Berichtdoor gravo » 26 apr 2018 22:50
Maar al te snel wordt aangenomen dat de waarheid altijd samengaat met goede en fijne dingen. Dat wat ons verontrust, zoals bijvoorbeeld de zich opdringende evolutie-theorie, zou in deze gedachte dan moeilijk samen kunnen gaan met waarheid. Kanniewaarzijn.
Maar dat is een misverstand.
Er zijn heel veel dingen die ons verontrusten, maar niettemin onloochenbaar waar zijn. Het zijn harde waarheden, maar daarom niet minder waar.
Denk met name eens aan waarheden die ons als christenen nog meer kunnen verontrusten. Bijvoorbeeld het fenomeen van kindermisbruik dat zich helaas ook in christelijke kring blijkt voor te doen. Of wat te denken van fraude, ruzie, geldzucht dat zich in eigen kring bevindt. Wat te denken van het feit dat ziekte, tegenslag, ongeluk, teleurstelling, eenzaamheid, echtscheiding, kinderloosheid ook in christelijke kring voorkomen. Niets van dat alles is prettig. Niets daarvan is goed. Maar het komt onbetwistbaar ook voor bij vrome mensen. Het diepst peilen we die harde waarheid misschien nog wel in onze belijdenis dat wij van natuur zondaars zijn. Dat het slechte en boze in ons eigen hart leeft. Over een harde waarheid gesproken!
Ik bedoel alleen maar dit te zeggen: Onze natuurlijke staat en onze natuurlijke omgeving zijn vaak geheel anders dan wij graag op basis van wat we geloven, hopen en liefhebben zouden zien. Er is een groot contrast met dat wat als geloof in ons hart leeft en met hoe de wereld er daadwerkelijk uitziet. Die verscheurdheid is zelfs in ons eigen leven te vinden. Als ik het goede wil doen, ligt het kwade mij bij.
Iets dergelijks geldt ook voor de nog onverloste schepping. Zij toont geen tekenen van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Dat wij de aarde, mede door de wetenschap, inmiddels kennen als een kleine, te verwaarlozen planeet in een koud, gevaarlijk, reusachtig en vijandig heelal, dat stil is en geen antwoord geeft, sluit daarop aan.
De wetenschap geeft ons stelselmatig informatie waar we niet gelukkig van worden. Denk aan de gigantische problemen van klimaat, overbevolking, resistentie, de onmogelijkheid om de aarde te verlaten, de zekerheid dat de zon ooit dooft. Het is allemaal in schrille tegenstelling tot de heerlijke toekomst die wij door geloof verwachten en met elkaar delen. Maar is het daarom allemaal onwaar wat de wetenschap zegt? Is het onwaar omdat het ons verontrust, omdat het geen enkel sprankje hoop geeft in de richting van de toekomst die wij verwachten? Dat denk ik niet.
Zo kun je ook bij de echte schibboleths, de onderwerpen oerknal en evolutie, hetzelfde zeggen. Die verontrusten ons misschien nog wel het meest. Lange tijd werd het scheppingsverhaal letterlijk gelezen, als een werkelijke fysieke verklaring van de afkomst van de aarde en van onszelf. En daarmee werd het ook de sokkel voor ons hele geloofsgebouw. Als de aarde niet aantoonbaar, echt, 6000 geleden vanuit het niets geschapen zou zijn en als de mens niet precies zoals het Genesis-verhaal vertelt tot leven is gekomen, dan is ons hele geloof waardeloos geworden. Dan is er niets meer waar. De letterlijke Bijbellezing fungeert op dit punt als een wetenschappelijke lezing. Maar die lezing kan tegenwoordig op geen enkele manier ondersteund of bevestigd worden. Het wordt als wetenschappelijke hypothese terecht verworpen. Geen bewijs. En als we die constatering opvatten als het ineenstorten van ons hele geloofsgebouw, ja, dan is die totale paniek wel begrijpelijk.
Maar we moeten inzien dat we ons met onze letterlijke lezingen afhankelijk maken van de wetenschap. Op die manier laten we ons geloof beoordelen op wetenschappelijke gronden. En dat is tot mislukken gedoemd.
Voor die doodlopende weg zou ik een wayout willen aanbieden. Lijkt mij van levensbelang. Want als de letterlijke interpretatie van met name het scheppingsverhaal wordt gehandhaafd, zal het christelijke geloof dat hierop haar hele geloofsgebouw opricht, niet lang meer kunnen standhouden. Nu kunnen we vanuit pseudo-wetenschap en via summier geïnformeerde groepen christenen nog halve waarheden in de lucht houden, zoals bijvoorbeeld Intelligent Design. Maar de volgende generatie christenen zal dat niet meer kunnen volhouden. Omdat het overduidelijk gemankeerde wetenschap is, die een ander oogmerk heeft dan de (harde) waarheid opsporen. Zij verwart de natuurlijke waarheid met de geestelijke waarheid.
Hoe onprettig de wetenschappelijke kennis ook is, wanneer ze op grond van waarnemingen komt tot oerknal en evolutie, dan zullen wij, of onze kinderen, op een dag moeten toegeven dat dat waarheid is. Een zeer, zeer ongemakkelijke waarheid, want het brengt ons in gedachten niet dichterbij ons geloofsgoed. Het is namelijk nogal scherp in tegenstelling met ons geloofsgoed.
Dat geloofsgoed kunnen we alleen overeind houden als we het nochtans van het geloof weer inroepen. Net zoals we zeggen dat we ondanks het kwaad, de zonde, de pijn en het lijden in dit leven ( en de dood!) toch (!) het geloof in God, in Zijn verlossing en Zijn toekomst hoog houden (tegen beter weten in, dwars op de realiteit die dit tegenspreekt), zo zullen we ons geloofsgoed aangaande de Schepping, dus aangaande God als oorprong van al het zijnde, ook kunnen volhouden, ondanks dat we met eigen ogen zien dat het heelal en de biologie iets totaal anders vertelt.
Moeilijk en zwaar, maar het is de enige manier om beide zaken recht te doen:
A. We mogen de realiteit niet ontkennen, daar geen onwaarheden over zeggen (net zoals we van onszelf ook niet kunnen en mogen zeggen dat we zonder zonden zijn)
B. We mogen ook ons geloof en vertrouwen niet loochenen onder druk van alles wat er aantoonbaar tegen pleit.
Dat is het wezen van het geloof. Dat is de kern van het geloof van Abraham, de vader aller gelovigen. Dat hij aan de roeping van God trouw bleef en daarnaar handelde, terwijl hij niet wist waar hij zou uitkomen. Dat hij door geloof bereid was zijn zoon te offeren, voordat hij van God gehoord had, dat Hij Zelf een lam ten brandoffer zou voorzien.
De werkelijkheid, de realiteit is hard, ongunstig, gevaarlijk, verontrustend. Dit ontkennen zou een zeer verkeerde analyse van de werkelijkheid opleveren. God heeft ons is deze wereld geplaatst. Dat is een wereld vol zonde en gevaar. De schepping zucht.
Maar de beloofde, de geloofde werkelijkheid, de werkelijkheid van God, die leeft in ons hart. Wij zien reikhalzend uit naar die werkelijkheid. Zolang wij daarin geloven, zijn wij zalig. Zolang wij dat geloof beoefenen kunnen wij op het water lopen. Maar als we dat geloof niet meer hanteren, dan zinken wij weg in het water. Dan blijkt de realiteit nog steeds even gevaarlijk en bedreigend te zijn. Die ongemakkelijke waarheid blijft aanwezig, al kunnen we die overstijgen, ziende op Jezus.
Wij geloven (!) dat God de Schepper is van hemel en aarde, maar door de telescoop en de microscoop zien we iets heel anders.
Een christen moet de waarheid van die beide zaken erkennen. Maar hij moet die waarheden wel op hun meritus beschouwen.
gravo
'Von Gott wissen wir nichts. Aber dies Nichtwissen ist Nichtwissen von Gott'
(Franz Rosenzweig, Der Stern der Erlösung)