- Een verhaal moet zo mogelijk bevestigd worden door een onafhankelijke bron.
- Verhalen die typisch zijn voor mythische en legendarische helden zijn meestal niet historisch.
In dit geval is er een vergelijkbaar verhaal over Herakles bekend. Die werd onderwezen in het lierspel door Linus, de broer van Orpheus. Toen Linus eens Herakles een klap gaf, ontstak Herakles in woede en doodde Linus met de klap van een lier.
(Bron: Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 2.4.9)
Dus dit verhaal over Jezus is een typisch verhaal dat men over godenzonen vertelde.
Samengevat:
Criteria:
[1] De bron moet qua tijd zo dicht mogelijk bij het (vermeende) gebeuren zitten.
[2] De bron moet zo mogelijk bevestigd worden door onafhankelijke bronnen.
[3] Een historisch verhaal moet passen bij de historische context van Israël rond het begin van de jaartelling.
[4] Een historisch verhaal moet passen bij wat we van Jezus weten.
[5] De volgende fenomenen maken een verhaal verdacht als latere legendevorming:
a) Bijzondere verhalen over de kindertijd.
b) Verhalen met een hoog wondergehalte.
c) Verhalen die de 'held' aantrekkelijk willen maken.
d) Verhalen die typisch zijn voor mythische of legendarische 'helden'.
(a t/m d overlappen natuurlijk vaak.)
So what?
Bovenstaande criteria maken dat we een verhaal zoals in de openingspost staat historisch ongeloofwaardig vinden. Dit soort criteria wordt door historici op alle bronnen toegepast. Dus ook op de verhalen in het Nieuwe Testament.
Daarop zijn verschillende reacties mogelijk, waarvan ik er drie noem:
1. Wetenschappelijk: dat is prima, want de Bijbel dient in historisch onderzoek geen voorkeursbehandeling te krijgen.
2. Traditioneel religieus: dat is blasfemisch, want je moet gewoon de Bijbel geloven, punt.
3. Apologetisch: dat is prima, want de Bijbel is historisch betrouwbaar dus moet dat geen problemen opleveren.
Met wie standpunt 2 inneemt, heeft het geen zin verder te discussiëren.
De vraag is nu: als je bijvoorbeeld standpunt 1 of 3 inneemt, zou iemand het dan interessant vinden om bijvoorbeeld Matteüs 1-2 langs de criteria te leggen? Als daar belangstelling voor is zie ik dat hieronder graag.
