de eerste plaats bedenk je je zonden, je vervloeking. In de tweede plaats onderzoek je je hart of je de zekere beloften van vergeving op grond van Jezus’ offer gelooft. In de derde plaats vraag je jezelf eerlijk af of je in alle dingen de Heere Jezus wil volgen en in liefde met je naaste wil leven. Misschien moeten we er nog wel een vierde element aan toe voegen. Als ik het in dezelfde klassieke trant formuleer: een ieder wekke het verlangen op om aan te gaan en de tekenen van de genade te proeven.
Hoe zien jullie dit?
