Berichtdoor gravo » 05 mei 2012 18:57
@ maaarten
Ik ben natuurlijk een verklaring verschuldigd over mijn wat cryptische antwoord.
De werkelijkheid is natuurlijk dat de Bijbelboeken ooit in verschillende tijden en door verschillende mensen is geschreven. Anders dan in de islam wordt de openbaring in joodse en christelijke kringen niet gezien als een uit de hemel neergedaald geschrift. In de islam wordt het zo gezien dat de Koran in de hemel wordt bewaard en dat er een zuivere kopie door Mohammed werd opgetekend. De Koran heeft dan ook een onaantastbare betekenis en wordt gezien als vrij van enige menselijke toevoeging.
In christelijke kring spreekt men van 'inspiratie'. Auteurs hebben met hun eigen identiteit de Bijbel geschreven. Die identiteit, inclusief keuzes over stijl en inhoud zijn herkenbaar gebleven. Tegelijkertijd wordt geloofd dat dwars door dit menselijke handwerk heen de Geest van God in de woorden is meegekomen. Een heel andere visie op het openbaringsgeschrift dus.
Dit betekent mijns inziens dat we de werkelijkheid van het ontstaan van de Bijbel, inclusief alle menselijke inbreng en de uiterlijke omstandigheden onomwonden mogen benoemen en beschrijven.
Als daar bij hoort dat de Bijbel een complexe ontstaansgeschiedenis blijkt te hebben (en leentje buur gespeeld heeft bij andere, eerdere geschriften) dan zij dat zo. Ook eventuele ongerijmdheden of zelfs onwaarheden passen nog steeds in deze visie op openbaring. Fouten? Ik zou het geen fouten noemen. Het zijn vaak heel verklaarbare literaire wetmatigheden die een menselijk geschrift tot een menselijk geschrift maken. Tegenstrijdigheden ontstaan al als er in de krant de dag na een gebeurtenis twee verschillende verslagen worden gemaakt. Niet iets om je over op te winden.
Maar hoe zit het dan met het "Woord van God' karakter van de Bijbel? Ik heb gezegd dat ik deze klassieke belijdenis voluit ondersteun.
Naar mijn idee is deze term een geloofsuitspraak. Net zoals het geloof in God niet beargumenteerd kan worden door zichtbare bewijzen, zo kan ook het predicaat 'Woord van God' voor de Bijbel niet bewezen worden. Het is een echt geloofsartikel. En een kennelijke onzichtbaarheid van iets (niemand heeft ooit God gezien) kan heel goed samengaan met toch een ongeschokt geloof in die God.
Zo is het bij mij ook ten aanzien van de Bijbel: ik erken de archeologische, literaire en andere wetenschappelijke harde gegevens omtrent de Bijbel. Ik heb geen behoefte om die te ontkennen of zelfs te willen dat ze niet waar zouden zijn. Nee, waarheid is waarheid. Ook als daarmee de ontstaansgeschiedenis van de Bijbel anders blijkt te zijn dan we gedacht, gedroomd of gewenst hadden. Maar ik laat er mijn geloof in de Bijbel als Woord van God niet door ontnemen.
Hier hoort echter één belangrijk ding bij gezegd te worden: de Bijbel moet niet letterlijk worden gelezen. Ten diepste is de letterlijke lezing (vooral in combinatie met eindeloze geforceerde bewijzen dat het echt waar is wat er in de Bijbel staat over Schepping ed.) een knieval voor de wetenschap.
De wetenschap heeft de christenen steeds uitgedaagd om de waarheid aan te tonen van de Bijbel. "Jullie zeggen dat de Bijbel het Woord van God is...welnu toon dan eens eventjes aan dat de zondvloed echt heeft plaatsgehad of dat de zon echt stil heeft gestaan". Wetenschappers weten namelijk heel goed dat gelovigen dit nooit kunnen aantonen. Net zo min als wij het lopen van Jezus over water kunnen herhalen. Door dit soort uitdagende vragen hebben veel fundamentalistisch genoemde christenen gekozen om pal te gaan staan voor de wetenschappelijke (lees: letterlijke) lezing van de Bijbel. Een beetje in de trant van: "en toch heeft de Bijbel gelijk".
Naar mijn gevoel een heilloze weg. De Bijbel was er al lang voor de wetenschappelijke methode. De Bijbel is één groot literair werk over Gods bemoeienis met de mens in poëzie, zang, lied, verhaal, dialoog, visioen, profetie, een creatief kunstwerk. Net zoals een schilderij van onschatbare waarde kan zijn en toch de werkelijkheid anders weergeeft door aan die werkelijkheid een betekenis mee te geven. Een belangrijke betekenis die de Bijbel aan de werkelijkheid meegeeft is bijvoorbeeld dat het een geschapen werkelijkheid is. Dat zie je in de uiterlijke wereld nergens aan af, dat moet echt eerst in de geest worden gezien en vervolgens op papier worden gezet. Het is voorwaar een geïnspireerde gedachte. Maar klopt het allemaal met wat wij zien? Nee, natuurlijk. Voor een deel beschrijft de Bijbel een 'toekomende stad'. Daar is letterlijk nog niets van te zien! Jezus' opstanding is geen feit, maar een heilsfeit. Daar zit het onderscheid. Het is waarachtig waar, maar niet zichtbaar en niet bewijsbaar.
Natuurlijk is het interessant om te onderzoeken welke historische elementen er in de Bijbel terug te vinden zijn. Maar die zaken kunnen toch niet het fundament zijn voor ons geloof in de Bijbel? De letterlijke lezing van de Bijbel is een angstige reactie geweest op de moderniteit: 'Help, we moeten de Bijbel bewijzen.'
Nee hoor, de Bijbel heeft kracht en zeggingskracht genoeg om voor zichzelf te spreken. Het is en blijft immers Gods Woord. God heeft er niet voor gekozen om het Woord boek te laten worden, maar om het Woord vlees te laten worden. Alleen in Jezus (mens als wij) wordt God ten volle geopenbaard. Hij is het fundament van ons geloof. Hij is het levende bewijs van de waarheid van Gods Woord. Hij is het Zelf het Woord van God, Gods Geest rust op Hem. Een geestelijk mens derhalve.
Ook Paulus preekt niet erg wetenschappelijk en letterlijk in 1 Kor. 10:
En ik wil niet, broeders, dat gij onwetende zijt, dat onze vaders allen onder de wolk waren, en allen door de zee doorgegaan zijn; En allen in Mozes gedoopt zijn in de wolk en in de zee; En allen dezelfde geestelijke spijs gegeten hebben; En allen denzelfden geestelijken drank gedronken hebben; want zij dronken uit de geestelijke steenrots, die volgde; en de steenrots was Christus.
Woord en Geest horen bij elkaar. De Bijbel is een geest-vervuld geschrift (geïnspireerd). Daar hoort een geestelijke lezing bij, geen letterlijk. Dat is namelijk ten diepste een materiële lezing, eentje die beïnvloed is door materialistische wetenschappers, die denken dat God niet bestaat, omdat ze Hem letterlijk niet kunnen zien.
Logisch: ook God is een Geest en die hem aanbidden moeten Hem aanbidden in Geest en in waarheid.
gravo
'Von Gott wissen wir nichts. Aber dies Nichtwissen ist Nichtwissen von Gott'
(Franz Rosenzweig, Der Stern der Erlösung)
