@ ereunao.
Dat ereunao een andere opvatting heeft over de verbonden, kan ik goed begrijpen. De verhouding kerk / synagoge is is door de eeuwen heen een problematische, zeker. En dat er wegen gezocht worden om die verhouding te verbeteren, om barrieres te slechten juich ik alleen maar toe. Met name de gewelddadige geschiedenis moet christenen tot schulderkenning en nederigheid nopen. Als er theologische dogmatische achtergronden zijn waaruit dat geweld kon voortkomen, dan is het juist om die te onderzoeken en aan te passen. Ereunao doet een poging, maar die leidt tot het afbranden van de gehele kerkelijke dogmatiek, kerkgeschiedenis, leringen en praktijken vanaf het jaar 200 tot nu. Alles wordt gereduceerd tot een latent aanwezig gebleven vervangingsleer en daar kunnen we het mee doen. Aanpassingen zijn zeker nodig en die zijn ook gedaan.
Maar dat betekent niet dat het christendom haar eigen opvattingen, schrift-interpretaties en dogmatiek buiten de genoemde ontsporingen zou moeten opgeven. De kern van het christelijk geloof is dat Jezus Christus de unieke en enige Weg ter verlossing is en dat Hij de Redder der wereld is. In hem zijn alle onderscheidingen weggevallen. Vandaar dat het christendom zich minder gelegen laat liggen aan etnische, geografische, nationale, volks- of taalgrenzen. Eigenlijk zijn alle onderscheidingen van minder belang geworden. Het gaat over God en mens. Jezus is Middelaar Gods en der mensen. Daarmee vervallen de onderscheidingen niet: God gaat een eigen weg met volken in Afrika, Azië, Europa, Amerika, het christendom krijgt een eigen gezicht per land, per volk, per stad of dorp, maar in wezen zijn al die onderscheidingen secundair.
vandaar dat de gereformeerde theologie betrekkelijk karig is in haar dogmatische overzicht met betrekking tot de verbonden die God sluit. Er is een werkverbond en er is een genadeverbond. Dat is het universele principe waar alle mensen ten diepste mee te maken krijgen. Het werkverbond dat de juiste verhouding tussen God en mens regelt door wetten en gehoorzaamheid. Dit werkverbond is verbroken door toedoen van de mens. Immers, er is niemand die God zoekt, zelfs niet één. En er is het verbond der genade. Het verbond waardoor de juiste verhouding tussen God en mens wordt geregeld door genade. Dat wil zeggen: door de eenzijdige liefde van God die de mens rechtvaardig en zaligt door het offer van Zijn Zoon, het lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt. merk op hoe universeel en fundamenteel hierover wordt gesproken. "Niet alleen voor onze zonde, maar voor die van de gehele wereld".
Een andere focus van ereunao, namelijk dat dit universele principe vast verbonden is aan de Kerk is ook een misverstand. het universele principe van de verlossing door genade is onafhankelijk van de organisaties waarin dit geleerd wordt. Dankzij de reformatie is aan het licht gekomen dat deze leer niet zozeer afhankelijk is van het (voort)bestaan van de Una Sancta (de Ene Heilige Kerk), maar dat dit vastligt in het Evangelie. Daar vinden we de kennis over de enige en unieke weg ter zaligheid, zijnde Jezus Christus, de Weg, de Waarheid en het Leven. In het protestantisme zijn er tientallen kerken ontstaan, met ruzie en conflict. Ook dat nog eens. Eindelood veel losse gemeenten, losse predikers. Allen met een eigen identiteit. Je kunt het zo gek nog niet bedenken of je vindt het wel ergens op de kaart van het wereldwijde christendom.
Maar ondanks die versnippering, blijft de unieke en enige, universele betekenis van Jezus Christus, als de enige Deur, Weg, Poort overeind.
Als er betoogd wordt dat De Kerk Israël haar eigen identiteit niet heeft gegeven, dan maakt dat op het eerste gezicht ook niet zoveel indruk. Misschien hebben wij de jonge Zuid-Koreaanse christelijke kerk haar identiteit ook niet voldoende gegund of gegeven. Idem voor de Kerk in China. Misschien erkennen wij ook de Oosters Orthodoxe Kerken onvoldoende, of de Ethiopische Kerk. Wat te denken van Palestijnse christenen?
Kortom, vaak wordt wel erkend dat wij andere christenen maar moeilijk begrijpen op grond van hun leringen, gebruiken of achtergronden, maar in het christendom telt toch vooral de hoofdzaak: wordt de verhouding tussen God en mens (als individu of als volk) nu via Jezus Christus bepaald of niet. Uiteindelijk is dat bepalend. Bepalend voor de vraag of wij hetzelfde hebben gezocht en gevonden.
Het gevaar voor het christendom is dat zij met de focus op de ene weg ter verlossing druk gaat uitoefenen op iedereen die zich de vrijheid voorbehoudt om het geloof in Jezus Christus niet te delen. Terecht wordt de vinger gelegd op de uitwassen die het gevolg zijn geweest van militante zendingsdrang en overwinnaars-onderdrukking. Mensen verplicht dopen is een grote zonde. Laat staan geweld en onderdrukking op grond van andermans geloof.
En zo keer ik weer bij Israël. Dat ongenadig hard heeft geleden onder de dominantie en de zonden van het christendom. Daar moeten christenen worden veroordeeld. Maar deze onzuivere praktijk kan vanuit het christelijke geloof zelf worden bestreden. En dat is ook gebeurd. Na WOII is er een onmiskenbare omslag geweest in het christendom en heeft men de antisemitische praktijken verbonden met de verfoeilijke uitingen van jodenhaat in christelijke kring door de eeuwen heen. Het verleden kan niet worden uitgewist, maar de overgrote meerderheid van de christenen neemt nu fel afstand van dit eertijds. getuige ook de steun die de staat Israël in christelijke kring krijgt. velen zien de bescherming van dit land en volk als een verplichting die direct volgt op de door het christendom aangerichte verwoesting. Al zij daarbij aangetekend dat de culminatie daarvan door een heidense Blut und Boden idee werd verwerkelijkt.
Maar ook hier weer: wie of wat is Israël op dit moment. Er wordt gesproken over Israël alsof die één afgebakende groep mensen zou zijn, met één herkenbare identiteit. Joden zijn er in alle soorten en maten. gelovig, ongelovig. Vrijzinnig, orthodox. Conservatief, modern. Hoeveel joodse mensen zijn niet opgegaan in een door de verlichting gemoderniseerde geseculariseerde wereld? Hoeveel interne twisten op religieus gebied zijn er ook niet in het Jodendom?
Ik begrijp best dat er omwille van de helderheid gesproken wordt over "de eigen identiteit van Israël". Maar maak dat eens concreet. Loopt die identiteit parallel met de staat Israël? De burgers zijn de dragers van die identiteit? Of is het breder? Joden die liever in Amerika wonen? Oost Europese Joden? Nederlandse Joden? Ik zou eens beginnen met vragen aan een groot aantal joodse mensen of zij zich herkennen in het door ereunao gesuggereerde beeld van de eigen identiteit van Israël.
Tot slot, ik sluit niet uit dat de verbonden met Abraham toen en nu nog steeds hun eigen zeggingskracht en vervulling zullen krijgen. Ook dat lezen we in het NT. Maar moet het christendom zich wel bezig houden met die speciale verhouding tussen God en Israël. Is dat niet bij uitstek iets waar we ons niet mee bezig moeten houden?
Als wij het jodendom en de joden met rust laten (dus geen zending, geen druk, geen claims, geen rollen opleggen in ons christelijke toneelstuk), dan lijkt me dat het allerbeste. Als een volk een eigen identiteit heeft, zelfs in relatie tussen God en mens (wat in het christendom een werkelijke unieke uitzondering zou zijn op de hoofdregel) dan dienen we dat te respecteren. Maar het grootste respect dat we dan aan de dag kunnen leggen is: er niet tussen gaan zitten. Als God zijn speciale plannen met Israël wil vervullen, dan kunnen wij daar toch niet meer in interveniëren.
Zelf heb ik geen idee of en hoe die speciale relatie tussen God en Israël concreet zal worden. het verandert mijns inziens ook niets aan de kern van het christelijk geloof, namelijk dat wij God alleen kunnen leren kennen door Jezus Christus en dat dat de enige en unieke, beslissende zaak is in de relatie tussen God en mens. Ik geloof vast dat Gods sepeciale gang met Israël op geen enkele manier strijdig zal zijn met dit principe. Ik ben dan ook geneigd te zeggen dat de verbonden alle verwijzen naar deze ene Zoon van Israël, die ook de ene Zoon van God is.
Joh. 1,1 vv
In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Het was in het begin bij God. Alles is erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat. In het Woord was leven en het leven was het licht voor de mensen.
Rom. 11,13: Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen.
(14) Het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goedheid en waarheid, en wij hebben zijn grootheid gezien, de grootheid van de enige Zoon van de Vader.
Kol 1, 15-20
Hij is het beeld van de onzichtbare God, de eerstgeborene der ganse schepping, want in Hem zijn alle dingen geschapen, die in de hemelen en die op de aarde zijn, de zichtbare en de onzichtbare, hetzij tronen, hetzij heerschappijen, hetzij overheden, hetzij machten; alle dingen zijn door Hem en tot Hem geschapen; en Hij is vóór alles en alle dingen hebben hun bestaan in Hem; en Hij is het hoofd van het lichaam, de gemeente. Hij is het begin, de eerstgeborene uit de doden, zodat Hij onder alles de eerste geworden is. Want het heeft de ganse volheid behaagd in Hem woning te maken, en door Hem, vrede gemaakt hebbende door het bloed zijns kruises, alle dingen weder met Zich te verzoenen, door Hem, hetzij wat op de aarde, hetzij wat in de hemelen is.
Uit dit soort NT teksten haal ik mijn overtuiging van de grootsheid en de universaliteit van Jezus Christus
ik weet waar het twistpunt zit: het onderstreepte gedeelte. In jouw visie wordt hier gemeld dat Jezus Christus slechts het hoofd is van de gemeente, zijnde de volgelingen van Jezus uit de volkeren. Daarnaast is er nog Israël, met een eigen relatie via Jezus Christus met God.
Hoewel ik er niet over ga en hoewel ik eigenlijk buitenstaander ben dienaangaande, laat ik zeker ruimte voor de gedachte dat Israël een speciale relatie heeft met God. Maar juist het buitenstaander zijn doet een slot op mijn mond. Laten we het respecteren en vorm en inhoud van die relatie aan Israël en God overlaten, hoe ver Israël zich ook moge uitstrekken. Ik vind je sterk uitgewerkte visie hierover soms meer lijken op wroeten in andermans tuin dan dat het nu zoveel bijdraagt aan een juiste verstandhouding tussen christenen en joden.
Maar ik behoud mij de vrijheid voor om het universele principe van het genadeverbond (de mens wordt zalig door geloof in Jezus Christus, Gods genadige Weg ter verlossing) nog boven het speciale verbond met Israël te plaatsen. Er is nog iets universeler dan die speciale band van God met Israël. Het is God om nog méér begonnen.
Dat is de vrijheid die je een christelijk theoloog wel zal moeten gunnen, want het christendom gaat zelf over haar theologie en dogmatiek. Oneens zijn kan. Meningsverschil, ok. Maar een veroordeling komt alleen van pas, wanneer ik of andere christenen op grond van onze opvattingen weer de weg van ongewenste zending, opdringing, geweld of erger zouden kiezen.
En o ja, zoals eerder al gemeld heeft deze opvatting niets te maken met vervangingsleer. Jezus Christus ontsluit de toegang tot God voor de gehele wereld. Als Adam wordt verdreven uit de hof, is de gehele mensheid onderhevig aan lijden en dood, als straf op de ongehoorzaamheid. Maar door Abraham, Mozes en Jezus wint God Zijn mens terug. Van Jeruzalem tot aan de einde der aarde (om de volgorde van het boek Handelingen even aan te houden).
Alles voor dat éne doel: dat God en mens, Schepper en schepsel (eender wie) elkaar weer ontmoeten en het paradijs weer wordt hervonden.
Dat doel overstijgt alle middelen. De Kerk is slechts een middel. Evenals Israël dat is.
Het enige dat vervangen zal worden is het lijden door heerlijkheid.
Ps. 42: Maar Gods goedheid zal uw druk, eens verwisselen in geluk
gravo
