Zoals beloofd hierbij mijn gedachten.
Ik heb zelf ook wel eens een vergelijkbare gedachte gehad: dat er over 100 jaar nog drie christelijke stromingen zullen zijn: (1) de traditionele RKK/OOK met hun rituelen en mystiek, (2) de evangelische beweging in al haar veelkleurigheid en in zekere zin de volkskerk en (3) de kleine groepjes zeer orthodoxen, wat in de Nederlandse context de GG, GGiN, OGG, etc. zijn. Uitsterven zal de kerk in Nederland niet, denk ik, maar de ledenaantallen zullen wel verder slinken. Groep 1 zal, hoewel in Nederland sterk vergrijsd, blijven bestaan omdat ze perspectief op en over het levenseinde heen biedt, en wel op een manier die toch vooral ouderen trekt. Met andere woorden: wanneer de amandelboom zijn wintertooi behoudt en de sprinkhaan zich voortsleept en de mens het zijn-ten-dode beseft - om het een beetje Heideggerig uit te drukken - wordt de wens op een perspectief na de dood geboren. Dat is iets wat groep 1 te bieden heeft. De woorden van McGrath gelezen hebbende past denk ik de term volkskerk wel goed bij groep 2. Deze kerken zullen gedijen zo lang er nog protestantse kerkjes zijn vanwaaruit ze leden kunnen overpompen. Groep 3 zal het nog lang volhouden vanwege een geboorteoverschot en een steeds sterker wordende drang om in zichzelf te keren, hoewel in Nederland bij sommige rechts-reformatorische kerken toch ook wel de barsten zichtbaar beginnen te worden.
(Mijn advies voor de PKN zou dan ook zijn: kies er niet voor om te lijken op groep 2, maar juist op groep 1. Die zullen het langer volhouden.)
Of we de oorzaak hiervan moeten zoeken in de verregaande of zelfs voortschrijdende rationalisering, weet ik niet zo goed. Het klinkt niet onaannemelijk, maar ik denk dat er toch ook wel andere mogelijke oorzaken aan te wijzen zijn. Zo is een toenemend welvaartsniveau ook sterk aan minder 'gelovigheid' gecorreleerd, wat mogelijk door een afname van afhankelijkheidsgevoel jegens het goddelijke verklaard kan worden. Een andere verklaring is dat - in ieder geval in ons land - het protestantisme toch grotendeels een luisterhoudingsgodsdienst is geworden die vrijwel geen aansluiting met onze culturele gebruiken meer heeft, verergerd door een afnemend concentratievermogen. Beide door technologische vooruitgang.
Dus, even concreet. Voor het gemak heb ik je stelling even genummerd:
gravo schreef:1. Over 50 jaar bestaan er alleen nog een aantal hardnekkige orthodox protestantse groepjes.
Grotendeels mee eens, aangevuld met hetgeen ik hierboven beschreef.
gravo schreef:2a. Protestantse kerken hebben zich, als reactie op de geestelijke en lichamelijke leegloop van hun kerken, bezonnen en hebben zich langzamerhand weer gevoegd naar de liturgieën, gebruiken en symbolieken van de oude kerk (van vóór de breuk van de reformatie), tegelijk heeft de RKK zich verder gemoderniseerd en
2b. is er door de oecumene een samenwerking ophanden, waardoor er binnekort van een terugkeer in de schoot van de Moederkerk gesproken zal kunnen worden.
Eigenlijk heb ik niet de indruk dat 2a zich (vooralsnog) voordoet. Sterker nog, ik heb de indruk dat de meeste protestantse kerken zuchten onder de evangelische stormwind die door hun gebouwen waait. (Vaak ook letterlijk: welke NeGK (=GKv+NGK), CGK-links en PKN heeft er nou geen kerkbandje dat de evangelisch klinkende geluidsgolven produceert en nauwelijks psalmen meer kent?) De overige protestantse kerken (GG, GGiN, OGG(iN), HHK, DGK, GKN, CGK-rechts) proberen uit alle macht deze ellende nog buiten te houden en ik heb de indruk dat er verrechtsing optreedt omdat leden uit de linkerflanken overstappen.
Wat betreft 2b: ook daarvan zie ik eigenlijk nog weinig beweging. Wel was er enige tijd de gezamenlijke verklaring tussen de RKK en de Lutherse kerken (toch?), maar ik zie nog niet echt een neiging binnen de PKN om zich bij de RKK aan te sluiten.
gravo schreef:3.De Anglicaanse kerk is ook gesplits[t]. Zeer conservatieve leden hebben zich verenigd in een terugkeer-beweging richting RKK. De moderne variant blijft klein en gaat door het leven als een stijlvolle, maar verdwijnende groep intellectuelen.
De situatie van de Anglicaanse kerk ken ik onvoldoende om er iets over te kunnen zeggen.
gravo schreef:4.De evangelische kerken zijn de volkskerken geworden. Multicultureel, eenvoudig. Ze domineren eigen commerciele zenders en werven vooral jonge en arme mensen.
Eens.
gravo schreef:5. De Oosters Orthodoxe kerken zijn zichzelf gebleven, maar zoeken door opgelopen politieke spanningen toenadering tot de Rooms-Katholieke Kerk, die er zo prat op gaat om nu 1,5 miljard gelovigen te vertegenwoordigen. De sterkste troef van het christendom op het wereldtoneel is het eventuele samengaan van RKK en Ooster[s-]Orthodox.
De OOK van de verschillende landen ken ik onvoldoende. Overigens denk ik dat de speciale militaire operatie dit proces zou kunnen versnellen of juist vertragen. Enerzijds kan de neiging om zich tegen de Russische OOK erin resulteren dat de overige Oost-Europese OOK'en zich op het Westen willen oriënteren en wellicht ook aansluiting met de RKK willen nastreven. Anderzijds zou het willen afzetten tegen Rusland de eigen nationale identiteit middels de eigen OOK kunnen versterken, waardoor er een sterkere nadruk op het consolideren van de eigen OOK komt te liggen.
gravo schreef:6. De Islam heeft zich definitief als politieke en maatschappelijke macht in Europa gevestigd. Enkele landen hebben moslim-ministers. Het getouwtrek gaat op politiek gebied tussen christenen en moslims, omdat zij beiden de grote seculiere partijen aan regeringsmeerderheden kunnen helpen. Alle religieuze partijen voelen zich een onderdeel van een wereldwijd geloof. Daarmee is elke politieke strijd een graadmeter geworden voor internationale verhoudingen. Een bestuurlijke islamitisering van Europa behoort tot de mogelijkheden. Religie speelt als nooit tevoren een rol in de wereld. Conflicten zouden langs religieuze lijnen kunnen gaan verlopen.
Punt 6 vind ik het beangstigendst. Ik denk dat de Islam niet goed voor Nederland en Europa is, sterker nog: een vloek. (NB. afgelopen verkiezingen heb ik geen PVV gestemd!) Enkele landen hebben inderdaad de eerste moslimministers - dat gaat vooralsnog goed. In Nederland is er nog geen duidelijk getouwtrek door/met de seculiere partijen. Dat conflicten langs religieuze lijnen verlopen is niets nieuws, maar kunnen nu wel duidelijker worden. We zien het in ieder geval wel aan binnenlandse conflicten, denk ik. Het toenemend antisemitisme, in Nederland grotendeels onder moslims, door het gebeuren in Gaza.
Dan nog even de opmerkign van Prisma23:
Prisma23 schreef:- GKV en NGK zijn één kerkgenootschap
- DKN en GKN worden samen één kerkgenootschap
- CGK wordt verdeelt over GG, HHK, NGK en PKN, weer één kerkgenoodschap minder
Toen McGrath zijn voorspelling deed bestond van DGK en GKN een van de twee nog niet, dus deze toekomstige fusie telt niet mee.
Dat GKv en NGK zijn samengegaan (motief: geld) en CGK haar leden zal verdelen lijkt inderdaad weer twee kerkverbanden te schelen, maar ik vrees dat er eerst nog een aantal splintergroeperinkjes zullen zijn. Zo hebben drie oud-GKv-gemeenten die niet mee wilden in de fusie tot de NeGK zich verenigd. Ik verwacht dat zij zich op termijn bij DGK/GKN zullen aansluiten.
Moeten de voorspellingen een beetje aangepast worden? Of zien we inderdaad de eerste trekken? Wat zijn jullie gedachten?