Zou het tijd kunnen zijn voor een terugblik op de Reformatie door het 'eindproduct', de staat waarin het protestantisme nu verkeert, eens kritisch te bezien?
Ik stel die vraag met name tegen de achtergrond van het uiteenvallen van het protestantisme in ontelbare kerken, groepen en bewegingen.
Zolang deze verschillende denominaties nog een gemeenschappelijke basis vinden, door elkaar te ontmoeten, belijdenissen te delen, elkaars voorgangers te erkennen en zo, zou ik die diversiteit nog positief kunnen duiden. Kerken hebben immers ook lokale wortels, gewoonten en tradities. Die hoeven echt het gemeenschappelijke niet in de weg te staan. Op het niveau van individuele christenen van verschillende achtergrond, vind ik dat ook goed. Je hoeft geen complete fusie aan te gaan met een aanpalend kerkgenootschap om elkaar toch als broeder en zuster te zien.
Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat kerken en groepen zich vaak steeds formeler van elkaar afscheiden op grond van een aantal zeer unieke identiteits-bepalende zaken. Zo kan kinderdoop / volwassendoop mensen en kerken definitief van elkaar scheiden. Belijdenisgeschriften kunnen eerder een reden zijn tot afscheiding dan tot binding. Individuele ideeen van sommige voorgangers weken soms hele groepen aanhangers los van een groter verband. Charismatische mensen, belangrijk in de christelijke gemeenschap, groeien soms uit tot goeroes, die steeds uitzonderlijker worden.
de uitzondering, een eigen geluid, een eigen accent, de nadruk op dit, op dat, op hem, op haar....alles kan op het laatst een reden zijn om andere christenen niet meer te zien, te spreken of zelfs niet meer als zodanig te erkennen. Een repeterende breuk!
Is dat een vruchtbare uitkomst van het protestantisme (daarbij reken ik ook alle offspring, zoals evangelicalen, charismatischen, baptisten, pentecotslen enz.).
Al denkend kom ik eigenlijk tot de slotsom, dat al die groepen, kerken, christelijke eilandjes wel iets overeenkomstig hebben; namelijk precies dit, dat men zich het liefst laat leiden door zelf geformuleerde theologie. Dat is natuurlijk wel het gemeenschappelijke: iedereen staat op zichzelf. Of het nu de kleine radicale evangelische gemeente is of een zwaar gereformeerde "vrije" gemeente. Beide hebben ze officieel niets te schaften met naburige christenen. Ze zijn los, vrij, onafhankelijk, uniek, klein onder het motto: "en zo hoort het ook".
Maar, zit hier dan soms een gemeenschappelijk theologisch uitgangspunt achter? Hebben zij soms allemaal een vergelijkbare kerkleer dat ze in dit opzicht zo op elkaar lijken? Heeft die kerkleer dan soms de neiging om eigenwijsheid (het is zoals ik het zeg) te belonen en het bruggen bouwen en elkaar verdragen binnen één huis te bestraffen?
Moeten we misschien eens kritisch kijken naar de uitkomst van die kerkleer? Of vinden we het allemaal wel best, dat we zelf in de beste kerk zitten en dat alle andere christenen toch in een...tja...hoe zullen we het zeggen...iets minder goede kerk zitten? Want dat is wel de onuitgesproken gedachte achter die kerkleer, dunkt me.
Kunnen we dat nog wel volhouden, die versnipperde zekerheid, nu het Westen het christelijk geloof als basis voor moraal en samenleving vaarwel zegt?
Nou ja, genoeg stof ter overdenking.
gravo